Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
238
Fedraheimen.
lsde September 1878·
s
Kartet· Denne TydingZ-Maaten heve alet upp ein
heil .Skule, der dei finna ut ymse snodige Titig,
soleides sit Froya og gret Gulltaaror, meddi ho
lengtar etter Kristendomen o. s. b. Som ein kann
skyna, skal det meir en ein Kvardagsmann til at
saa Folk til at lyda paa ei slik Uttyding med Forvi-
tenskap, helst naar ein heve med eit slikt vandt
Publiknm, som det bergenske aa gjera. Og naar
Janson kann samla um seg ein hoyrande Ring, som
verdt større med kvar Dag, so syner det, at han
heve meir en vanlege Talegaavur, at haniRoyndi
er ein framifraa Mann paa denne Leidi. Med sin
Friskleike og sit Tekkje og det barnsleg-poetiske
Draget i sin Givnad, og sit gode, klaare Mæle er
han ogso vel buen som Talar. Han kom med
mangt eit kvasst og sant Ord um Tilstandet her i ,
Landet, serleg i den nationale Vegen, og var det
stundom altfor myket av Skulemeistaren med Riset
hjaa honom, so trur eg likavcel, at Fyrelesingarne
hans i det store og heile hava voret so gode, at
dei, iminsto hjaa Ungdomen, hava lagt ned eit Fræ,
som med Tidi kann veksa seg stort og setja Blom
og Alda.
Det var so mykje merkjelegare, at Janson
kunde faa fulltHus, som det ikkje heve vantat paa
Moro og Leik og Gaman i Bergen paa det seinste
Sumarsbilet. Me hava havt Concertar (Song og
Fele- og Floytelaat), Hestekomedi, Japanesarar, eit
svenskt Danseselskap o. s. b. Dei fleste Folk heve
no Hestekomedien dreget aat seg, og daa han skal
halda sram September Maanad ut, verdt det ei
strid Kappsigling fyr vaart unge norske Teater.
Det heve no stadet seg godt paa tridje Aaretog
gjort munleg Framgang.
Flest alle Skodespelararne era unge Folk og
mange era Nyemningar paa 18 til 24 Aar, medan
berre nokre faae fyrr hava voret med ved eitvelskipat
Teater; det er difyr inkje annat ventande, en at
det her, som med dei fleste Nybrot, lyt vera eikor
Trivling i Arbeidslaget; ein kann inkje krevja, at
den, som ikkje heve lært aa skjota, skal raaka Vlinken.
,,Kunsten er lang-I og det er fulla endaa vitlaust
aa venta ein fullboren Kunst her i Landet, der
heile Livet baade paa Torg og Ting og i Stova
er so nybroytt og alle Tankar baade um national
·Skapnad og aalmenn Kultur er so reintnyhoggne,
at dei endaa inkje kugna sermerkja seg ved eiheil
L NT
og stod Bragd, elder som deikvasse Tindarne vaare
stoypa seg kringt og traust i den blaae Sjoen·
Det er nettupp difyr merkjelegt, at Framsyningi
vedsBergens Teater kann vera so god, som ho er.
Ein tarv ikkje hava seet myket, fyr ein kjenner
paa seg, at ein her er til Motes med eit tryggt,
aalvorslegt Arbeid mot»den sanne og reine Kunst.
Der er nokot ærleg·t og naturlegt yver Spelet, ei
Atterspegling av Livsens einsalde, , ædelege Sanning.
Deira Eld og Glod kjem mesta ikkje stormynt og
storlaatet from, men hjartevarmt og innarlegt, det
verdt difyr eit stillferdugt Drag yver deira Spile-
maate, liksom ein paa den Framsyningi, dei giva
av Mannens Lag og Lynne, kann kjenna, at dei
setja sjolve Livet som det beste Munstret. Det er
likavæl, som sagt, langtisraa altid, at dei era so
støde paa Handi, at dei kunna raama det rette;
det finst mangt eit Mistak, men ikkje mange sooorne,
som berre era meinte paa aa vinna Folk fyr Godt-
kjop. Dei era dessmeir vordne meir og nieir sjeld-
fengde med kvart. At Teatret heve naatt upp til
eit flikt vyrdande Stelle, heve ein serleg Styres-
mannen,Kandidat Wichstrorm aa takka fyr. JFyrst-
onne hadde Folk inkje stor Tru til honom. Domen
um honom som Nyemning i Skodespilet ved Kristi-
ania Teater, hadde inkje mange sagre Blomar aat
honom. Men alt det syrste Aaret, han var ved
Bergens Scene, synte han Dugleike i dei Greiner,
som hoyra til eit Teaterstell, men det var fyrst det
andre Aaret, at han slog heilt igjenom, avdi’ det
daa vardt klaart fyr alle, at han heve eit uvanlegt
Lag til aa leera Upp Nyemningar, samstundes»
med at han synte stor Dug til aa velja Teater-
stykke, som paa ein Gong vaaro vante og gode og
kunde hova fyr vaart Teater med dei mange unge
Folk. Hr. Wichstrom heve Hjartelag fyr den natio-
nale Reising, og difyr er ogso Teatret vaart so
nationalt, som det kann vera, naar ein skal spela
paa Dansk. Dei tala no Dansken etter den norske
Byuttalen med harde Konsonantar o. s. b. Det
vil vel vonom meire gleda Maalmennerne aa høyra,
at ein der kann faa hoyra eit Landsmaal so kringt
og naturlegt, som me ikkje era vane med paa Kri-
stiania Teater· Fleire av Kunstnarneera framifraa »
dugande Folk med ægte Givnad; Kvendesida her-
voret minst tess, men ho tek og no til aa besaa.
J denne Maanad er Hr. Reimers sraa Kristiania
Stnbbar fraa 1814.
(Av Andreas Austli.)
(Framhald).
Han Stor-Per·Tambur og han Paal Ul-
nes· ,,Eingong for han Stor-Per Tambur og saag
etter Soenskom og vart gripin. Daa gjorde han
seg tullen og fekk sjaa paa Gjevcere aat honom,
som sto Vakt. Men inkje syrr fekk han Gjevcere,
fyrr han laspa tilVaktenn’, so ho stupte, og strauk
sin Veg han Per. Daa var dei etter og greip
atti’n, men han slengde seg gyver ei Hasella· Der
vart Broposen hasZ hengjande. Daa snndde han
seg, tok Posen og strauk. —— Ein annan Gong var
han me ein ung Løtnand, heitte Ring, som var
spe og liten og nyleg ntkomen fraa Skula. Daa
ankom Svensken yver deim, men dei kom paa
Sprange unda. Dei sprang yver ei Myr, og Ku-
lonn’ peip etter deim. Daa vilde Ring bli att,
men han Per berre hykte seg ne og tok han paa
Ryggen og«sprang me ’om· Men kvart Aar sia,
naar Ring hadde Mynsterdagen sin, so motte han
Per fram og fekk 5 Dalar av honom. De er
mange, som minnest han fraa didei ekserte Unggut;
han slo lite Grand paa Trumma aat deim. Men
daa var han graa i Haare alt. — De var ein
heitte Paal Ulnes fraa Haland· De var eingong
han og Kapteinen hass skulde sta og stira etter
Svenskom.. Vest dei gaar, kjem de sram ein Flokk
bak ein Laave og gaar lika paa deim. Desse tvo
hadde me seg Gjevcer, men dei hadde inkje latt.
Men han Paal spenner upp og tek Sikt lel, og
Svenskanne sprang bakum Laaven att. Daa slepper
han Gjevcere og tek Kapteinen paa Ryggen og
spring paa Gloma og svetn yver og ·kjem unda
baade med seg sjolv og Kapteine. Baketter so
fekk han eit Æreteikn, som han var pligtug til aa
bera paa seg stott» Men han bar de sjeldan utaa-
paa, han hadde de mesta under Skjurttunn’. Men
naar nokon forlangte aa faa sjaa de, daa reiv han
upp og tok de sram.«
Blakjerfestningen og Tobru. ,,Vi
var ihop mange Gongjer og kulast· Aat Blakjer-
skansa kom Svensken so uventande, ’at Koman-
danten laut gjeva fraa seg Lykjelen og pakka ihop.
Han sette seg fast der og vart der so lengje, at
han skulde til aa saa seg upp Kvennhus, fyr aa
Teater ,,Gjes««, og han heve gjort stor Lukka som
»Sigurd Jorsalfarer««.
Seinare paa Vetren skula dei giva ,,Kongs-
emnerne« af Jbsen, ,,Kjøpmannen i Venedig« av
Shakespeare, ,,Erasinus Montanus« av Holberg
og fleire nye og gode Stykke·
J det heile lytein segja, at Bergensfolket heve
stor Samhug med Teatret og all Kunst. Politiken
fylgja dei derimot inkje med slik Interesse iminsto
no i seinare Aari. Difyr era og Stortingsvali
vord«ne, som dei era; so jamne Midvegsfolk baade
iHug og Dug, som dei Stortingsmennerne, Bergen
no heve, tarv ein inkje leita lenge etter korkje i
By elder Bygd· Men det er vel Von til dess, at
det skal koma betre Tider. Den gamle Ringen,
som til dessa heve styrt og stelt med Byens Greidor
i alle Maatar som dei hava oiljat, heve fenget
eit Grunnskot i si Magt yver Borgararne, med di
dei hava viljat driva den auftlege Byluten, Brygg-
jesida, dei kalla, upp til aa veksa seg stor, endaa
all Trasik og Bygging heve eit Drag mot hiSida·
Dei hava soleides fenget JarnvegZ-Godshiiset til
aa liggja· der, og no skal Tyskebryggja, der deifyrr
inkje fekk Loyve til aa brenna Ved og Ljos, hava
ei gnistrande Jarnvogn utyver seg um Notti til aa
henta dei Varorna, som um Morgonen skal sendast
med Vossebanen, fraa Stationen ved Lungegards-
vatnet. Til aa faa detta i Lag, hava deimakebytt
ein« stor og sin Gard, som Vyeii aatte i Jegteviki
ved Puddefjorden med eit litet Stykke Festegriinn
burtmed Bergenhus Festning. Paa denne Grunnen
stod eit Skipsverv, og der skal no Godshiiset aat
Vossebanen liggja. Mannen, som aatte denne
Grunnen, fekk Jegteviki, og han vardt reint segjen
paa Bytet. Han sagde ogsaa, daa han saag den
store Garden og den lange Strandlina (Strand-
grunn verdt svart dyraste Grunnen i Vergen):
,,Nei at Byen vilde lata meg saa so myket." Jeg-
teviki ligg nettupp paa den Halvoyi, Byen heve
teket til aa veksa utyver i soinste Aari, ja det er uvandt
aa skyna fyr alle, so ncer som dei kommunale Vis-
mennerne, kor kostesam den Grunnen var, Byen gav
sraa seg. So er det og fleire Vyggjegreidor, der
den same Visdomen heve synt seg, til Domes i
det Læget Bazarbyggningen fekk. Alt detta heve
gjort Folk leide av detta Faamannsstyret, me no
hava havt i fleire Aar, ja det er vel tvillaust, at
mala aat seg. Og so for han ikring via Vegner
og rova Kryter aa Mat. So kom dei norske mars-
erand’; og daa Svensken fekk sjaa deim, sa han:
,,Ta mig tusan Djevlar, kommer inte Prinsen med
Slompen««. Aa jau dei kom, og Svensken kom
utatt ’ti ein kald Draum. Men de skulde sjaa fælt
ut etter honom; de laag att halvsnudde Kryter
og alt saman slikt, som han hadde reist sraa di.
Daa fekk dei spurt, de laag ein Flokk me norske
paa Tobru, og no for dei i Firsprang fraa Blakjer-
skansa og vilde koma uventand’ paa deim. De
kom aatTobru um Natti; men Norsken hadde Vakt
ute· De var tvo Vakter; den, som sto fremst, ropte
og spurde kven som kom. ,,De er blaae Gossar«,
sa Svensken. Daa kravde denne hin Tosken etter
Feltrop; han skulde skote og tekje Sprange han-
»Jau du skal faa Feltrop«, sa Svensken og skaut
honom. Daa stormadei paa, so den hi Vakti laut
velta seg ’tav Begje; Svenskentrudde han var daud.
Dei norske vart vekte av SkjotingennJ og for upp.
Men daa var de ein Lotnand inni Gare, som tok
til og storskrika, at Svensken skautBeini unda ’om;
og so bar dei alle Ljosi uppaa Hogstugu. Og
Svensken skaut, so de song i Glasom· Mea fekk
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
