Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
20de November 1878.
Fedraheitnen.·
311
Diktlesning o. d.;——og so vart det talat um Maal-
saki elder um Bygdetnaal i Aalinugskulen.
Um detta heldt dei 3 Mete. Det var Meiningi,
at dei berre skulde tala um Skulemaal-Saki. Og
der var Jngen, som hadde nokot aa segja imot, at
Vygdemaalet burde brukast i Skulen. Men hellest
gleid dei yver til aa tala uin sjolve Maalsaki og.
Det Historiske ved Saki kom fram: at endaa Norig
er politisk .fritt, er det likvcel i Maalvegen ei Ut-
bygd av Danmark, av di det brnkar Danmarks
Tungemaal, som veel mange prøver aa faa til aa
heita ,,Nors««, men som» vaare syrste Maalkjen-
narar likevael vedkjennest er Dansk. No hev fedre-
landselskande Menn sett den Uretten, som aalmenn
Mann i Norig lid under desse Maaltilstand, og so
hev dei teket til aa strida fyre, at han skulde faa
sjaa og hoyra sitt eiget Maal i Bok, Kyrkja, Skul·e
og Thing; —- detta er daa ,,Maalstrcevet«, som
hellest ikkje er nokotsernorsktPaafund, daa liknande
Maalstrid er uppe i mange Land og hev voret uppe
i dei fleste. Det er naturlegt, at eit Folk prøver
aa faa sitt eiget Maal Upp,daa detfpaa den Maaten
betre kann saa nytta ut si Aandskraft og naa den
hogste Upplysniiig og Daning; Tanken er lettast
aa skyna og hev mest Magt, naar han kjem i den
heiznlege Klædning. Og var detta so, so var det
berre endesram Rettferd mot Bonden aa lata ’n
faa bruka Maalet sitt i Munn og Bok, i Aalvor
og Gleda. Dei, som vilde haldaf paa Dansken,
maatte gjerna det. Det saag ut til, at Norsken
naar han vart dyrkad, nok kunde bera uppe ein
hesgre Kulturz me hadde Diktarar og Stilarar paa
Norsk, og ingen vantad Ord fyr sine Tankar. Naar
Motstrcevet provde aa gjera seg tilgodes med det,
at Bonden ikkje »vilde vita av« Norsken men heldt
seg til det Danske, so kom væk det av Faakunna,
og slikt visste Eiii og um fraa andre Land, t. D.
fraa Sverik. Fekk derimot Bonden full Greida
paa Saki, vilde han knapt vera iTvil um Svaret,
naar det vart spnrt: Dansk elder Norsk. Dei
fleste Talarar var syr Maalsaki, og det vart sagt,
at Ein maatte vera glad med at Storthinget no
hadde teket Saki i fi Haand, so det kunde verta
fast avgjort, at Bygdemaali skulde brukastiSkulen;
lika eins var det aa ynskja og vona, at me uni
ikkje lang Tid maatte faa Lære- og Leseboker paa
Barnets Maal, so Ein kunde vinna inn den Tidi,
som no vart burtkastad med Umskriving og For-
klaring av Skriftmaalet. Ein Lærar upplyste, at
han i dei sidste 12 Aari hadde fortalt Bibelsoga
paa Skulen mundtlegt og berre kravt henne att av
Borni i deira Bygdemaal; der var Vcelsigning i
aa brnka Heimemaaletz den Dagen, daa han vart
hindrad i aa bruka detta paa Skulen sin, laut han
sluta aa vera Lærar, daa han hadde det so fyrseg,
at det var Synd mot det 4de Bud aa læra Borni
vpp til aa vanvyrda Moersmaalet sitt. —Ein annan
meinte, at me var godt hjelpte med det Bokmaalet
me hadde, og han totte ikkje det var nokon Vande
med aa faa Borni til aa skyna det. Skvledirek-
tøren, som var med i andre Møtet, mislikte, at
Ordkastet var komet inn paa sjølve Maalsaki; han
minnte dessutaii um, at det var Staten, som ko-
stad desse Samlingarne, og det var ikkje Meiningi
at me her sknlde arbeida i Maalstraevets Tenest.
Han talad hellest sjvlv um Maalsaki, som han tok
paa med dei same Motgrunnar, som me kjenner
fraa hitt Motstrcevet. — Daa Lwrararne hefyrde,
at det var Dit·ektorenx so imot, at dei hadde talat
um Maalsaki, bad Ordforaren um Orsaking, og lika
eins dei andre, som hadde lagt eit godt Ord inn
fyr henne. (Meir.)
Kristiatlia, den 19de November 1878·
Elektrisk Skotskivu. Ein Schweizar hev app-
funnet ei Skotskiva, som viser den Punkteii, Kula
hev raamat. paa ei Tavla tett ved Skyttareni
same Augneblinken Kula naar Skiva. So snart
Kula slær mot Metalplata paa Skotskiva, vert ein
elektrisk Straum sett i Verksemd, og paa ei Metal-
plata ved Sida aat Skyttareii ser han Numret aat
den Ring, Kula hev raamat. Uppsinnaren held
enno syr seg sjalv, korleids det hev lukkatst honom
aa gjera Skiva so traust, at ho ikkje tek Skade,
men Skotet berre verkar ein elektrisk Straum.
Utnkomen. Paal Bø og Knut Ba rodde ut
paa Buknfjorden til aa skjata Fugl. Ein Kval
styrte seg yver Baaten og kantade ’n. Mennerne
vart sorde burt fraa Baaten eit Stykkje, men kom
seg umsider upp paa Kjølen, der dei vart sttjande
fraa Kl. 11-, til 672 um Ettermiddagen. So heldt
Paal Bø det ikkje lenger ut og gjekk til Botns.
Knut Bo vart derimot frelst av ein Baat sraa
Rennesøy, som kom til i siste Liten. Den Druk-
nade hev Kona og 4 uforsyrgde Born.
Uppstandct paa dcti danske OtJi St. Croix.
J Telemarki.
ll. Hallvard Flitg.
[Sluten]. -
Og hanhemnde seg au alt dethan var Kartil.
Han slog seg paa alle deiUdygder som fanst: slogst,
brukad Kniv, stal, bannad og bar seg scelskeleg.
Dette gjekk ei Stund. Men so vart han tekjen og
settsast, ein Gong, og tvo, og tri Gonger, og lenger
for kvar Gong. Han svor, at det skulde verta en-
daa verre, sette so Eld paa Lig-da aat den Maanen
som hadde meldt ’n og sekk no Tukthus paa seks
Aar. .
J desse lange seks Aari tenkte Hallvard Flug
mykje. Han tenkte so Haar og Skjegg vart kvitt·
Gjekk igjenom alt fraa fyrst til sist, men fann endaa
ikkje utav det. — ·
Daa Gunnar slapp fri att, var han ein oyde-
lagd Mana. Han var blaableik og nt-tcerd, gjekk
og «sveiv og slong Gards av Garde liksomein
Skugge. Folk trudde mest han vantad paa Vitet.
Ingen fekk nokot vtav ’n; Jngenting tottest han
bry seg um; han bare liksom livde fram igjenom
100 Negrar er avrettade, men dei faae Folk, som
liver att, er enno iupprprsk ,,Stemning«. Skaden
ved Uppraret er 3——400,000 Doll·, og paa St.
Thomas hev dei lidet ein Skade paa 150000 Dolk-
Kriminalsak. T’Kint, Kasserar ved den bel-
giske Bank, som me gat um i eit tidlegare Numer,
stend til, at. han hev stolet 16 Mill. Franks or
Banken i 149 Gongjer. Han nyttade Pengarne
til Borsspekulationar og misste derved 11 Mill.
Bankens Direktor er ogso sett under Tiltale, daa
Kontrolen hev voret klen.
4 Russar er arresterade i Berlin, fyrdi dei
hadde Umgang med Forararne fyr Soeialdemokra-
tiet; den eine er Dr. med., og dei andre er ogso
Studentar. «
Takksclltd. J 1799 dreiv Liket av ein Engelsk-
mann (Weitgelt elder Weigeli) inn paa Strandi
paa Sylt (Slesvik). Paa Liketfannst mange Pen-
gar og Dyrgriper, som vart sende til Skyldsolket
aat den Druknade. J Sumar (1878), kom ein
gamal graahcerd Maan, som sa seg aa vera Bror-
sonen aat den Druknade, Weigeli, til Sylt til aa
vitja Gravi aat Farbro’ren. Han gav 1500 RmHk
til nytt Orgel aat Vesterlands Kyrkja paa Øyi og
hev no sendt eit Minnesmerkje til Gravi aat Far-
bro’ren.
Helvitsmaskiu. Til Bergverksbyen Zaberze
(Yver-Schlesia) kom den 31 Oktbr. i Posten eit
digert Brev aat Veigarmeistar Pelka. Kona hans tok
Dagen etter imot Brevet av Postbodet. Strakst etter
hoyrdest ein Smell, og daa Postbodet snpggade
seg tilbaka, fann han Kona saarad og yverstenkt
med Blod. Paa Spursitiaal um Smellen svarade
ho, at Skotet kom fraa Brevet, og Postbodet fann
i detta ei Helvitsmaskin. Vindaugo var knuste.
Andlit og Bringa aat Kona var upprivet tilBeini,
det hogre Auga utrivet og det vingstre skadt; ho
leid mykje og do um nokre Dagar Brevsendaren,
ein Uppsynsmann ved Bergverket, Proske, er feng-
slad. Same Dag som Brevet kom til Pelkas Hus,
vart det sendt Brev til Bergverksstyret med Trugs-
maal um, at Husi skulde verta oydelagde, dersom
Pelka ikkje vart jagad burt fraa Verket.
Fraa Parisframsyniugi. Gin dansk Mana,
Mekanikiis Henriksen i Kaupenhamn, hev uppsunnet
ein Maskintil aa sauma Handskar· Han hadde
Maskinen paa Wienersramsyningi 1873, men Jngen
gaadde honoin der. Likeins hadde det nær gjengjet
ogso i Paris no. Men ei Dame fekk ein Dag
Auga paa Handskar, som var saumade med Maskin,
og so vart Maskinen snart sramfunnen. Daa Ingen
sekk Tingesten til aa arbeida, vart detsendt Tele-
gram til Kaupenhamii etter Eigaren, ,,det koste, kvat
det vilde«· Henriksen tok Kona ·si med, kom
’—
— f-
sor aa saa døy. Men ein Ting agtad han seg
gloggt fort aa mptast med Faer sin. Gamle
Hallvard freistad fleire Gonger, men altid faafengt.·
Gunnar veik altid til Sides. Han vilde inkje lenger
kjennast ved Faer sin. Han nemnde honom aldri
,,Faer««, bare »Hallvard Flug««. Soleids gjekk han
og tærdest burt i tri Aar. Daa orkad han inkje
meir, vart so lagd inn til ei satik Ekkje. Der laag
han. Mange god-meinte Folk lyddest til Stakkaren
og var i alle Maatar snilde mot ’n. Men Faeren
forbaud han aa koma.
So vart den Gjenta, som Gunnarsagdesthava
Barn med, sjvk· Husmannsfolki, ho budde hjaa,
trudde ho strauk med, og hentad Presten, ein ung,
stillfarande Mana. Han talad lengje med henne
um Synde-Naudi og um Naaden. Ho gret fælt,
kjende seg liti og arm. Synder og saare Minne
kom jagande inn no. Byrdi var tung. Seinst
vilde ho tala med Presten aaleine, og Kona i Huset
gjekk ut. J Forstoga hadde ho nokot aa stella
med. Dei kviskrad mest derinne, so her kunde ho
trygt vera. Men strakst etter smaug desse Ordi
ut igjenom den halv-opne Deri: ,,— — eg hev
mykje aa trega, eg . . . men tyngst av alt ligg
det paa meg. at eg . . . lang paa Gunnar . . ·.
og vart Skuld i, at han . . .kom so reintburt...«
ho higste-gret, so det kjevde Mælet.
Desse Ordi kom ut, kom fyr Hallvards Øyro
.vitlaus flaug han avstad og vilde inn til
Sonen sin. Men Deri var stengd. Han stellte
seg attmed det vesle Vindaugat, lagde Andlitet
inn mot Ruta, bad, trygglad, navd-tagg um iaa
koma inn. Men nei. Ein Solstraale smaug seg
fram-um Kinnen hans-, og inn gjenom" Glaset,
smeikte og gyllte Gunnars uttcerde Aasyn, liksom
han vilde leggja siBon inn med . . . men Gunnar
snudde seg tvert ifraa, og den gamle Faeren laut
snu ærendslaus heimatt. Briygd og broten kom
han stavrande upp mot Huset sitt; stilt som ein
Syndar smaug han in gjenom Deri og maatte
beint til Sengs·
EitPar Dagar etter var Presten hjaa Gunnar.
Det var no inkje fyste Gongen· Han var ein Mana,
som aldri sparad seg, denne Presten. Daa han
denne Gongen kom ut att fraa Gunnar, lyste And-
litet hans. Han traskad paa sin Fot beint til Flug.
Hallvard laag aa Gruve i Sengi. .
.,No, Hallvard, kann dukoma," sagde Presten.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
