Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
C: — «
szediahcimen
8de Januar 1879.
han kallad det ,,Helse-Øl’«. Detta Ølet meinte han
" daa var slik, at dersom Folk drakk det kvar Dag,
eit Glas paa sastande Hjarta, og heldt paa med
detta, so skulde dei aldri vertasjuke, —inenliva heile
si Tid med god Helsa og døy paa ,,kristeleg«Maate
av Alderdom, liksom i gamle Dagar. Og Magt
skulde dei faa liksom ngrnar
Han foor rundt og talad med Folk um detta
Helse-—Ølet sitt. Han lagde ut fyr deium, at Folke-
Helsa minkad fyr kvar Dag, og at det trengdest ei
Raad snart; og han greidde ut syr dei, at Helse-
Ølet hans just var det, som maatte til. Mange
Bonder gav seg til aa bruka det; det var ikkje
dyrt. ,,Og Helsa er no det beste me hev," sagde
dei. Dokteren i Bygdi, og Presten, og slike, lo
berre aat ’n Paalog Ølet hans. Men Paalbrydde
seg ikkje. ,,Slike Folk, som liver av Folks Sjuk-
dom,« sa han, ,,kann Ein vita hatar den, som vil
gjera Folk friske." Og Bonderne totte der var Vit
i detta. Dei visste det, at Dokteren brydde seg
meir um Pengarne deira enn um Helsa deira.
Tilflut fekk Paal istand eit heilt Helseøl-Samlag.
Dei, som var med der, gjekk inn paa, at dei all si
Tid skulde drikka hans Øl og faa sleire og sleire
til aa gjera det same. io tottest Paal vera nkaje
til Maan. Han sluttad med Kvaksalvaryrket; han
vilde liva berre fyr Øl-Tanken sin. ,,Kvat dreg
det, um eg gjeng her og lappar og boter paa ein
i Senn?« sa ’n Paal; ,,nei, no vil eg heilbrigda
heile Aalmugenl«· Kom det Ein til honom og bad
um Aatgjerd syr einkvar Sjukdomen, so svarad
han:
baade du og dei som kjem etterdegl« Og detvar
ei Tid, at mange drakk av Helse-Ølet, so mange,
at Paal kunde liva av det.
Men Bryggingi var dyr, og Olet var harskt.
,,Det gjev ’kje Meirsmak, Ølet hans Paall« sagde
Folk. Det verste var, at dei vart sjuke no liksom
syrr· Og naar dei daa kom til Paal Olsen, fekk
deialdriannat Svar enn det: ,,du hev ikkje drukket
lengje nok, Far! Hald paa, hald paa! halvt Arbeid
skal Gin korkje rosa hell lasta.« So hende det av
og til, at Einkvar av Øl-Mennerne døydde, og det
stundom i sine beste Aar. Daa sagde Paal1 ,,ja
ja! deira Tid var komi! det gror ingen Urt» syr
Daudenl« So var der ikkje meir aa segja um
det. Men alt slikt gjorde, at det var dei som tapte
-,,Drikk Helse-«Øl, du Far, so vert du god,—
Det vart færre, som drakk av Ølet hans
Paal· Og di lenger det leid, di sleire var det,
som drog seg israa. Tilflut var det berre att ein
liten Flokk av ,,Truande« som brukad Helse-Ølet.
J den Tidi var det, at eg vart kjend med
Maanen. Han tok alt daa til aa verta einRaring
»Ølet mitt,« sagde han, ,,er det Største og Beste,
som er uppkomet i denne Heimsens Tid. Ingen
hev kunnat gjort nokot slikt. Berre Folk hadde so
mykje Vit, at dei skynad sitt eiget Veste, so kunde
dei snart senda baade Dokterar og Apotek til Bloks-
berg. Ølet mitt er lagat av slike Safter, at den
som drikk det i all si Tid, han kann ikkje verta
sjuk. Det reinskar Blodet, maavita, og av Blodet
kjem alle Sjukdomar. Men Folk er seg sjølv likt.
Dersom eg hadde Forgift uppi Ølet mitt, slik som
andre Ølbryggjarar, so skulde du sjaa, kor «gjcevt
det vart. Daa skulde eg snart verta rik Mannt
Men eg gjer ikkje det,-seg. Eg er for god tildess·
Eg vil gjera Folk friske, eg, og kann eg ikkje det,
so slær eg meg paa Veitegraving« — ,,Ja ja;
Tanken er god,« sagde eg-
Tilslut hadde PaalOlsen sett til alt det vesle
han aatte paa Oltanken sin. Men han fekk ikkje
fleire ,,Drikkarar« sidan enn syrr, helder scerre.
Det kom altid sume nye til; men dei gamle gjekk
israa. Og detta harmad honom sælt. ,,Berre dei
vilde halda paa,« sagde han, ,,so skulde Folk
sjaa, at eg hadde Rett! Men deisluttar, syrr dei
kjem so langt." Han kom i Skuld. Tilflut var
han rein Fant. Dei kom og tok fraa ’n alt det
han hadde, og det vart selt under Hamaren til aa
,,dekka Gjelden.« Paal Olseit gjekk fraa Strævet
sitt so naken som Naali. Han hadde ikkje eingong
Pengar til aa koma til Amerika. »Du er no for
gamall til det au no, ·Ss«3;gal,f« sagde dei til honom.
Jkkje kunde han arbeida helder,og den gamle Dok-
terkunsten sin hadde han gloymt. So hadde Paal
Olsen so nær komet paa ,,Kassa." »Aa ja, Verdi
er slik," sagde han. ,,Kvar tenkjer paa seg, og er
det ein som tenkjer paa andre, so kann han ikkje
betre venta. Eg var ein Tosk eg, som meinte det
gjekk an an koma gjenom Verdipaa den Maatent«
—- Likevcel slapp han daa aa koma paa Legd. Ein
av dei gamle ,,Drikkararne«s hans, som trudde paa
honom og hadde vondt av honom, tok ’n til seg.
Han vilde saa ’n til aa bryggja meir ,,«Øl." Men
Trui.
srett aat mot honom.
Paal, Stakkar, var utsliten. Han fekk Ingenting
til. Han brydde seg ikkje lenger um Øltanken sin.
,,Kvat skil det meg, um Folk er sjuke?« tenkte han.
,,Lat dei sjukna og daua solengjedei vil fyr meg.
Dei kunde tekjet mot den Hjelpi som baudst. No
er det alt det same.« —
Han vartsur og vond. Han kundeikkje gloyma
»Verdi« det, at ho hadde forsmaatt hans store
Tanke. Han murrad og gnaalad stødt. Ingenting
var honom til Lags. Det Einaste, han hadde Gle-
da av, var naar han sekks høyra, at Einkvar vart
sjuk. Var det daa ein av hans gamle »Drikkarar,«
sagde han: ,,kvi heldt ikkje den Tosken paa med
Ølet ?«—· og var det ein annan, sagde han: ,,ja
lat ’n no liggja der og trega paa, at han ikkje hev
brukat Olet mitt.« Tilstut vart Husverten hans
so leid honom, at han tenkte paa aa leggja ’n paa
Legd likevcel. Men Paal slappz for han vart sjuk
og døydde. Dei fekk ’n.i Jordi so snoggt dei
kunde, og han Vart lagd millom andre Legdsfolk.
Det einaste dei sann etter Paal Olsen var ei
Visa, som han nok hadde bryggt paa i lang Tid.
Visa skulde refsa Folket, sor det ikkje hadde saret
»Jsraels Born hadde Pro-
setar,« stod der, ,,og slog dei ihel; — men so er
sagt, at med detta Folket ——— gjekk det 1kje væl.
—- Og soleids gjeng det med alle Nationar, —-
som ikkje veit — aa takka dei gode og kloke Men-
ner, — som fyr dei sleit.«
Folk lo aat Visa, og ho vart aldri songi.
T-
Brevs endingar.
1. Gloppi, Decbr· 1878. Ved Amtsskulen’
her hev Gutarne kan-: Fredagskveld· Ordkast um
eit og annat. No sidste Fredagen hadde dei Ord-
kast um Maalsaki. — Lærarne var inkje med, seg-
jer dei. — Det var berre 3 som talad syre Saki;
dei andre Talarar var imot. Av dei underlege og
og utruleg gamaldagse Grunnar, som kom fram
imot Saki kunde Gin hoyra, korlitet Gutarne visste
um henne. Men daa Gutarne vael hev hoyrt det
vesle, dei visste, av Foreldri sine, kunde Ein og
gjenom Ordkastet saa ei Meining um, kvat Bon-
den her veit um desfe Ting. Og det kann nok
ikkje vera stort. Tek eg ikkje imist, so hev Bygde-
- - s—
Ein Fritcnkjar.
Ei Forteljing or Samtidi-
v1.
(Framhald.)
,,Det bør me vona,« sagde Kapellanen. »Men
—Hr. Pastoren fcer tru meg elder ikkje tru meg——:
her er knapt Tale um Toil, av det Slaget, som
nokon kvar kann hava kjendt i si fyrste Tid —for
Kristendomen hev altid voretJodarne ei Forarging
og Grekarne ein Daarskap ——; men her er det ein
Mann, som — ja, eg ræddast syr det, — med
sullt Medvit hev sleppt Trus fraa sjejlve Grunnen
av, og som hev vendt seg heilt til dei nye Kjeldur
etter Visdom og Livsforklaring. Ein tvilande, søkj-
ande Mann vilde aldri sitja med slik ein Kaldflir
og hoyra paa ein Samtale som vaar ved Bordet,
og han vilde ikkje taka det, me der hadde uppe,
berre som ,,Moro«’. Han viste der, at han var stod
i Sitt; og det varikkje Kristendomen, han var
so stod i; for daa hadde han — talat ut.«
Presten tagnad og tenkte. Det kom meir og
meir Sorg over Aasyni hans; tilslut kvifkrad han
som i szzlvgloyming: ,,stakkars Gut! stakkars For-
eldrit« »Ja stakkars Gut, stakkars Foreldre!« tok
Balle i, so Presten kvakk. Og Kapellanen heldt
fram med ein underleg Smil, som var meint paa
aa vera sorgfull: ·,J Grunnen hev visst Hr. Pa-
storen teket den same Tanken som eg ?«« — »Nei,
nei, nei,« stotad Presten hastigt, — ,,nei! men eg
tenkte paa ein liten Samtale eg hadde med honom
igaarkveld.« »Med Hauk?«« ———» »Aa ja, det var
ikkje nokot vidare . . . det var berre . . · hm· —
Naa ja! Med Guds Hjelp kjem han seg nok. —
Lat oss minnast det Frelsaren segjer: døme ikkje,
at de ikkje skulo domast . . . Det er berre Ein,
som kjenner Hjarto.« Presten stod upp og gav seg
iDros med Klokkaren· Balle tok Lag med ein
Lærar, og snart hadde alle Lærararne samlat seg
um honom. Han sat og lagde ut um den sanne
Fridomen, og Lærararne totte, at han talad merkje-
leg godt.
VlL
Hans hadde Rett: Ragna var gladiEystein.
Han hadde vakset; han var ein Mann. Ho»
tottest sjaa honom, som han kom inn der gjenom .
Døri um Jolaftans Kvelden: hyg, rak, fast i Vokstren,
lett og Fod paa Foten, fin i alt sitt Lagz slik som
han kunde helsa, og so mykje som han kunde saa
lagt i ei slik Voygjing, og i kvar Rørsla, det
hadde ho aldri set Make til. Og slik ein Kar aa
tala med! Han talad lett og stilt, men so klaart, ·
at Ein hoyrde kvar Stavelsen. Og han hadde meir
aa tala um enn andre. Ragna hadde aldri havt
slike Stunder som den, daa han sat der og fvallad
med henne igaarkveld. Han samanliknad den franske
og den kristianiensiske Kvinna; det var kvasst, flir-
ande, fullt av fin Spott; men der var nokot sunnt
og aalvorsamt paa Botnen av hans Tale, som
sriskad henne upp «og styrkte henne i an tenkja fint.
Det var ulikt alt det, som ho var van med. Det
var ulikt det ho hoyrde av Faer sin, og det var
ulikt det ho hoyrde av Balle. — Ballet Hm, det
var Synd aa nemna honom den Dagen Gin nemnde
Hauk! —
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
