Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
30
Fedral)ei1nen.
29de Januar 1879·
Kjensla av, at Folket ogso turvte nokot annat: det
laut faa Synerl Og han gjorde sitt. JHogsong»en
viser han oss dei største Syner i Folket. Ullmann
gjorde so Greida syr Høgsongen, sortalde og lagde
honom ut. Men no trong me ogso Syner, meinte
han. Me turote baade kristelege og folkelege Syner,
uin det enn no var Moten aa kalla baade Slagi
»Floskler og Fraser«· Um Farisearne talad han ein
Dag. Det var dei aalvorlege Jødar, og dei tod
som dei beste i Folket som Berarar av Vit og
Lærdom Profettidi var droymande og uklaarx men
medFarisearne kom Klaarleiken og osta SnUSfor-
nuften· So ein Dag um dei store Kvinnur hjaa
Jødefolkett Rebekka, Jomfru Maria, Systerne aat
Lasarus, Maria og Marta, og so Maria Magdalena.
Alle desse Ullmanns Fyredrag var borne av stor
Varme og Aalvora. Han tok Folk andfares med
seg. Tvo Fyredrag til: Um Herakles-Segni og
eit Bilaete fraa Keisartidi i Rom.
Sundagen, som sall inn i Falkemgtet, talad
Arvesen i Kyrkja her. Han hev talad i Kyrkja
framyver i Vetter dei Sundagar, daa Presten hev
voret i Anekset· Sidan um Dagen talad Ullmann
paa Bjerge fyr ei Mengd »med Folk.
Ordkasti gjekk med Liv um Kveldarne. Det
vart talad um ,,Sundagen og Sundagsarbeidet,«
som no fyr Tidi er so myket umstridt. Det var
aalmenn Meining, at ingen med det harde maatte
drivast til aa halda Sundagen heilag; den Tingen
burde vera fri. Alle desse Strafser fyr Sundags-
brot burde difyr burt. Sume trudde, at Staten
ikkje burde ganga syre i Sundagsarbeid, men elles
lata den einskilde Maanen gjern, som han vilde.
Til detta vart svarad, at det var raadlaust fyr
Staten detta; han hadde berre aa sjaa paa det,
som var til hans eigen Batez—med Kyrkja hadde
han ikkje nokot aa gjera. Fraa den andre Sida
vart sramhaldet, at Staten i eit kristet Land do
maatte syna den Godviljen, at han ikkje sette vondt
i Vegen syr Kristenlivet; detta vari Grunnen berre
Rettserd. So vardt det talat um »Vaar Politik««,
elder som det høvelegt kunde kallast »Vaarpolitik«
(Framtid-Politik). Til denne vart reknad beint-
fram (direkte) Skatt, beintsramt Val av Stortings-
menn og andre offentlege Yrkjesmenn, og Utvidking
av Roysteretten. Eg skal berre nemna, at alle
tyktest finna Framtid-Politikken i detta. Sume
meinte, at det hadde ikkje slik Onn; men det
var visst, at me vilde saa ein god politisk Skule,
naar desse Ting gjekk fram. Me kunde ikkje paa
annan Maate koma upp av Svevnen. Skatta-Greida
gav so svært god Raad til aa vera like vise, som
ho no var. Ymse Talarar· trudde, det kunde vera
mykje det same, anten me fekk Vrigd paa Logi
um Roysteretten elder ei; dei, som no hadde Hagen,
kunde saa seg ein Myrlepp. Andre meinte, at
her plent laut ei Brigd til, daa ingen aalvorleg Mann -
vilde hava nokot aa gjera med Mur-Røyfterett.
Um ,,Lcegmandsvirksomheden og Lutherstiftelsen«
gjekk Rvda ein Kveld· Alle var samde um, at
»Lcegmcend« burde hava Rett til aatala Gudso·rdet;
men detta srie Arbeidet maatte standa fritt og ikkje
leggja seg inn under Kyrkjeftyret. Seinste Kvelden
var det Ordkast um »Friskulen«, men det var stutt.
Ein kunde do sjaa, at Tanken ikkje var ukjend;
mange hadde, etter som eg kunde skyna, sunnet
so langt fram, at dei saag det beste i honom-
Under Matet vart Hogskulelaget syr Brats-
bergs Fylke tilskipat.
Tordagskvelden, syr Folk for heim, var me
saman eit Vil utyver. Ordet vart gjevet sritt,
og mangt eit fagert og varmt Ord kom fram,
endaa um der korkje var Mat elde Drykk attaat·
Slik er det: det gjeld mest um aa hava nokot aa segja·
Slike Mote hev Folket godt av, trur eg.
Det er Lysting iaa koma saman med Frendar,
finna mange Hjarto som brenn syr det same som
ein sjølv. Skal Jsen lina, so maa det verta paa
den Magten, at Folk kjem saman, so den eine kann
kveikja den andre upp. For Eld kveikjest av Eld,
Mnnn av Mann.
Oddmund Vik.
Draumen.
— (Serbisk Folke-Eventyr etter Vuk Stephanovitsh
Karadsjitsh. t)
Ein Unggut droytnde ein Gong, at det var
so lagqt, at·han skulde verta Maagen aat Keisa-
ren. Han fortalde Foreldri sine, at han hadde
havt ein underleg Draum, men daa dei vilde vita
Draumen, sagde han, at den fekk dei ikkje vita:
Draumarne sine aatte Ein sjølv, meinte han, og
det hjelpte korkje Bøn elder Trugsmaal, Foreldri
fekk ikkje Dusti aa vita um Draumen. So vart
Fa’ren vill og jagade Sonen paa Dør. Graatande
gav Guten seg paa Vegen ut i Verdi og tok
Kosen til Keisarborgi. Og han gjekk og han gjekk,
baade langt og lenger enn langt, og tilslutt
naadde han att LErendsveinen aat Keisaren·
LErendsveinen saag, at Guten hadde graatet, og
spurde, kvi han var so sorgfull; aa jau, det var
nok Raad til aa vera sorgfull, meinte Guten, for
Farhans hadde jagat honom ut i vide Verdi mo
plettande aaleine. Ja, kvi Faereii hadde gjort
det? —— Jau, det var daa berre fyr ein Draum
Skuld. So vilde YErendsveinen høyra»· Draumen·
MenGuten sagde, at den aatte haii sjølv, og den
fekk ingen vita. Detta sortalde LErendsveineni
Keisarborgi att, og Keisaren fekk Hug til aa tala
med den Gtiten sjølv. Det vart sendt Bod etter
honom, og haii var ikkje langt undan. Daa han
hadde seg, at han var burtjagad« Og Guten · «
rad som fyrr, at det var berre fyr ein Drkuxn
Skuld. Keisaren vilde vita Draumen, men Gut-en
meinte, at Draumarne sine aatte Ein fulla sjolv,
og hans Draum fekk ingen vita. Men det var
galet svarat av Guteiix for der var Log og Rett,
ja endaa Høgsterett, i det Landet. Og syr at Gin
kunde vera trygg paa, at dei som sat i Høgsteret-
ten, var sullt duglege, vart dei utvalde av Keisa-
ren sjolv, og dersom dei ikkje damde rett og slik,
som Kjeisaren vilde hava det, so vartHodeethog-
get av deim. Det var alt ihop fyr Rettvisa Skuld.
Men Keisaren vart falande vond, daa Guten ikkje
vilde segja honom Draumen sin, for det var litet
tess aa vera Keisar, naar Ein ikkje eingong skulde
faa vita, kvat Gins Undergjevne drøymde·uml Og
han fann, at Guten var skyldig tilden hogste Straff,
»men vasterett skal dvma honom-C sa Keisaren,
»sor Rett skal vera Rettl« Og heile Folket priste
Keisarens store Rettvisa. Men Hogsteretten var
mest endaa meir rettvis enn Keisaren og fann ut,
at detta vart ei Høgbrotssak. Og so vart Guten
sett i Myrkstova. Men Fangeromet, han fekk, laag
upp til ein Kleve, der Keisardotteri hadde sittJom-
t) Eventyret felI, som Ein vil sjaa, i tvo Deilder;
fyrste Deildi likjest ei Metigd med Eventyr i Sub-
aust-Europa (2 magyariske, 1 runcænsk, 1 hyrkanisk
o. sl.); andre Deildi (um Loysing av store Vande-
maal med Hjelp av ein Finhvyrar, ein Skjotlaupar
o. s. fr.) hev endaa større Spreidslaz det er, som Gin
ser, iGrunndragidet same som »Askeladen og de gode
scjzjaelpere« (hjaa Asbjornseii) og likjest ogso paa No.
21 i Friis’ »Lappiske Eventyr og Folkesagn.«
frubur; det var berre ein tunn Vegg imillom.
Gutten hgyrde Glamring av Tallekkar og Glas,
og kunde skyna, at Keisardotteri hadde flust med
Mat og Drykk, men sjølv var han baade svolten
og tyrst; for Keisaren gav honom baade litet og
laak Mat, og han fekk ikkje annat enn det klaare
Vatnet aa drikka, So tok han den Raadi aa ar-
beida seg gjenom Veggen. Veel var det smaatt
uin Haandfengd (Ambod) syr honom, som i Feng-
slet sat, men det var like-vel ikkje stor Vanden aa
saa gjort eit havelegt Hol paa Veggen, og daa
Notti kom og Kjeisardotteri hadde sovnat, smaug -
han inn i Jomfruburet, fann Mat i eit Skaap og
fekk meir enn Metten sin. Drykk fann han ogso
Nogdi av. —Dei tvo Ljosi, som brann ved Sengi
aat Keisardotteri, eit kvitt og eit blaatt, bytte han
um, det blaae, som stod ved Hovudgjerdi,sekk Plass
ved Fotenden, og det kvite vart standande ved Ho-
vudgjerdi. So smaug han ut att. Daa Keisar-
dotteri vaknade um Morgonen, vart ho svært for-
undrad yver Ljosi og likeins hver, at Maten var
uppeten og Drykkekjeraldet tømt. Hoimeinte, det
var Ternurne, som hadde gjort det, men dei. blaa-
negtade alle ihop og svor dyrt paa, at dei hadde
ikkje gjort det. Det skal fulla verta Raad fyrdetta,
meinte Keisardotteri og gneid um Kvelden Augo
sine inn med Troll-Tverel, som er slik, at naar
Gin brukar ’n paa rette Maaten, so kann Ein sjaa
alt, som gjeng syr seg, endaa um Ein søv. Daa
Guten Uin Notti smaug inn gjenom Holet i Veg-
gen og tok til aa faa seg Mat, stod Keisardotteri
upp, stillte seg burt til Matskaapet og treiv Guten
yver Herdarne. Han stokk. Men no var Guten
ein drusteleg Kar, spræk, vel vaksen og andletsfa-
ger med eit godt Tekkje, og so gjorde Keisardotteri
ingen Larm, og fyrr dei skildest fekk han Loyve til
aa koma inn aa faa seg Mat kvar Nott· TilKei-
saren sagde ho, at Ternurne hennar turvte meir
Mat emi dei fyrr hadde sengjet; og so fekk ho dub-
belt so mykje Mat og Drykk som fyrr, og Guten
kom, spurde Keisaren paa· same Maate11, kor ; s
ingi Sk
sikke-—- .c·c·-
gje han sat i Fenaslet
8.;
nat- :x-. 3-.«:··.·Ts» 2 k.·-: isEYxams .
Keisaren trods- ««sc» i «m detxcx, Ord .;:»
lysa ut, at den skulde saa izcxkiie, som var god ;.s
aa kasta eit Spjot yver Vorgmiiren« naar han
stod nedmed Strondi. Keisareii det gjorde, og det
(
kom mange og baud seg frani, baade Turkar og«
Raja’ar, men det var berre Ein, som evlde aa
kasta Svjotet hvgt og langt nok, og det var Gu-
ten,«- som hadde havt Draumen og setet i Fengsl,
men no var paa fri Fot att. Han kom i dram-
beleg Bunad, saag uppyver mot Keisarborgi med
ein byrg Blink og kastade Spjotet, so det song
inne i Borghagen, og Keisaren kunde ikkje annat
gjera enn gjeva honom Dotteri, som daa var vcel
nvgd med Guten sjolv og.
Men dei turkiske Stormenn var ovundsjuke og
vilde Keisarmaagen til Livs og vilde taka Kona
hans sraa honom. So bad dei honom taka 1000
Matin med seg og koma i eit Gjestebod, dei vilde
gjera syr honom; han, som var stik drusteleg Kar
og so dugande i alt, vilde fulla vera god til med
slik Hjelp aa eta upp all den Maten, dei sette
fram, sagde dei, og gjorde han det, skulde han
hava Rett til aa taka all Eigedomen deira og alle
Kjerringarne deira med. Men var han ikkje Mann
fyr aa faa gjort reint Bord, so skulde dei hava
Rett til all hans Eign og til Kona hans. Keisar-
maagen gjekk inn paa Vilkori og tok til aa
samna Folk til Ferdi. Likevelvar han ikkje god-til
aa faa meir enn 995 Mana. Med deim gav han
seg hugheil paa Vegen; det vart fulla alltid ei
»-——«;L-c-.s—– . ..-.. .-
- »
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
