Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
·70
Fedraheimen.
« 5te Marts 1879.
x
Draapsmennerne. ,,Gg gjeng aldri aat Skogen
forutan stks« svarad Vond-Aasmund, han ræddest
dei vilde Vondt. i "
Git Vil etter kom han ridande heim med Hesten,
sprang av i Tunet, gav Hesten eit Drag og svingad
honom rundt, so det sauk etter· Handlararnespurde
uni han var lyteslaus· Aa ja, detvar han. ,,Tak
upp Hoven og lat os sjaa um han er god aa sko.«
,,Det kunna de gjera sjave« sagde Vond-Aasmund.
So boygde Ein seg ned og tok i Hoven, men med
det same legg Aasmundftil honom i Nakken med
Boløk6i, so han stupad, og so rende han med Øksi
mot dei andre. Men dei sulad hovudstup utyver
Bakken og rymde det sortaste dei kunde. Hæri
fælskad seg og tok uppyver Dalen att. Vond-Aas-
mund samlad Folk ihop og reiste etter· Paa Breine-
heidi i Bykle møttest dei. Valledolarne slog ihel
alle Hyringarne og reiste upp nokre Steinar der
Slaget stod.
Ein Sundag kom Vond-Aasmund i Kyrkja so
seint, at Presten var komen paa Stolen. Han tram-
pad i Kyrkjetilet som ein Hest, og so riktad det i
Stivlarne hans so det vardt ein heil RutiKyrkja.
Presten" stansad og sagde: ,,Hør Ond-Osmund,
hvorledes han sj ..... idag.« Dette tolde inkje
Aasmund. Daa Presten vilde ganga ut or Kyrkja
stod hin med Døri og stakk til honom med Tole-
kniven, so han doydde paa Staden. Men Aalmugen
tok daa og steinad Vond-Aasmund ihel« utansyr
Borgi og lagde upp ei Nons, der han vart liggjande.
Etter den Tid var der lengje prestlaustiValle·
s L-
Eit sjnande Bispcdome.
Fyr nokot sidan stod der i eitkvart Vladet, at
dei vilde hava eit nytt Bispedome nord i Raums-
dalen; dermed skulde Bergens Vispedome skuvast
lenger mot Sud, so det kom til aa inn-ringa um
Lag Helvti av Rogaland. Men her vilde me ikkje
lika ei slik Skifting. Væl er det so, at Nyfylkingar
og Jadar- og Dalbuar munnhoggst rett som det er;
men skiljast vil me ikkje.
Me ser gjerna, at der kjem istand eit nytt
Bispedøn1e: men detta —- som no alt hev voret
mykje paa Tale, endaa millom Autoritetarne, er
det sagt — detta nye Bispedome vil me hava paa
Telemarkskanten, og so vil me hava vaar Bispestol
flutt attende til Stavanger. ’
, Det vil vera greid Sak aa skista Kristianssands
Bispedome i tvo. ,,Stavanger -Bispedøme« bør
hava Rogaland og Vest-Agder, og det andre
(,,Skiens«?) Bispedome særdaa Telemark og Aust-
Agder, og vonleg dertil Vestfold, som no ligg under
Kristiania Bispestol.
Rogaland hev gode Grunnar til aa krevja sin
Bispestol slutt til Stavanger. For det syrste hev
denne Byen voret Bispescete alt sraa den Tid daa
her vart upprettat faste Bispestolar paa denne Kanten
av Landet, altso sraa Fyrstningi av det 12te Aar-
hundradet, og radt til 1684· I det Aaret slutte
den Bispen, som daa var, Jakob Jensen Jersin,
til den nybygde Byen Kristianssand (grunnlagd paa
eit Kongebod 1624), etter at det hadde brunnet tvo
Gonger, helder hardt, i Stavanger, medan den
danske Einvaldskongen (Christian 1V) lagde seg etter
med alskyns kunstige Raader aa hjelpa upp den
nye Byen, i stor Mun paa Stavangers Kostnad.
Fyr det andre betalar Rogaland til Bispestolen—
kanskje og til Upplysningsverkets Fond og til Kri-
stianssands lærde Skule —- sleire Gonger so mykje
som dei andre Amti i Bispedomet tilhopes.
Nokot Upptal yver Jnnkomurne til Kristians-
sande Bisp hev me ikkje syr Haandi. Fyk ikr. 30
Aar sidan vart det sagt——um’ me minnest rett —,
at Bispen berre av Rogaland hadde uppimot3000
Spd. aarleg. Derav er væl no i seinare Tid nokot
lagt til Bispestolen paa Hamar. Men med Avsyn
paa Loni til den nye Vispen skal me nemna tvo
Ting. Dersom Vestfold vert lagt til eit ,,Skiens«
Bispedome, so maa vcel nokot av Jnnkomurne til
Kristiania-Stolen sylgja med. Og i Stavanger er
Preste-Embcetti so rundeleg lønde, at nokot av det
maa kunna leggjast til Bispen· Prestarne i Sta-
vanger reknast no aa hava ei aarleg Jnntekt av
ialt umpass 30,000 Kr., og denne Summen meiner
me um ikkje so rett lengje vil auka med sleire Tu-
sund Krunur, serleg ved framhaldande Seljing av
Tuster av den syrre Hetlands Prestegard, som no
ligg innansyr Bygrensa. No kann det væl vera, at
dei scer ei ny — den tredie — Kyrkjesakn i Sta-
vanger, som det hev voret tenkt paa, og at daa
kvar Sokn sær sin Prest med Løn 6000 Kr. og sin
faste Kapellan med Løn 3000 Kr. Men desse Lø-
Eiii Fritenkjar.
Gi Forteljing or Samtidi-
XX.
(Framhald.)
,,Dersom det endaa berre var Daapenx«
tenkte han; ,,Daapen er ein.tom Skikk og ingen
Trolldom . . . Men vert Guten døypt, so skalhan
hava kristeleg Fostring; Kyrkja riv honom fraa meg;
" syr meg vert han framand; meg vil han læra aa
sjaa paa som ein Antikrist og eit Djevelsting; han
vil ræddast syr meg som syr Kain, — han, min
eigen sagre Son! Og Lygni og Hyklarskapen vil
eta seg inn i hans Sjæl og Tanke, til han er øyde-
lagd; dei vil leggja seg serleg um aa synkverva
og tankebinda honom, syrdi han er Son aat Fri-
tenkjaren; han vil vera seld til Dauden og Reak-
tionen mest utan Von um aa sleppa laust« —
Men Ragna? Ragna leid vondtz syr henne var
Guten eit Djevelsbarn, vigt til Domen, so lengje
han ikkje var døyptl Hauk herde ikkje aa sjaapaa
henne; han heldtseg sraa Huset so mykje han kunde,
og hadde Samvitsverk som ein Syndar. Ragna
saag, kor som til stod, og meir enn ein Gang sat
ho briygd yver Vogga og greet.
Gin Dag var Guten ikkje frisk; det hadde
Ingenting paa seg, men likevcel sveiv det henne
som eit vondt Hugbod —: enn um han doydde i
Natt? — Denne Tanken skræmde henne so upp,
at ho sette seg syre aa tala til Hauk strakst, anteii
so det skulde bera elder bresta· Her galdtdet meir
enn baade Liv og Lukka; her maatte alle andre
Ting gloymast og sleppast·
Og same Dagen, ved Middagsbordet, kom ho
med det. Hauk vreid seg, men var likevcel glad yver,
at Stundi endeleg var komi. No galdt det aa vera
sterk; no galdt aa faa heil Uppgjerd. —
Han sat og tenkte ei Stund; so sagde han:
»Fyrr eg kann svara deg paa det du her spyrr um,
maa eg vita ein Ting. —— Trur du eg hev Sam-
vit, RagnaZ«
Spursmaalet kom so braadt og so aalvorlegt,
at ho stokk av det. ,,Ja det maa eg væl tru ,—?««
sagde ho.
,,Trur du daa, at det sinst Ting, som eg syr
mitt Samvit ikkje kann gjern? Elder trur du,
nerne gjeng endaa ikkje hogare upp enn til 27000
Kr. um Aaret, so der truleg vil verta ikkje so litet
«tilovers·
Ein tredie Grunn syr Kravet vaartum aa saa
Stavanger til Bispesæte att, er den, at denne Byen,
som Ein veit, alt fraa Fyrsten av Aarhundradet
hev voret Heim syr ei Mengd av religiøse Rorslur
av ymse Slag og i ymse Stemnur·
JSaniband med det, me her hev havt uppe,
skal me nenna den Tingen, at Rogalands-Fylket
no i meir mn eit halvt Aarhundrad visst hev maatt
betala mei1 enn rett er baade til dei kyrkjelege
Embaettsmmn og til deiandre, som reknar seg sine
Jnnkomur ttter Kapitelstakst. Kristianssands Stists-
direktion rsknar i Rogaland 24 ,,Spand« syr 1
Skik Mei 1 Spand = 18 F, 24 Spand altso
432 F. Det hev fleire Gonger i Brev til Stists-
styret vore· ankat yver denne Rekningsmaaten.
Baade Kyrkedepartementet og Stiftsstyret hev svarat,
at det mac vera rett; men etter det me veit hev
dei ingen innan Grunn gjevet syr detta, enn at
det hev vovet gjort so syrr. Ummeikkje misminnest,
vart det eixgong svarat, at denne Rekningsmaaten
hadde voreibrukt so langt tilbake som til 1788.
Men like vel held me fyre, at det ikkje er rett, og
me hev enda ein Prest her i Fylket, som i denne
Saki hev sime Meining som me.
Me srrklarar Samanhenget so: Jstadenfyr
,,Skippund Bygg« som Merke-Maal syr Landskuld
og Skatteskrdidei sleste andre Landsbolkar hadde
Rogaland sr det meste Pund og SpandHavre.
Spandet erls ik, og 24 Spand er 1 Pund, som
i Motsetninx til Skippund kallas ,,Punderspund««·
Eit slikt Puderspund Havre hev voret haldet paa
Lag jamgodtmed 1 SkF Bygg. No tenkjer me
oss, at Ein, t-uleg ikr. 1818, hev yversgrt Havre-
Punderspund-Iigti yaa Bygg-Skippundet. Detta
kann mogleg la havt ein Grunn i det, at Folk der
burt i Kristiarssand ikkje hev havt retteleg Greida
paa dei gamleLandskuld- og Skatteskuld-Maal her
iRogaland; et vert sagt, at Stistsstyret elder
Kyrkjedept« enaa syr berre saae Aar sidan skreiv
som om dei ikke visste kvat ,,Spand«« var syr ei
Vigt. I Logerket um ,,benisiceret Gods« synest
me og aa meija, at Ein ikkje hev voret sullklaar
um dei gamleKornvigter her i Rogaland.
r
at syrdi eg ikke trur paa det du trur, so er eg ein
morallaus Mun, so det kann vera meg slik
Slag, anten iser so elder so?«
No raudad ho. J Grunnen var det ikkje
sritt fyr, at h hadde tenktnokot slikt. ,,Den, som
var utan Gui var utan Andsvar,« hadde ho lært,
og det haddeho i Grunnen trutt og. ·Men no
vart ho liksoiskamsull yver denne Tanken-
,,Trur d« tok Hauk atti, ,,at eg er ein ærleg
Mann, som ttr paa mitt liksom du paa ditt, og
at eg er inortsk bunden til mi Tru liksom du til
di? Elder t1r du at eg er ein Gap, som hev slengt
mi gamle Tr fraa meg berre av di eg var leid
av aa liva ider moralsk Takt, og som no ikkje
kjenner meg inden til nokot, men liver andsvars-
laust og tankaust etter som Hugen snur, liksom
Villmannen Skogenis«
»Spyrrkkje so,« bad Ragna·
,,Eg ma spyrja,« svarad Hauk. »Me maa
gjera upp i ag; det gjeng ikkje lenger aa vilja
tigja burt dsom skil oss. Gg veit du kjenner
deg bundi til-Tru, og at du tykkjest hava Synd
paa deg, deim du gjeng imot denne Trui. No
kjem det daain paa, um du trur, at eg er ein
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
