Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
5te Marts 1879.
Fedraheimen.
,71
Vilde Stistsdirektionen, naar det sette sast
Kapitelstaksten, endeleg hava Punderspundet, so
fekk han og ha reknat av den Avlen, som her er
den mest gjengde: Havren. Bygg-Pundet er Skiv-
pnnd og inkje nokot annat. Skilnaden vert drjug
nok. Git Skpd. = 18 Spand 4 4 Pd.; Stists-
styret reknar det derimot til 24 Spaad. Er no,
som me meiner, denne Rekningi urett, so vert so-
leids nakot yver ein Fjordepart av det, som her i
Rogalandhev voret betalt som Avgift av Bygg
etter Kapitalstaksten, for mykje. Reknar Ein no
heile den aarlege Bygg-Avgifti til ei .10,000 Spd.,
so hev her aarleg voret betalt — lat oss berre
taka Fjerdeparten — 2500 Spd. for mykje, og
det gjer i dei 60 Aar fraa 1818 av: 150,000 Spd.
Det Mistak, som me her hev tenkt oss Var
Grunnzn til denne galne Reknemaaten, kunde aldri
vortet gjort, dersom Stiftsstyret hadde havt sitt
Sæte i Stavanger.
Rogaland Decbr· 1878» 0.
Vor me kaupa AyrshirekjerY
Hr. Jakob Nøstviks Svar paa dette Spursmaa-
let gjer, at eg maa taka Pennen til eit litetMotlegg.
Det er væl so, at einstaka norske Kj1)r kann
mjelka likso godt som Ayrshirekjyr: men Ein kan
ikkje gjera seg nokon heilMeining av slike einstaka
Tilselle. Etter »Landbruksdirektørens Aarsberet-
ning om de offentlige Foranstaltninger til Land-
hrugetderemme« Sida 327 og 330 syr 1877
hev »Stamhjorder af Kystkooeg« i Medeltal mjolkat
1323 og 1506 Potter syr kvar Ku, medan Ayrshire-
kjyrne ved Aas hogre Landbruksskule i Medeltal
hev mjølkad 1790 Pottur. Ayrshirekjyrne er kan-
skje meir jamgode, og so hev dei ein Fyremun
som er vcel merkjande, og det er ei betre Kropp-
form, so dei gjev eit hcevare Slagt. Naar dei norske
Krøter, ved strengare Val av Aledyr og betre Fod-
ring vinn ei jamnare,betre Kroppsorm, vil dei visst-
ikkje vera stort til atters fyr Ayrshirekjyrne; men
ved aa kryssast med desse, vil dei truleg vinna fram
snarare. Vinningi med aa kaupa Ayrshirekjyr er
soleids ikkje berre endesramy og det krev eit klaart
Skyn til at bruka dei til Gagns; men detta leet
seg daa visst gjera, helst i Vygder»der Jordbruket
er meir utviklat, og ijrne ·fodrast riklegare. Um
« Og Pugg sist—
der slike Staden hjaa den aalmenne Landmann er
Trong til betre Dyr til Kryssning, kunne det
ikkje vera av Vegen aa kaupa Ayrshirekroter, helst
Uksar. » — h —-
Fraa Bygder11e.
HolmcdaL (Slutten.) Her er ikkje mange
Kveldskular igang iaar; men so er her daa ein
likevæl, og den er »norskare enn norsk« segjer
sume. Der brukast berre »Landsm·aal« baadei
Skrift og Bok og Tale. Skulen hev voret
godt sokt iaar. — Norsk Song vert der no- som
venteleg drivet paa med i denne Skulen, og
Folketonarne fraa Fela trur eg gjer god Berl-
n«ad. Av alle norskeSongar gjer dei i ,,Symra«
det beste Jnntrykket, og »Dei vil altid klaga og
kyta« og »Her er det Land, som hugar meg bes,«
er dei, ein tidast hoyrer.
Meii med dette hev eg synt Lesaren berre den
ljose Sida, so han kunde tru, me mest hadde vun-
vet yver her. Aa nei dessverre, der er langt
dit. Men me fcer gleda oss yver det vesle
som er, og kvi ikkje det? Det maa vera bra aa
sjaa. at dei kjem med, som verkeleg bryr seg um
aa tenkja og sjaa. .
Med Aalmugeskulen her er det, som paa so
mange andre Studer, helder livlaust, — Pugg syrst
Jkkje for det, Leerararne vaare er
snille med Borni, og gjer visst alt det dei veit og
vinn, men denne Skulen er no eingong komen so
paa Veg til aa ganga i Stein, at der skal meir
enn vanleg Varme til fraa Leeraren for aa halda
honom rennande. Nokot vidare Liv er her ikkje
helder millom Larararnez det viste seg ogso i Hanst
var. Dei skulde halda eitLærarmøte her i Grann-
gjeldet, men faae matte fram, og litet visste dei aa
taka seg til dei som var der. J Skularne talar
deimykje dansk, og difyr er dei vælog av dei, som
meiner, at Logi um Bygdemaal i Skulen er —
»unodvendig«.
Av dei mange Amtsskularne her i Amtet hev
me fenget ein Gjenteskule hit desse sisste Aari·
Folk er no so «av og til negde med denne Skulen,
og det viser seg ogso i eit av Amtsbladom vaare,
som no um Dagarne held mykje til Staak syr
hans Skuld. Saki er væl den, at Skulen hev
gjevet seg ut syr meir enn han kann soara fyre;
eg trur verkeleg Gjenturne lærer sumt ,,praktis «
som Matstell og Klædstell, men naar han gjev seg
ut syr aa »meddele Jenterne en større Aands-Ud-
vikling«, so snakkar han um nokot, som Lærararne
vist ikkje sjelve hev Vit paa.
Fyr eg sluttar endaa eit. Kor ber det av med
Talen um ,,Skuleboksamlaget« og um ,,Maalsor-
merne«? Det er no vel greidt, at Aasens Maal-
form er den mest litande, og at naar Talen vart
um Skuleboker, at dei daa alle maatte sorast i ei
Maalform og det i Aasen si. (Ja eg trur no væl,
at ei »Abc« og ei »Katakjes« kunde lagast etter
dei Bygder, der ho vart brukad.) Hoyems Skrive-
maksel kann me slett ikkje lika, syr oss aa segja;
men me ser fullt væl, han er ein Nispar til aa
sinna gode Ord og Uttryksmaataa. Ellest er det
no misMeining, at det hastar ikkje so med Skule-
boker enno; skal Maalsaki ganga naturlegt og støtt,
maa Kravet um slike Beker koma meir fraa Folket
sjolv, og dei foer lesa meir paa Landsmaalet fri-
viljugt, enn dei enno hev gjort; her er mange
Bygder, som ikkje kjenner til Maalsaki enno, skal
me hngsa· — Heyem talar ellest ein Gong um, at
han vil lempa seg med Skrivemakslen sin so langt
haii kann. Kann? Kvi kann han ikkjesganga
heilt yver til Aasen? Kanskje hati spikker paa aa
setja Maalmakslen sin upp som ein Medtevlar med
Aasen sin? Slikt burde han ikkje tenkja paa. So-
s lenge Hr. Hoyem brukad Maalet sitt i Boker til
Heimelesnad, kunde me tru, at det var fyr aa styrkj a
»Landsmaalet«, lata Tvendermaalet koma til sin
Rett i det, paa same Maaten som det vert skrevet
mykje i Telemaalet og andre Bygdemaal. Men
naar det no og skal fram i Skuleboker, so ,,l)resta
me i Brun«t· At Aasen si Maalforiii og kunde
trengja Voling er vcel tenkjande, og det er ogso
vael gjerande, um Gin fraa syrst av sylker seg um
henne alle; me tru soleids, at desse d’ar og t’ar
soncer kunde ganga sin Veg; men me tru og det,
at det ikkje er so vand ei Sak, at me skulde turva
skilja Lag syr den Skuld. — Dette skal no ellest
ikkje vera sagt paa nokon vond Maatte til Hr.
Heyem; me maa derimot takka honom mykje shr
desse endaatil framifraa Umsetjingar og annat, han
hev gjevet oss; det skal soleids støtt vera ein Hugnad
syr oss aa«kunna kannast ved honom som vaar·
Og hermed slutt. D. 0· B.
andsoarslaus og dermed rettlaus Menn, so at du,
ut fraa di Tru, hev Rett til aa driva din Vilje
fram imot min, — elder um du held-· meg fyr ein
Mann med Samvit og moralsk Andsvar, og altso
trur, at eg hev min Rett, ut fraa mi Tru, og at
denne Retten — i moralsk Meining — kann vera
jamgod med din, so at me altso kjem til aa
samtinga um denne Saki. Eg maa vita detta,
fyrr eg kann svara paa Spursmaalet ditt."
Ragna hadde bleiknat sterkt. J Grttnnen hadde
ho aldri tenkt seg desse Ting paa denne Maaten;
at han, den Villfarande, Gudlause, i slike Spurs-
maal skulde hava nokon moralsk Rett mot henne,
det var nokot, ho ikkje hadde komet paa. No fekk
det heile ein ny Lit. Her drog segscam ein Floke,
endaa verre og endaa meir aalvorstmg, enn ho
hadde tenkt seg. Var han ein erleg Maan,
som trudde paa sitt liksom ho paa sitt, og som
kjende seg samvitsbunden av si Tru liksom ho av
si . . . so fekk han same Retten i deane Saki som
ho, og sagde han daa nei, som han katskje maatte
gjera, kven skulde daa løysa Kanten, og kor gjekk
det so med den vesle Stakkaren som i Vigga laag? —
Hauk saag, at ho var i djupe Tanker, og at
Tankarne tok henne sterkt. Ho var so rorande vcen,
som ho sat det, denne unge Moeri, som i hjarteleg
Sut stridde syr sitt Barns Sjæl, —ho var so væn,
at ein Stein kunde graatal —- men Hauk heldt
seg, og leet henne tenkja ut i Ro. Han kjende
paa nhtt denne ere, hugrame Lengten etter aa osra
henne alt, alt, like til si eiginervitning, sitteiget
Vit og Syn paa det Sanne; men h«an heldt seg,
beit Hugverken i seg ogleet henne tenkja utiRo.—
Endeleg sagde han:
»Min Tanke um denne sSaki hev voret den,
at me burde venta med Daap og dei Ting, til
Guten er so vaksen at han kann velja sjolv.
Kvat Rett hev me til aa taka denne sovande Sjæli
og binna henne fast til ei viss Truz um so denne
Trui var den sannaste av alle? Eg trur knapteg
vilde vaaga det, um eg var kristen . . . Guten
sjolv er den einaste, som hev Rett til aa avgjera
kvat han skal tru og tenkja; lat honom venta til
han kjem so langt at han kann velja her; det
hastar ikkje fyrr, og so tek han sjolv Aabyrgsla syr (
Avgjerdi·«
Ragna sat med Andlitet i Henderne og tagde.
Hauk heldt fram, bedande og mildt·
,,Barnedaapen er ikkje eingong fyresagd i Vi-
belen,« sagde han, »og han strider etter miMeining
likso væl mot Kristi Tanke som mot Mannstanken f
hellest. Kristus vilde ikkje Usridom; han tok ikkje
imot Trælar. Barnedaapen er ei Sjæle-Ofring,
uppkomi i den Tid, daa Kyrkj a var alt, Matin ens
Frid o m Ingenting, daa det galdt meir um at Kyrkja
kunde hava Hals og Haand yver kvar livande Kryp,
enn det galdt um ærleg Tru og sann Kristendom· . .
LatGuten veksa upp frit Lat ossikkje binda honom
korkje til det eine elder andre! Lat honom leera
aa kjenna«baade di Tru og mine Tankar«og naar
han daa er til Vits komen, so lat honom velja
sjolv etter si Hjartans Trongl So vert der San-
ning i Avgjerdi, Fridom og Manns Vilje i Valet·
Tenk paa detta, kjære. Du maa tru, det er ikkje
med god Hug eg segjer deg imot her; men —- eg
kann ikkje vera med paa det, eg sjolv held fyr
Urett.«« ——
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
