Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
90
Fedrahcinien. I
gode Mark-o 1879»
»
,,Rett, rett, Lave; det er og Tanken, at Guten
skal dit, ettersom· eg hev sett meg fyre at han skal
verta Prest. Ho Mor —— eg meiner Frua mi —
foer segja kvat ho vil; men ikkje skal dei- segja um
min Son, athan hev ’Mylnarsamvit’ og ikkjekan’n
vera cerleg; og helder ikkje skal dei neisa honom
med, at han er av Kvaksalvar-2Ett . . . Guten hev
nokot av »Dokter Hjelpelaus« i Kroppen, og det
skal Prestelaerdomen driva ut.«
(Meir.)
Ei liti Upplysmg.
Hr. S.! ,
Eg vardt reint leid av meg, daa eg fekksjaa,
at De hadde vortet so harm fyre det eg skreiv i
Fjor eingong i Fedraheimen· Eg vedgjeng det, at
Ordlagi fall so, at dei godt kunde mistydast, men
eg veit ikkje rett um Ordi mine fall so, som dei er
prentad, for dei hev stytt litt paa Stykket mitt.
For det er so langt israa mi Meining som nokon
Ting kann vera, aa rekna korkje Dykk elder nokon
ao dei De reknad app, fyre aa vera ,,middelmaa-
dige Begavelser". Nei denne Talen um ,,middel-«’
maadige Begavelser««, den hermde eg etter ein vel-
vyrd Mann her i Arendal, og no lyt eg fortelja
meir um det. Eg kom inn til honom ein Dag og
- spurde honom, um han hadde Den nynorske Sprog-
og Rationalitetsbevcegelse af Arne Garborg. Ja
den hadde han. Det er merkelegt, sa’n, at slik ein
gaaverik Maun hev gjevet seg til Maalstrcevar—
eg kjenner nokot til hans Forfatterskap fraa syrr
—— for det heve no berre voret ,,middelmaadige
Begavelser«, som heve drioet med det Narreriet·
Dette meinte no eg nei til, og eg nemnde just til
Dame paa gaaverike Maalmenn baade dei, som
De reknad Upp, og Dykk Hr. S., og fleire til.
Og daa sagde eg det, som eg meiner enno, at der
skal framifraa gaaverike Menn til aa skriva idet
norske Maalet, so Folk idest lesa sdet, for der maa
baade vera eit tankerikt Jnnhald og ein lett og-
leikande Stil og derattaat eit rikt og blomande
Maal, syrr Folk vil hava det Bryet, og dette skal
standa ferdigt fyr den, som vil skriva Norsk, endaa
han gjenom heile si Utdaning i mange Aar av si
Livetid heve arbeidet seg inn i eit framandt Maal.
Og det heve stødt sett so ut fyre meg, som dei
hugvarmaste dei mest fedrelandskjrere og gaaverike
Menn hev vortne gripne av Tanken um aa reifa
det rette norske Maal. «
So eg vil neitta det, at det var paa ,,Gap»
eg skreiv dei Ordi. ( 7. 7.
Um Jordbrnkct.
J desse tronge Tider er det tregelegt aasjaa
av Statistikken um all den Jordbruksavlen, som me
fører inn fraa Utlandet. Skulde ikkje vaart eiget
Jordbruk kunna faast so vidt upp, at me kunde
berga oss sjolve? Dei Millionarne, som no gjeng
av Landet til slikt, kom daa vaart eiget Land til
Godes-, og det vart til Vinning baade aat Land-
mannen og aat heile Folket.
Kunnige Folk trur, at det her i Landet ao
dyrkande Jord er paa Lag dobbelt so mykje udyrkat
som dyrkat, og endaa detta vil, med betre Stell,
kunna bera mykje meir enn det no gjer. Til detta
kjem, at alle desse nye Jarnvegjerne vil hjelpa
upp Handelen og Umsetnaden av desse Varar, og
det i stor Mun. Her er daa visst Grunn til aa
tru, at Jordbruket vaart hev ei ljosare Framtid.
Ja kanskje det gjeng dn aa« segja, at Landsens
Framtid i største Mun er bundi til Utviklingi av
Jordbruket·
Vilkori er-her iallfall til aa gjera Kjempestig
from; det stend paa oss sjolve, um me vil taka
dei, Me bør ikkje fkrcemast, um her er Hindringar.
Med dei største av desse er vcel det, at Bonden
hev lite Raad til aa halda Arbeidssolk fleire enn
som nett upp tarvst til det aarlege Aanne-Arbeid,
at han hev eit skjeivt Syn paa det kropslege Ar-
beidet, og at han i mange Tilfelle ikkje veit aa
stella seg paa beste Maaten. Dei tvo sistneinnde
Meinhovi heng ihop med det fyrste og gjer vondt
verre. !
Men detta er daa alt Meinhove, som ligg
hjaa oss sjolve og som maa kunna vinnast yver.
Ein Ting er her, som i Vissa kann rettast, berre
Viljen er god, og som vil vera til stor Hjelp: me
maa læra aa nytta Tidi, læra aa minnast, at
Tid er Pengar. Med Flit, Arbeidsh11g, og
Kunnskap hjelper Ein seglangt, umikkjejustPenge-
dungen er so stor, og tilslutt veks daa den med.
Ein Fritenkjar.
Et Forteljing or Samtidi-
xx1v.
(Framhald.)
,,Og no hev ho, etterpaa alt, fenget ein ny hard
Støyt««, stod der, ,,med diHerren isin uransakelege
Visdom hev funnet det rett aa kalla heim til seg
vaar ugloymelege, kjære Faer; men det er og, tor
eg segja, ditt Verk; for han hadde aldri ein glad
Dag, sidan du tok Ragna ifraa honom, og han
hadde livt enno, um ikkje det hadde komet. Men
Herrens Tankar er ikkjevaare Tankar. Ragna tek
baade detta og alt det andre so tungt, at det er
Uraad aa vita, kor lengje ho kann bera det. Og
i Anger yver den Syndi, ho visste ho hadde gjort
imot Faer sin, tok ho det visst altfor stridt med
aa stella fyr honom og vaka yver honom iden
siste Tidi han laag sjuk. Ho gjeng no her som
ein Skugge og er so kraftlaus og arm, at det er ei
Sut aa sjaa. Men ho hevlaert aa sokja Hjelpi
der,’ som Hjelp er aa finna, og alt detta hev nok
i Guds’alloise Haand voret ei Raad til aa boygja
og tukta den altfor sterke og sjolvraadige Naturen
hennar, so no tykkjer ho, ho kann takka fyr alt.
Men ho skynar og godt, at ho ikkje lenger kann
hava nokot med deg aa gjera, so lengje du er den
du no er. —- — —««
Hauk slengde Brevi fraa seg og kjende seg
so leid og kald, at han mest uppgav Tanken um
aa koma heim att. Han skreiv eit stutt, rolegt
Svar til Ragna og bad henne agta seg syr Sjuk-
dom; si eigipinesulle Sorg tagde han med. Breide
sekk og Svar. Sidan eit Aars Tid var Breide
den einaste han sekk Brev ifraa. Men so sluttad
desse Brevi med. Hauk tenkte at Breide maatte
vera sjuk. Men den rette Grunnen til, at Brev-
sendingi sluttad, var den, at Breide hadde — gift seg.
No livde Haiik i Paris. Sorgi og Harmen
provde han aa skriva av seg i ein Roman, og det
Arbeidet, han dermed sekk, var honom til stor Hjelp
og Letting. Romaiien kom ut og vart vcel umtykt.
Han handlad um LEgteskapet og um Kyrkja. Kri-
tikken sagde um honom, at han var merkjeleg friskt
og sannt skriven og —- etter Maaten — paa ula-
steleg Fransk. ,,Tankarne er vcel gamle og kjende,«
Det er ein Ting, som Ein kunde tenkja vart til
Mein fyr Framgangen av Jordbruket vaart, ogsdet
er dersom Livskravi stig med—Kulturen so fort, at
vaart eiget Jordbruk ikkje kann fylgja med, so me
likevoel lyt til Utlandet etter Hjelp. Men Uop-
gaava maa daa just vera den aa lysta Jordbruket
uvp i Hogd med Kulturen, og det gjeld i vaart
Stræv her, ikkje berre at me avlar meir, men
likso vcel at me avlar betre.
Det vil krevja tunge Tak aa fora Verket stam.
Men so vil det og ,,vara, til Verdi øydes·» Det
er dessutan slik ein Hugnad i det aa stella og planta
og sjaa kor Groda veks, so Ein kann ikkje so lett
trøyttna. Sjolve detta friske Arbeidet ute i fri
Luft allstodt, er ei Vinning so stor fyr Kropp og
Sjæl, at Ein maa kunna halda gladeleg ut i Stræ-
vet berre fyr den Skuld.
Men me maa hugsa paa, at det er ikkje betre
Arbeidet, ,,Slitet’«, som skal gjera det. Skal Ar-
beidet bera sram, so maa Gin arbeida med Vit.
Men til aa« arbeida med Vit maa Ein hava Kunn-
skap. Det, som Jordbrukaren helst treng i so
Maate er Kunnskap um Naturen, og daa serleg
uinPlantarne og Jord-Slagt. Um Plantarne
fyr aa vita, kvat dei krev av Veksestaden sin fyr
aa trivast; um Jord-Slagifyr aa kunna stella Vekse-
staden slik, at han nøgjer desse Krav.
Men dei ymse Vokstrar hev ulike Krav, og
difyr gjeld det aa velja seg ut dei Vokstrarne, som
høver best til deiVilkori,Veksestaden byd. Likevcel
er der Krav, som er sams fyr alle JordbrukssVokst-
rar. Eit slikt Hovudkrav er: ei til Fullnad app-
dyrkad og ut-oeitt(drainerad) Jord. Dibetre desse
Arbeidi er utforde, di større og betre Avlingar
fær Ein· Og daa dei aarlege Driftsutgiftern e vert
dei same, anten Jordi er godt istand elder ikkje,
so er det greidt citI det loner seg betre aa dyrka
Jordi væl, alt um det kostar aa faa hennei Stand,
og alt um Ein daa ikkje vinn yver so mykje, —
enn det loner seg aa fara yver store Vidder og
dyrka mindre godt. Avsame Grunnenloner det seg
og betre i Lengdi aa dyrka den Jordi, som ilseg
sjolv er av godt Slag (,,god Bonitet«), endaa um
ho kann krevja større Utlag, enn aa dyrka skrinn
Jord, alt um ho kann vera lett-dyrkad. J det
heile er det rettaste aa vola og stella paa den
Jordk, kom er· dyrkad, so lengje der er nokot som
stod det; ,,men me skal hugsa, at Forfattaren er
fraa eit Land, der desse Tankarne enno knapt er
kjende av Namn·« ———
Denne Romanen lettad honom fyr ei lang
Stund. Dessutan kastad han seg no meir inn i
Variserlivet. Han maatte gjera det, fyr aa doyva
ned dei saare Minni, og han tottest havaRett til
aa gjera det, fyr di han var utstoytt fraa Livet
og Lukka. Glad kunde han aldri verta, og Fred
kunde han aldri faa; men han kunde læra aa gløyma,
og han kunde herda seg, til han vart like sæl.
Meii so kom det Rider att, daa altdet gamle braut
upp liksom ein Sjukdom. Ho, som gjekkder heime
aaleine og sjuk, syrgjande utan Von, tyngd av tær-
ande Tankar, steig fxam fyr honom som ein Jam-
mer; Son hans stod ««i hans Draumar som ein kvit
Engel og saag etter honom og var sofager. Daa
kunde han verta som or av Heimlengt. Han skreiv
Dikt, graatfagre, glodande av Sorg; han vart Diktar,
endaa han aldri hadde visst at han var det. Og
kvar Gong, han sekk fram slikt eit Dikt, kjende han
seg lettare og sriskare. Han provde aa fylgja med
i Politikken fyr liksom aa hava nokot aaliva fyre;
so skreip han Brevsendingar til tyske og engelske ,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
