Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
110
Fedrahcimen.
9de April 1879.
desse 2 ting ifrz einannan men rote dem ihop,
og Som ikkje vil andse det, eit barn md kunne
S·jaa, at apostlarne ikkje trudde, fordi at dei
tale-, men at dei tale-, fordi at dei trudde,
og at Soleids Sakramentorde (0: ,,aposteltkua««,
fadervzre, fredlysningja og natverdorde) i Sam-
lag med vatten, brød og vin er den grunv’o—
len, som apostlarne bygde det muntlege
vitnesburde sit pii, ,»og at deira boklege
(skrit"tlege) vitnesburd (bibelen) er eit bild-
lete av deim, muntlege lære og vakt til med di,
at dei ikkje kunde koma med sin tale alleste-
der og til kvar tid. Det er dsr greidt, at det
er nsdig styring og leiding av Gudssnden, at
dette alt ihop vart Som det vart. Difor kan
eg aldri mismoeta bibelen, aldri kalln han
,,1nenneskjeord; men eg kallar han vGsudsbok«,
og den helige Skrift. Desse namn gjev
eg ingor anna. bok psr jorden. — Men med
rangvise folk hugnar det ikkje ii- ordas. Difor
foer skrivaren noi ro (?) ha. det sidste orde.
Eg venter ikkje retferd av ein, som Ser pei meg
med So myrke augo, at han dømer meg heilt
utur ,,den lutherske kjørk«jai«· Men eingong
vil den doinen svide pii Samvite hans, Ti Segje,
dersom han er ei11 kar med kristbroderlegt
kilvor og ikkje berre ein glafs. l
Nidaros 4J479·
Døkkar
0. J. Høyem.
Til X i No. 25.
Daa eg las det illske Stykket ditt, kunde eg
inkje annat enn draga paa Smilen, for eg mintest
no min eigen Ungdom. Det var ei Tid, daa eg
og var so eitrande sinnad paa Grundtvigianarom,
at ·eg drogst med deim baade seint og tidleg, for·
det, eg foor med, var daa so soleklaart, og det,
dei foor med, var so reint burt i Notti urimelegt·
So tykte no eg daa. Me fekk skipat eitlitetSam-
lag, Grundtvigianararne og nokre av mine Vener,
og der skulde me daa sreista at semjast, men det
rauk upp isame Striden. Eg skreiv lange Av-
handlingar so soleklaare, at eg tykte, det maatte
umvenda den hardaste; men Arveseii hati berre
smaalog, og Herman Anker gjekk att og fram paa
Golvet med glvdande Augo og lagde»ut, so Maa-
let mest brast av Rørsla, og me Motstandarar
vart heilt varme um Hjartat. Detta han sagde,
var daa so soleklaart, at han berre inkje kunde
skyna ein Ting, og det var, at inkje alle maatte
verta Grundtvigianarar· Ja soleids gjeng det,
kvar held paa sitt· Eg vardt no inkje klokare paa
Grundtvigianismen av detta, men ein Ting saag
eg, um eg inkje kunde skyna Læra, og det var,
at den Maateii at sjaa Kristendomen paa, som dei
hadde, var ei Livsmagt i deim, bar deitn nær
inn til Gud og Frelsaren i barnleg Tra-
Seinare fekk eg litet betre Skyn. Eg var
nede i Danmark, vardt kjend med grnndtvigske
Skular, Prestar og Menigheiter, eg tok·til at lesa
nokot av Grundtvig, for, Skam at segja det, det
hadde eg inkje gjort, den Gangen eg dreiv paa
som hardaste at skriva mot honom. (Kanskje X
helder inkje heve gjort det ?) Og kvat lærte eg av
detta?
Gg lærte det, at den Manneri Grundtvig
heve voret ein av dei største og beste Menner, me
hava havt her Nord, at den kristne Kyrkja maa
vera honom evig takksam, fyredi han i ei tung
Tid stod «3akt med den gamle Barnetru, og bergad
Herrens Sakrament, Daapen og Nattoerden, ut israa
deim, som vilde strjuka Strek yver alt ihop.
Eg lærte det, at han gjenom sitt Syn paa
Kristendomen og Folket, heve skapt eit friskt og
sromt kristelegt Liv i Danmark, som me endaa
inkje hava Maken til. ·
Dei Grundtvigske Prestar, eg kjenner, er dei
beste Prestar, egheve matt, dei som baade i Liv
og Preikemaate er komne det kristelige Mynster
nærmast av deim eg kjenner. Eg er endaa inkje
sams med deim i Tvistemaali, men det steij syre
meg no som Smaating, og eg gled meg i athava
deim til Vener. Det er hjaadeim, og hjaa Metho-
distarne kannhenda, ein no utn Dagen maa setja
det aalvorsatnaste kristelige Livet.
Hr. x meiner, at Grundtvigs Vener vanvyrda
so Bibelen Eg hev inkje raakat paa Prestar, som
kunna elder bruka Bibelen meir og betre enn dei.
Men det maa dei daa hava Lov at segja, som
er evig sant, at Bibelen er ei Bot. Det kann
vera den beste, den dyraste av alle Bøker, men
ei Bok er det lel. Ho er framkomi paa- naturleg
Maate denne Boki, og underlagd Kritik som andre
Boken Mangt av det, som vaare Forseder trudde
var ægte, er no provat at vera ucegte,soleids sidste
Helvti av sidste Stykket hjaa Markus, som endaa-
til er Preiketekst hjaa oss. Og ei Bok kann inkje
gjenfoda ein Mana. Det er Gud, som gjenfoder
oss, inkje Bibelen· Ei Bok kann liksovel som ein
Tale vekkja oss til Lengsel etter Gud, men det er
Gud som gjenfvder. Og ei Bok er og maa vera
berre Skuggen av livande Tale, det skrivtlege
Ordet berre Skuggen av det munnlege. Ei
Bok heve inkje Augo, Tunga, Hender, Kropp og
Sjæl som ein levande Maan. Me kann undra
oss paa den djupe Visdomen og fine Tankeni
Bergpreika, soleids som me lesa henne hjaa Mathceus,
men det heve daa voret nokot reint annat at hayra
Jesus sjvlv tala, standande der paa Berget, sjaa
inn i hans djupe Augo, hoyra Klangen av hans
Maal. Og X trur daa vel inkje, at me i Nye
Test. hava Talarne til Jesus ordrett uppskrivne·
Nei det er berre Skuggen, Beinbyggnaden, Tanke-
gongen, liksom med Avisreferat etter eit Mate
den Dag iDag. At setja det skrivtlege Ordet
reint jambreidd med det munnlege, er Tall. No
kann det vel henda, at Grundtvigianararne, harme
yver den Avguding, som vert drivi med Bibelen
som med Skrift elles, hava teket Munnett for full
og brukt paa si Sida for sterke Ord um det munn-
lege Ordet, men det foer ein inkje bita seg fast i.
Slikt hender i kvar Strid.
x syner i Stykket sitt, at han inkje heve det
minste Skyn paa, kvat Grundtvigs Vener meina.
Det er inkje dei uppskrivne triTrudoms-Llrtiklarne,
dei vil setja yver Bibelen. Det er det munnlege
Ordet, som heve gjort kvar kristen Daap til Daap
fraa fyrste Stundi til no, som soleides heve voret
til lenge fyrr Bibelen, det Ordet som· heve knytt
Pakt millom kvar Koinna og Mann ogdeira Gud,
— det er det Ordet dei segja er livgivande, fyre-
di det gjerer Daapen til rett Daap, og Daapen
er Gjenfadingsmidlet i den kristne Kyrkja. No
vert Spursmaalet, un1 det er naudsynlegt, at dette
Daapsordet heve havt same Ordlag sraa syrste
Stundi til no. At Meiningi maa hava voret
den same, med andre Ord, at det maa hava voret
til same Tru alle er døypte, det er alle samde um.
Her segja Grundtvigianararne: ja det er naudsyn-
Boudereisningi i Wolovce.
Umskrivet fraa Tydsk ved Kristofer Janson.
(Framhald.)
Det hadde seg so, at det var ein Skulemeister
der·ein Stad, som hadde ei vaen Kona, og det var
eit Dominikanar-Kloster der, som hadde ein velcer-
verdig Prior1). Skulemeisterkona sadde Mannen
sin ei Dotter; men daa den vesle Aniela voks til,
synte det seg, at ho var so merkeleg lik Prioretc.
Disyre elskad og den hagcerverdige Herre henne og
gav henne stor Heimansylgja. Men det kom ingen
Friar lel, endaa alle desse Pengarne, og endaa
det, at det stakkars Barnet saag so bljngt og skyggt
ut i Verdi med dei myrke, brune Augo sine, som
vilde ho beda alle Menneskjor um Tilgiving fyre
«det Skammerket, som sat innbrent paa hennar fine
Kinnar. Ho var for lik Prioren ———det kom ingen
Friar. Men ei Mynstermenneskja heng seg inkje
i Fordomar. Hr. Wincenty gifte seg med Aniela,
han, og so lenge Pengarne varad, og Prioren
livde, hadde den unge Borgarfrua inkje Loner·
1) Fyrestandaren fyre Klostret
Men aldri so snart daydde den hvge ærverdige
Prioren, fyrr Fru Aniela fall paa dei underlegaste
Ting: ho vilde berre sova i eit iskaldt Rum, ho vilde
berre eta myglatBraud, og so slog ho seg dagstvdt
med Svipor, so den stakkars sine Kroppen var blo-
dig, Stripa paa Stripa burtetter· Ja, ho gjorde
alt dette sjvlv kann du vita; i det minste sagde
Hr. Wincenty so til Kamratarne sine, naar jamoel
desse raae Karartie tok til at verdn klvkte og sagde:
,,Broder, tenk paa Gud, tak ein Økshasnar og gjer
det av ein Gong fyre alle, men pin inkje denne
Taarepersa di til Daude so stykkomtil.« ,,Taare-
persa« ja —— sor Kona gret stødt. Og den gode
Hr. Wincenty kunde, som fyrr sagt, inkje trotta at
sjaa ei Kvinnafgraata. Difyre kastad han henne ein
Gong ei iskold Vinternott ntansyre Porten. Mor-
gonen etter sann dei henne ihelfrosi paa Durstokken.
Slik ei Mynsternienneskja var denne Hr. Min-
centy. Hr. Wincenty var inkje fager, nei alt annat.
Paa den trutne, plasne Kroppen, som nokre skjeln-
ande Vein mødesullt drog stam, sat det eitHovud,
reint skollut (inkje ein Gong Augnabruner sanst
det) og fæltlikteitrundt, grøngultGraskar. Verre
seint ut paa Notti, naar Brennevinsslaget var til
Endes, og Wincenty datt under Bordet, vardt Grus-
karet violet striputt. Fager var han soleides inkje;
men Hjartat hans slog varmt fyre alt, som-fagert
var. Difyre sekk ingi Kona elder GjentaiWolovce
— ganga i Fred syre honom. Fylgde dei inkje oiljugt,
so brukad han Vald —- kvat skulde ein Adelsmann
med Tenarar og Reip i Huset, var det inkje til
det? J Fyrstningi sprang dei stakkars Bonderne
til Barnoiv, og klagad der si Naud fyre Raadsmagti.
Stundom tok Skrivaren Klaga til Protokols og
stundom inkje. Men det kunde og koma paa eit
at; for meir vardt aldri gjort. Det svar no ogso
rart at tru, at den eine polske Adelsmannen skulde
saa den andre polske Adelsmannezi paa Tukthuset
berre syre ei stakkars Bondetausl Ja, Bonderne
skynad ogso det smaattum Senn, og dei gjekkinkje
nieir til Raadsmagti. So visste dei no og, at dei
fekk Konorna og Datterna sine atter ein Gong —-
um tri, fjore, kannhenda aatta Dagar — den gode
Mannen kunde som sagt inkje trotta at sjaa ei
Kvinna graata . . . Men det samlad seg smaatt
um Senn i desse ellest so sløe, toluge Folk ein
brennande Harme, eit uslvkkjande Hat. «
Det varad inkje alt so lenge, fyrr det bar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
