Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
30te April 1879.
Fedraheinten·
131
deira politiske Lit og Tru, so- eg slepp aa skriva
um det.
Ja lat oss no standa saman i dette og ikkje
velja andre enn desse tvo; fyr her er ikkje mange
andre Menn i Bygdi, som fullt ut stende paa Bon-
dejis Sida og som eg trur kann velja Storthings-
menn etter kvat Folket no krev, dei skal vera.
Samhald og Truskap i komande Val!
Ein som hev Roysterett
Ei Utgreidiicg um Skapningsoga.
(Etter Godet.)
111. Sa11ianlitning.
(Slutten.)
Me skal uo som snøgggst« taka
hev greint ut. — Moses hev sagt, at Ljoset mot
alle Voner hev lyst lenge, syrr Soli —skein. Viten-
skapen hev sannroynt Ljosvisterne fyre Solkoma.
Moses nemner ein Plantevokster, fyrr Soli kom,
og Vitenskapeii viser ein sollaus Voksteralder.
Moses talar uin tri Storovringar av Vokster-
liv; Vitenskapen skil den Dag idag millom 3 store
Livstider, Steinkolstidi, og Tidi til Sumdyri og til
Spendyri.
Moses hev sett Ma1inen som den siste Skap-
ningen, Vitenskapen avsannar ikkje det. Men endaa
um Ein no ikkje held dette, me hev sagt, fyr
fullvisst og trur at det berre er Slumphave, og um
Ein vilde segja, at det kunde henda, at antenBi-
beltydingi eld’er Naturvitenskapen vilde snu seg,so
at alle desse Samhove vart kollstoytte — det er
likvael 3 Stordrag, som stødt-maa merkjast og
standa fast:
1) Gud er fyrste Upphavet til Alt.
2) Det er eit jamnt Framstig i Heimsvokstren·
Z) Det er Mannen, som er Maalet syr Alt-
1. ,,Og Gud sagde« ——det er som Umkvcedeti
Skapningsoga; i dette Ordet, brukt um-Gud, ligg
baade det aa tenkja og vilja, baade hans Visdom
og verkande Kraft er utsagt i det. Det løyser«Tan-
ken ut or alle Heidendomsvillur um viljelause Kraf-
ter og sjolvstyrt Lagnad. Dette Ordet hev ogso
den Meining, at det skal visa det rette Verd og
Vruk av alle Ting, at det ikkje liggi Verketsjø1v,
men i Tanken til Upphavsmannen med det. So
at dess meir me kann koma i Samfund med honom,
dess meir kann me skyna Verket baade i Naturen
og Mannslivet.
Bakum alle dei logbundne Krafter, som leikar
i Heimen med ubrigdelegt Velde, viser dette Ordet
ein megtug Arm, som held meg, eit Auga, som
ser meg, eit Hjarta, sullt av Kjærleik, som leitar
meg app. Ljosstraalen, som naar Augat»mitt og
skildrar so grannt heile Landskap, den kjem fraa
honom, som hev latet ’n skina.«
Lufti, som eg andar inn, og som er 2 kvar
fyr seg giftige Luftslag, den er fraa honom, som
hep latet ho kveikja meg. Den tunne Jordskorpa,
eg bur og byggjer paa, den hev han fest under
Foterne mine. Blomar og Ver, som eg plukkar
og gled meg ved, dei hev han saattaat meg i væne
Jordhagen. Sali, som mæler mine Aar, mine
Dagar og Timar, og Maanen, som byter Aaret i
Maanadar og Maanaden i Vikur, dei hev hans
Fingerhavt i Vegen paa Himelkvelven som Visarar
paa ei Klokke. Dyri, dei tame og dei ville, hev
han sett uxnkring meg,snart fyr aa eggja meg upp
og manna meg til ved deira Motstand og snart
szfyr aa hjelpa meg sram ved deira Tenest· Og
naar eg sjølv endeleg er til som Meistarverket, naar
eg kann lyfta av meg Skoddetjeldet, som kviler um
meg paa alle Kantar, og trengja sram til det Hjar-
ihop det, me
ta, som bankar fyr meg, naar eg kann helsa med
Fadersnamn honom, som tel dei hundrad tusund
Haar paa Hovudetmittlikso grannt som Milionarne
med Stjernur, som krinsar paa Himelen — daa
er det fyrdi det var hans Vilje aa skapa meg i
sitt Bilcete og leggja i meg ein Gneiste av sin·ei-
gen Aand. Gud sagde! J det ligg baade syr
Hjarta og Tanke det rette Maal fyr alle Ting og
fyr mitt eiget sande Verd.
2. Det andre synberre StordragetiMosesoga
er Logi uin det jamne Framstiget.
Jnnmot Sluttningi av Midalderen tok dei til
aa undrast, kvat det kunde vera fyr Skjeljar, dei
sann høgt til Fjells. Dei lærde grundad det ihop
paa ymse Maatar. Nokre meinte: det er eit Na-
turspil, andre saag Bilaete av Stjernur i dei,
andre misfallne Freistnadar av Skapingsmagti
o. s. fr. Ingen kom paa ei Skaping syre Menne-
skjet, som litet um Senn hadde stiget upp til si
Høgd. Og likevcel var denne Tanken 3000 Aar
fyreaat lagd ned i Mose si Soga-
Hev no denne Framstigslogi raadt einstyrtved
Uppkomingi til Naturen, skulde ho daa ikkje ogso
vera raadande i Framvokstren til Aandens Rike.
Kvi skulde det ikkje framleides heita: ,,Og Gud
sagde«’, som Moses hoyrde det syr kvart Stiget i
Skapningsverket? Væl er det·so, at me no ikkje
kann sansa det, og at det er attaatkomen ein ny
Valdar (Faktor), Mannsens Fridoni, men likevcel
trur me, at Guds Vilje, alt um det er ved Umve-
gjer, stig jamt og ustoggande mot sitt visse Maal.
Z. Etter Moses Framstelling er Menneskjet
Maalet fyr Framstiget i Naturen Og i Reyndi
er det so, at Menneskjet ikkje berre er ein av Skap-
ningarne, det er sjolve Maalet fyr Skapningen.
Er det no Raad te tenkja, at den, som paa sovoren
sMaate er fyresett dei hine, ikkje framleides skulde
vera i Guds kjære og livande Umsorg? Det er
ikkje Raad til annat, enn at den nye Rekkja av:
,,Og Gud sagde,« som foer Heimsens Soga til
aa stiga lenger sram, maa vera meint paa Men-
neskjet.
Og her lyfter det seg upp eit Storsyii fyr
vaar Aand. Etter dei seinare Syningar i Skristi
er det Skaparordet, som Mose talar um, ikkje betre
eit sagt Ord, men eit segjande Ord, som hev viljat
skapa seg sjolv ein Reidskap i Menneskjet, liksom
det sjolv var Guds Neidskap. Verdi er Verkjet
aa det, skapat til Faderen si Æra, og i dette store
Heimsdrama er Storspilet lagt i Maniisens Hender·
Det hev sjølv kometfyr aa eina seg med Menneskjet,
vinna det fyr si Sak og gjera det til Medarbeidar i
det guddomlege Arbeid. Ved aa semja sin Vilje
med Skaparviljen og gjeva den siArbeidskraft,vert
Menneskjet fraa Skapning sjolv til Skapar· So-
voret visar det seg alt her i Kunstisin Trylleheim,
men det er berre det veike Fyrispilet til dei nye
Verk, som Framtidi vil kalla det til. Og liksom
Spaadonien til Kaifas um Mannssonen (Joh. 11,
50) vart uppfyllt, soleids skal det ogso sannroynast
Freistarordet: ,,De skal verta likaeins som Gud!«
Gud sagde: »Vert5«3jos«’ Og det vartLjos.
Gud sagde: ,,Lat oss gjera eit Menneskje i vaart
Bilcete, og Menneskjet vart skapat.
Gud sagde: »Den evige Sanning lyse fram
fraa Mennestjet« (2 Kor. 4, 6). Og Jesus kom.
Gud vil segja: »Altverte nytt«. (Joh. Openb·
21, 5). Og Gud vil vera alt i alle-
Slik ei Endelykt hører til sovoret Upphav
og slikt Upphav er det einaste, som kann høva
til sovoren Ende.
Paa ,,Kampen.«
(Ø—)
Det kann vera kleint nok med Hus og Tun
hjaa ein Husmann paa Landsbygdiz der kannvera
steinutt og styggt, bratt og brysamt, Husi smaae
og kleine, ulendt og langt til Mannar. Verst er
det vael paa Austlandet, der Husmannen sit paa
Plasseii fin i Aar og kannskjelyt flytja til Aars att,
og der-han kvar Yrkjedag maa arbeida fyr Gard-
eigaren. Det er likare paa Vestlandet, der Hus-
mannen bygslar paa Livstid, sjolv eig Hus og Bu-
na, og Pligtarbeidet kann vara eit Par Vikur um
Aaret; der kann det her og der sinnast rett sine
Husmannsheiinar.
——— Men ingen Husmann hev det so laaktog
armodslegt med Hus og Heiin og Tuii og Veg som
dei Folk, som bur paa »Kampen« her i Kristiania·
Kampen ser til aa vertanamngjeten no. ijor
paa desse Tider hadde deiUfred deroppe og lagde
sin Tenkjemaate fram med Steinkast; i Aar paa
same Tid brann det upp 7 Hus der appe. Det
er vondt, naar Elden slepplaus, og alle er ferduge
til aa vnka dei, som er eldskadde: men det er visst,
at Folk kann lida sælt og lengje, um ikkje Cldeti
oydelegg Hus og Hei111. Det er vondt fyr dei
det brann hjaa paa Kampen; men det er"ikkje stort
likare fyr dei, som hev Husi berga; — der er lite
buande fyr Folk paa Kampen-
Gakk der upp ein Dag i Vaarbloyta t. D.,
og vert du ikkje sjuk av det, du ser der, so maa
du hava ei god Helsa. —-
Millom Hus-Raderne er der nokot, som fører
Namn av Gatur. iaaja, Namnetskjemmer Ingen;
men vil du sjaa nedfyr theriie dine, so kann dit
aldri faa det til, at »Gata« skulde vera rette Namuet.
Ei Svylegrov — kor Botnen ergi Midten,
kann visst Jngen segja, «men langs sjolve Husveg-
gjerne er der altid lite grunnare —, ei Soylegrom
fyllt til Raakamaal med nokot, somikkje kann takast
med Greip og ikkje med Reka, nokot, som er liksom
paa Veg til aa renna, som trugar med aa reka
inn i kvar Dør-, og som syller Lufti med usunne
Gimar, — der hev du ei ,,Gata« paa Kampen.
Folk og Kretiir maa ganga til Knes og vadda i
detta; der er kje ’komande fraa Hiis til Hus utan
Sjostyvlar. Detta er no Fin-Sida«av Huset; paa
Baksida er det væl reinslegare sumestader, men
meste Viddi er rotne Vatsdiplar, Evja aa Surp
av alle Slag, som tidt er slik, at du kunde ynskja
deg baade augelaus og naselaus·
Kor du vender deg, same Syn. Soyla og
Lukt, Ureinskap og Uhyggje. Sjaa inn i Hust,
inn gjenom dei skitne smaae Glasi —- same Ar-
modsdomen. Det er raadlaust aa vera reinsleg
her. Ureiuskapen velter seg inn og dreg seg inn
all Stad, trass i baade Vasking og Sopiiig.
Og her bur det Folk, Folk i Hundratal, her
i all denne Soyla skal Folk ferdast fraa dei er so
store dei kann ganga-
Kann det verta annat enn Sjuklingar og
Bleiknebbar av dei Stakkararne, som her veks app?
Det er vondt aa sjaa paa alle desse Borni. Skitne,
bleike, fillutte, sorsvoltne gjeng dei der og sleng;
du kann venta deg alt av slike Armodsting, naar
dei eingong veks upp, berre ikkje nokot godt. —
Og ser du paa dei Vaksne, so vil det ofta nok
visa seg, at den einaste Raadi dei veit mot all
denne Livsens Ufysa, det er —— Flaska· Ein kann
tryggt segja, at dersom ikkje Kampen laag fo vidt
høgt og hadde so vidt Ljos og Luft av sjolve Na-
turen, so vilde der ikkje vera livande.
——— Og det finst fleire slike Armodshol i Kri-
stiania enn Kampen. · (Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
