Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
178 Fedrah eimen· 21de Juni 1879·
Eit Nik. fyr Telemarksvequrarne. Og me hoyrer heime — ja, me syr vaar her; Bygdemaalet og Bokmaaletligg so reint langt
Part — hoyrer heime i Norig« Det kunde vera israa kvarandre, og Borni, Stakkar, hev syrr ikkje
Sakforar Bentsen er slutt paa Lan- . . . .« - . .t . . , . .
det. No maa Ein seng at Telefylket hen godt Gaman aa hoyra heime i Hellas, i Roin, i Frank sengjet ei Grand Undervisning paa sitteigetMaal,
aa velja i, so dersom Valet gjeng som det skal,
kann dei faa ein fin Reprcesentation. Ninde, Tho-
mesen og Bentsen maa alle vituge Folk roysta paa,
og so gjeld det berre aa sinna ein Fjordemann—.
Tru ikkje Haukom er den, som hev best Von um
aa samla Røysterne? —
Jkkje-Telemarking.
Gcrmauismen.
»Dagbl·« hev eit Ordrag·—or eit Stykkje, som
Litteraturhistorikeren Wilh. Scherer skriv i eit tyskt
Blad mot Tysk-sorguding elder altfor stor Tru
— paa det gamle germaniske Væsen. »Den sanne Tysk-
dom er ikkje i uppnyad Tyskeskap, ikkjei stav-rimat Vas,
ikkje i Frammaning av gamle heidenske Gudar, men
i den trugne Fasthalding, ja i den størst moglege
Auking av den klassiske Daning. Er det meir
æresnllt aa likjast ein Hording under Arminius
enn ein athensk Borgar sraa Tidi aat Perikles?
Kor kjenner me oss mest heime, i dei Skogar, som
Tacitus skildrar, elder i Selskapet i Platons Sym-
posion22«
Eg trur, den gode Tyskareii vilde kjenna seg
like lite heime baade hjaa Arminius ogi Platons
Symposion· Tingen er den, at den lærde tyske
Doktoren sraa det 19de Hundradaar ikkje hoyrer
heime paa nokon av dei Staderne elder Tiderne.
Han hoyrer heime i Tyskland og i det 19de Hund-
radaar, — og di meir heilt ut han kann gjera seg
heime der, di betre vil det vera syr honom· Og
di mindre vil Folk saa aa læ aat. Ein Tysker sraa
i Dag vil vera like logleg baade i Skogarne hans
Tacitus og i Perikles’s Athen·
Lat oss faa fraa oss desse Draumar — elder
rettare detta Snakket —— um aa vilja »likjast«
paa dei og dei, som livde fyr so og so mange hundrad
Aar sidan! Me kann sara som me vil: mer er dei
me er; me kann utvikla oss paa ulike Leider; men
me vert aldri nokot annat enn me er. Og det
me er, det er me i Kraft av alt det, som er lin
og arbeidt gjenom alle desse hundrad og tusund
Aar; me kann veksa upp og sram, men me kann i
alle Ævur ikkje veksa attende. Skulde me det,
maatte me kunna gjera um Jnkje alt det, som
Menn hev gjort, lin og tenkt gjenom dei farne Tider;
memaatte kunna skapa Soga um, struka heile Ættle-
dar ut av Tilværet. Men det som er gjort, er gjort;
det som er hendt, er hendt; og me — ja, vaar
Tid stend her som Frukti aa alle desse sarne Tider.
Og so visst som me ikkje kann gjera Tidi um, so
visst kann me helder ikkje umskapa oss sjølVe.
Det kann vera slik Slag og lika galet, anten me
hermer etter tusundaarsgamle Hellenar elder etter
tusundaarsgamle Germanar. Me gjer oss til Narr paa
baaeMaatarne· Hellenarne ligg oss væl paa einMaa-
te nærare, syrdi deira Kultur stod meir paa Jamhogd
med vaar-; men i Ætt ligg dei oss sjernare, og—tvo
tusund Aar ligg—»millom oss og dei, og tvo tusund
Aar spring ingen hver.
Det einafte me hev aa gjera er —- aa vera
dei me er. Me hoyrer heime i det 19de Aar-
hundradz godt, so lat oss gjera oss heime der, og
det sullt ut. Lat oss sjaa aa vinna upp i Hogd
med Tidi. Me hev ceveleg nok aa gjera med det.
At me daa og — paa ein elder annan Maate —
maa hava den »klassiske Daning« med, sullt ut
med, det er so sjalvsagt, at ingen Livande tvilar
uin det.
rike; men det nyttarikkje; me hayrer heimeiNorig·
Godt! so hev me ingen annan Ting aa gjera enn
aa sjaa aa verta sullt Ut heime der. Det nyttar
ikkje aa hinka og herma. Ein Tyskar vert ikkje
Grekar,uniso han drap seg; ein Nordmann likso lite·
Er me bundne av Tidi. so er me likso væl bundne
av Staden; er me bundne av Soga, er me og
bundne av Ætti. Det kann veraleidtz men det er
so. Me seer sinna oss i det, — og vera heilt og
cerlegt det me er og dei me kann vera. Det er
den einaste Maaten aa verta Folk paa. Ogi
Grunnen kann ein Nordma·n11, naar han er ,,heil",
vera likso god som ein Grekar. Det er det heil-
vaksne, typiske, sullborne, det spyrst um. Helte-
narne var gode, syrdi dei var heilt og ærlegt Hel-
lenar, syrdi dei var seg sjølVe; Nordmennerne kann
og verta gode, naar dei vert heiltog ærlegt Mord-
menn· Ulike Have skaper ulike Folk; men disyr
vert Heimsens Soga interessant. Hellas stapad
Sosokles, Fidias, Tukydid; Norig skaper sine, paa
sin Maate, naar det kjem etter. Jkkje nokot stan-
rimat Bas, men helder ikkje Vas paa Heksametrel
—- Men at me, um me vil vera oss sjolve, paa
einkvar Maaten maa saa det »Germanske« med,—
naa, det er daa og so sjolpsagt, at Jngeni Grunnen
tvilar um det. »
—- Me skal ikij ,,likna« korkje Arminius
elder Perikles; all Etterlikning er Fusk og laatte-
legt Verk; me skal vera det me er; men me skal
kjenna og forstaa, og i Sumt taka Lærdoin
av baade Perikles og Arminius. Og so sraml
Me kann ikkje gjera um att den Tidi, som soor;
men fraa oss maa det veksa fram nye Tider.
G.
Fraa Vygdcruc.
Soløl)r. Eng og Aaker stend vænt her no.
Det ser skilleg ut til, at me skal saa eit oveleg
gildt Aar. Glomma hev væl gjort nokot Ugagn,
men daa me hev Turrveer, vil det knaptsaka stort.
Den 4de Juni matte »Solongerne« med Kua
si paa eit Nautemote paa Sæthre i Hoss. Janinot
200 ijr matte, og fleire var nok innskrivne, men
Veeret var usyset med Regii og Vind, so dei torde
ikkje ut. Der var rigtigt mange mene ijr; men
dei maatte staa med Klæde yver seg, og endaa
sraus dei so dei skalo. Der var ikkje mange Pre-
miar; dei fleste ijrne laut gaa heimatt utan. —
Etter Motet var det Middagslag hjaa Hr. Larson
paa Sæthre· Av dei mange Talarne, som der
vart haldne, var ein paa »Maalet«·
Me gjekk fraa det heile med den Tanken, at
Kreturstellet hev teket seg upp her ·mot fyr nokre
Aar sidan. Mange hev komet til aa sjaa, at eit
godt Kreturstel vil gjeva meir av seg syr oss enn
Aakerbruket. Og det tenkjer eg er rett.
Balle, Sætersdal. Du kan tru, »Daleka-
rann« er ikkje so reint raae og ville, som det vert
sagt um dei. Her er mang ein Mann, som sylgjer
med i Politikk og Dagsens Spursmaal, og mange
som les Avisur. Um det ikkje just er av dei fri-
lyndtaste, so kann det endaa vera godt; for ,,Ein
tar inkje ete meir av dei hell Ein vi’.« — Men
her er endaa mange, som ikkje hev fengje Syn syr
vaar største Sak, Maalsaki. Jngen Stad heo
det danske Maalstroevet voret meir fordervelegt enn
og so kjem dei or Skulen mest likso kloke som dei
kom inn, og Skule og Heim kjem so reint sor ille
burt israa kvarandre. ·— Ein maa koma inn i koa
syr Skule her i Dalen, so skal Ein aldri høyra,
at Borni gjev eit sullftendigt, greidt Svar paa
Dansk; sor dei kann ikkjetala Dansk. Skulemeist-
rarne hev maatt oedgjenget, at dei ikkjelsjave kann
det; men endaa bruka dei det, so det er ei Moro
aa hoyra paa. Det er plent som naar Kjeringji
plistrar. Men Vaarherre er god, det veit me, og
han lagar det nok so, at me seer hoyra att vaart
gode gamle norske Maal i Skulen med. Det tek
alt til aa ljosna. Dei tek til aa bruka Morsmaa-
let baade i Skulen, og mange tek til aa skriva det
og. Ein kan sjaa, at Dansken maa ryma Stig
syr Stig. J Valle er det ein Skule, som brukar
Bygdemaal, og det er likt til at det gjeng godt.
J Hyllestad er dei komne mykje lenger enn- her i
Balle, og Bygdemaalet er i det heile mykje elskat
der Ute. Skrifterne hans Aasmund Vinje er mest
avhaldne og lesnez dertil kjem Jansens Fraa Dan-
sketidi, Fraa Bygdom m. sl. »Fedrh·« hadde vor-
tet mykje meir lesen, haddeikkje denne Post-Ugreida
voret, men daa mange hev sendt Pengar og ikkje
sengje Blad, hev detta hindrat Folk fraa aa tinga·
11.
Segner sraa Vaagaa.
(Ved Jvar Kleiven.)
1. Ofsen i 1789.
Somaren 1789 azofte umtala av gamle Folk
her i Bygdenn; naar dem kjem paa Snakk um Al-
deren sin, saa kaiin dem vera sodde »Skridusoma-
ren« eller »da Skridun gjekk.« Den Olukka, som
da gjekk over Bygdi bli hellest sor det meste kalla
»Ofsen«· Da dce lei syrst ut i Slaatonne, bar
dce te aa regne saa reint utur Lagje, at Elve
og Bækkjinn voks saa upp, at dce va reint raalaust
aa koma over; dce vort slik ein Flom i Clvenn, at
han alder har vore slik nokongong sia· Jdibratte
Liom her i Bygdenn og mest i Baksiunn, vart Jorde
saa upbloytt av Vcetunn, at ho tok te aa gaa i
Skridu nedette, og di djupe Fare ette Skriduom
syne den Dag i Dag.— Daeva sorsett te Skae
dem gjorde: mange baade Garde og Plasse vart
reint utskjemde av di, at Skridunn kom med Urd
og Stein og laak Jord og floynide utover· Paa
mange Stelle har eg set Skridujorde liggje 1 Aln
tjnkk ogopaa di gamle Jordetin, og dce verste ce,
at Skridujorde ce saa tong aa arbeide 11Pp; ho æ
saa umogle steinsull Due saag sørgjele Ut i Byg-
denn, da Skridunn ha rasa fraa se: alle Skridu-
laupe sto der svarte aa gapte i Liom; mang ein
velbrukt Heimstad sto att som eit Olende, som dae
saag vonlaust ut aa taakaa ihop mae att; Skogen
soor ille, og Jorde ljap avi di brattaste Liom,
saa dce gjorde Skae for Vokste i tjugetal Aar.
Store Flcengjo som ført va skogvukse,staar att ette
Skriduom som nakne Bergesva· — Veggjemsga-
rann, tvo store og gjilde Garde, soor stygt ille.
Bestesar min, han Jvar Vjornstad, gjekk burti An-
dershoen og leitte ette Ulvgren trast ette Skridunn
ha gaatt; han saag burti Veggjemsgarann; men
dce sanst ikkje ein grøn Flekk aa sjaa. Bror hass,
han Anders Bjornstad, ha’ staaand 600 Riksdale i
sodre Garde-Veggjem; da Skridunn ha gaatt, kom
Mann’ der og baud ’om heile Garden for di 600·
»Aa nei, eg vil sorr tapa di Peningannz du fær
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
