Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
198
Fedraheimen·
19de Juli 1879.
Petersens Norgeshistorie, og me var fyr aa segja
Sanningi ei Stund i Toil, um det, naar Ein un-
dantek Maalet, var nokot stort vunnet ved aa faa
den nye Boki i Staden fyr den gamle; me totte,
at det stod vel so mykje i Petersen si Bot, men me
merkte daa umsider, at me var paa Veg til aa taka
i Misst· For den nye Boki er ikkje nokor Umskrift
av Petersen si Bok: ho er eit sjolvstendugt For-
fattarskap, og det er reint merkjelegt,kor Forfattaren
hev frigjort seg fraa den eldre Boki, som han sjolv-
sagt hev baade kjennt og brukat ved Arbeidet. Alt,
som stend i hi Bok, av Hendingar iallfall —— med
eit og annat Namnet kann det vera ei onnor Sak
——, finn Ein og i denne, berre paa ein annan Stad,
der det høver enno betre med Samanhengen, og
so finn Ein mykje Nytt der, ikkje just av Sogestoff
— det meste av det hev og Petersen —, men av
greide Tankar, som kastar Ljos yver Soga. Me
hev syrr sagt, at Norigs Soga hans Siegw. Peter-
sen ikkje er fullt Hr jour med Sogeforskningi. Med
detta meiner me sjplvsagt ikkje, at Hendingarne er
rangt fortalde, iallfall ikkje mange av deim, Men
umfram d et, at Hendingarne vert fortalde paa ein lett,
rett greid og naturleg Maate, er det ei onnor Sida,
som ein god Sogebokskrivar ikkje maa sjaa burt
ifraa: han maa setja Hendingarne i det rette Sam-
hove til kvarandre, setja den rette Liten paa deim,
gjeva ei greid og klaar Yversyn yver den heile
Soga og fyr kvar Bolk elder kvar vigtigare Hen-
ding visa, korleids hine Hendingar naudsynlegt maatte
fara til just desse og ikkje andre Tilstand, so Soga
vert ein samanhangande Skildring av Folksens
Livnad fraa det Fyrste til den Tid, daa Boki endar-
og endaa peikar fram mot Endemaalet fyr dess
Tilvære i Heimen. Tek Lærebokskrivaren og Læra-
ren Soga paa denne Maaten, sæt Lærlingarne eit
heilt annat Utbyte elder Gagn av Sogetimarne i
Skulen elder Sogelesningi heime, enn dei ellest
kann saa, um dei treskjer Sogestgsfet igjenom dei
hundrad Gongjer. Ro vil me ikkje skulda den du-
»gande Siegw. Petersen fyr, at han vantad Syn
syr Orsak og Verkning, daa han skreiv den Boki,
som er gjengjet ut bland det norske Folk i 100000
Eksemplar og sinnst mest i koart Hus her i Landet,
men det torer mestryggt segja, at han ikkje, den
Gangen han skreiv Bokiiminnsto, hadde eit so klaart
Syn paa detta som Forfattaren av den Boki, me
no hev liggjande syr oss. Detta er helder ikkje
so underlegt; me veit, at den aagjæte Sogemannen
J. E. Sars hev skrivet sitt namngjetne Verk »Ud«-
sigt over den norske Historie,’« etterat Siegw. Pe-
tersen si Bok kom ut, og det hev mykje aa segja.
Me gjerer kannhenda Forfattaren av den nye »No-
rigs Soga« Urett, men me kann ikkje verja oss
syr den Tanken, at han hev havt god Hjelp i og
aust ymist av Hr. Sars’s Skrift sovæl som av, kvat
den sistnemnde Forsattaren ellest hev skrivet um
Norigs Soga. Den nye Boki stend, naar Ein ser
paa det Heile, og daa helst paa Resultati, i Jam-
hpgd med det Stig, Hr. Sars hev ført Sogeforsk- -
ningi sram til, og daa ligg det nær aa tru, at
Forf. hev dregjet Lærdom av Hr. Sars’s Arbeid-
Detta er nokot, som ikkje set Verket ned, men lys-
ter det upp, og det er det, som mest set Siegwart
Petersen si Vok attum den nye Boki, at ho ikkje
i same Mun er byggd paa Resultati av den nye
Sogeforskningi, det andre er det, at Petersen si
Bok mest berre fortel og litet segjer um, kvat Hen-
dingarne hev ført til syr det norske Folks Fram-
gang i Dygd, Sedsemd, Kraft og Daning· J det
Stykkje vaagar me aa segja, at A. Fayes »Norges
Historie", allvisst den større, er væl so god som
Siegw. Petersen si Bok, men at den nye »Norigs
Soga« er mykje betre enn baae dessetvo tilsaman·
Det vore ei lett Sak aa skriva det eine Bla-
det upp og det andre ned um den nye Boki, men
me skal slutta. Me bed berre Folk kaupa og lesa
henne med Gaum, og me lovar dei vil aldri angra
paa det. Prisen er rimeleg, Kr. 2.00 fyr hefte
og Kr. 2. 25 Øyrur fyr bundne Gksemplar· Med-
lemer av det Norske Samlag fær ho til-seg-send
kostnadsfritt, liksom dei andre Bøker, Samlaget
gjev ut, naar dei hev sendt inn Aarspengarne
fyr 1879. A. H.
17de Mai i Madiso11.
eit amerikansk Blad).
Hr. Bladstyrar!
Det er reint ei syn, kor gildt og storfelt de
hava havt det med 17de mai i Decorah i Aar-
Me hpgtida nog litt her au; men naar eg læs i
«Decorah-Posten« og tenkjer meg litt um, so skem-
mest eg mest fyr aa fortelja um festen vaar. Me
(Vrev paa Norsk til
hadde korkji heidersgonga, musik-korps, ball-slaaing
elder hurra-roping. Me hadde berre nokre talar,
songar og eimbaatsiglingar· Skularne, Akademiet
og Seminariet lagde seg ihop med bysolket, og so
singe me ein eimbaat til aa taka oss ut i marki
ein stad paa nordsida aat Mendotavatne ; McBride’s
Point kalla dei dette stelle· Klokka 10 sette me
ut fraa bryggja med matkorgerna og moyarne
vaare (endaa det var no nokre lauskarar elder
sveinkallar, som laut troysta seg i moyarne og
matkorgerne aatandre). Seminar-korethadde stellt
seg paa eimbaat-himlingi, og nett med same hav-
hesten »køyrde iveg«, ,,køyrde seminaristarne iveg«
med »Kapten, kaptenl«· Men havhesten brydde seg
inkje um det; han froste og pusta so, at det var
uraad aa hoyra nokot af det, «matrosarne« sungo;
inke eingong «kaptenen«, som stod i atterenden av
baaten (medan matrosarne stod i framenden), og
som dei ropad paa, kunde hpyra det, dei sagde-
Festvollen laag ytst utpaa eit nes elder ein tangje
og noko høgt, so me hadde ei ovlæte fager utsyn
yver sjo og land. Vatne laag stilt og blankt som
ein spegel, og naar ein stod ut paa ytste odde-nesi,
kunde ein sjaa, kor heile horger med fiskar leikade
seg nede i vatne i det bjarte solskinetz eg sagde,
me hadde ingi ballslaaing; men eg trur, fiskarne
slogo «ba8e ball««z eg hev aldrivoretme aa spila,
saa eg kan inkje segja det for vist; men eg tykte, dei
sprungo nett som ballspelararne. Ja detvar fagert,
kan de tru! det var so ein kunde verta reint tryllt,
naar ein skoda ikringom paa vatne og skogarne
kringom me den friske nye klædningen sin; og tett
inpaa seg hadde ein dei vænaste blomar og rosor
baade «paa kinn og i lund«. Folk var og so
girugt etter aa njota til fullnad av all denne fa-
gerleiken, at det var hardt aa faa sankatdeimihop,
fo mykje dei kunde faa høyra nokre songar og ein
festtale; det var student Flaten, som heldt festtalen;
han var baade god og fager; men« endaa laut
fleire av deim, som hadde «rosor paa kinn« med
seg, burt i lunden og spila «Croquet« elder reika
kringom og suga i seg ao den yverflpymande fegre
og angen av blomarne ,,ilund.« Daa sesttalen og
festsongarne vaaro fraaseggjorde, bar det iveg etter
-matkorgerne; og so »strekte« ein seg ut idet grøne
grase og aat, til ein mest sprakk. Etter middagen
heldt student Gevre ein lengre tale, og dei vaaro
j- -
— s c —-
Eit og annat fraa ei Englandsferd.
Utfcrdi.
Eg hadde arbeidt for myket og haddevortet so
klein med Helsa, at dei talde meg til aa fara paa
Langferd, so eg kunna sriskna til att, og daa vart
det til det, at egskulde fara til England og vera
ei Tid i Dover, og faa srisk Sjpluft og sjaa nokot
av Verdi med det same·
Thorsdagen den fjorde Oktober 1877 gjekk eg
umbord paa »Albion« i Kristiania, med lett Pung
og tungt Hjarta og saag utyver Byen, aldri hadde
han set so fager ut-
Men eg sekk inkje standa lenge i mine eigne
Tankar» Det kom fleire umbord, som skulde vera
med, og dei snakkade til meg.
Det er Skam aa segja det, men eg hev vo-
ret Lærar i 7 Maal og skrivet Boker paa det aat-
tende, men endaa kunde eg inkje tala og skikkeleg
skyna meir enn eittMaal, og det var just det Maa-
let, som hev varet meg ein »Forargelse« alt fraa eg
var liten, og som eg, daa eg vartvaksen,hev stridt
imot alt det eg hev orkat, og detvar Dansk. Detta
havde ille, for det var ingen umbord, som snakkad
Dansk, deisnakkad Engelsk alle ihop. Detvar fleire,
som talad til me paa Engelsk, Tysk og Fransk.
Engelsk kunde eg mest inkje Ordet av, og eg kom
meg inkje til aa svara paa Tysk og Fransk helder,
so det vart snart slutt paa Samtala· Cg skjemde
meg litet Grandet, men eg totte det var godt og,
daa eg aldri hev havt vidare Hug paa aa svalla
med ukjende Folk. Som eg fekk vita sidan, hadde
dei grundat myket paa, kvat Slags Landsmann eg
var; det var merkelegt, at ingen kom paa den
Tanken, at eg var Nordmann, det laag so nær,
skulde ein tru-
Klokka tri um Estan gleid me ut etter Fjor-
den i blenkjande Solskin og varmt Bedr. Holmarne
og Smaaoyarne hadde teket Haust-Skrudet sittpaa,
med gult og raudt og brunt Lauv innimillom det
grøne. Alt Ferdafolket sat paa Dekket og saag seg
unikring· Ein Engelsmann sat med Huslydeti sin
og svallad. Eg sette meg eit litet Stykke ifraa,
so eg kunne lyda paa og kannhenda læra litet
Gngelsk. Men eg skynade aldri Ordet. Eg totte
dei snakkad so underlegt og. Sumt liknad paa
Dølemaal. Eg hoyrde Ord som ,,Kyrkjun,« ,,Syster«
og slikt, men eg fekk inkje Meining i det, og eg
totte detta var ein snodig Engelsk· Eg visste
elles, at Engelsk liknade meir norsk Landsmaal enn
Dansk, og at Engelsmenner skulde haoa lettare
fyr aa skyna Fjellbonderne enn Bysolket. Fyr mange
Aar sidan var eg i Sikkilsdalen med ein annan
Turist, M. Detvar inkje Hus aa faa andre Stader
enn hjaa ein Engelsmann. »Eg kann inkje somyket
Engelsk,· at eg kan snakka med han,« sagde eg. ,,Eg
er stiv i Engels,« sagde M., »eg skal nok greida
det-« So gjekk me inn til Engelsmannen daa,
og M. snakkad,«og Engelsmannen snakkad, men
korkje M. elder eg skynade eit Ord. So sat me
der heile Kvelden og gjorde Teikn» Men so kom
det inn ein Dol, som ender og daa fylgde Engel«3-
mannen paa Fjellet. Daa vart det Snakk· »He
eomes to-m0rroiv,«« sagde Engelsmcmnen· ,,Jess,
ja, han kjem i Morgo,« sagde Dolen «og so nikkad
Engelsmannm
Daa eg hadde lydt etter detta Svallet paa
Albion ei Stund, vart eg reint hovudtullen· Me
gleid langsomt framum Nesodden og »Elgjarnes«
(Jldjernet). Eg kjende meg so reint aaleine, inkje
ein fannstpaa heile Skuta, ssom eg kunde snakka ved.
Um Kvelden var det ovende fint Bedr, men
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
