Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
- –,s—
QMM
Eit Blad aat det norslee ttlollket
Ksejti ut tvar Otcsda·gogLa11rdag.
Pris fyr Fjordnngaath
Kr. 1,10 (= ZZ ß) med
Porto og alt. Betaling l
fyreaat. 1
—·-s–-362.
Lanrdag den llte Oktober 1879.
Lysingar kostar 10 Øre ·
(3 sk) Pctttcmc» ogdaa 3die A
etter Maateir fhr større : arqs
s Bokstavar» «
l
Sogestilcn og Kvendelage.
Det er smaatt med Maalet vaart; det er saae
som skriv paa det, og det er endaa faaare somhev
noko Lag paa aa faa det te. Me hev soleis ingen
Sogestil, hell norskt Lag te aa skrive Forteljingar
endaa. Anten dert. det for stivt og stutt, berre
etter Bjornson og dei gamalnorske, hell so ber det
burt i det lange og vie etter Fremmindmonster·
Han totte vael det an Johti Lie, daa han skreiv
Soga si Utn »Knut Trondson« paa Dansk, at det
var ein urudd Veg aa skrive Sogur paa Morsk-
Det er tvo Ting, som merkjer Ut den norske Sti-
len og daa allvist Sogestilen, og det er Djervskap
og Finleike; at dette er so tykkjest eg hoyre gjenom
Maale einast au. Meti dette er tvo Ting som er
vonde aa semje. Gamalnorske Stilelage vantar
noko paa Finleiken, og so gjseng’ det an mestvm
med dei, som vil taka etter den, det «vert for hart
og tungt og stundom,ber det heilt burtidet grove
au, og skal dei no fara etter det sine, so ber det
av burt i det sukkersote og sentimentale, som er
kome fraa Tyskland. Leit gjenom alle dei Stevi,
som er fulle av brennande Lengt og Kjærleik, og
du sinn ikkje eit einaste eit som er sentimentalt,
dei kann vera linne og mjuke og droymande, men
likevcel er dei friske. Det er nokk av Djervskap i
dei norske Maalfori, ja jamvæl paa Kristianiaga-
tunne kann det vera djervt; men Finleiken kverv,
etter som Fremmindloerdomen aukar. For det er
so med Finleiken i Maal og Tenkjemaate, at naar.
han ikkje vert nmvolt, soiv han av liksom Litinne
paa Fivrelde, som syk,« berre Gin kjem burt paa
det. Men i Telemarki er det baade Djervskap og
Finleik. Dit skulde De reise alle saman, daa all-
vist Hoyem og Trøndanne· Gg hev god Von
um John Lie, syrst han ser te skrive Sogur paa
Norsk. Av Mannsstilen fraa Telemarki hev Folk
sett mykje, men knapt av Kvendestilen, for det er
sjeldan endaa, dei skriv. Likevcel er den ikkje
Maalmennom ukjend, for noko av det sormfagraste
og mønsterbeste, me heve paa norsk Maal er Stevi,
og dei finaste av dei er Gjentestev sraacTelemarki
og Sætesdalen. Det er Kvendi, som hev halde
Maale reint og fagert, allvist i dei seinare Tider,
daa Gutanne tok te sara paa Lære og kom heim
att med utskjemd Maalsans og danskande Tunge.
No er denRidi yverstai, no danskar ikkje Gutanne
der, Um dei hev vore paa aldri so haag ei Lære,
men Kvendi var det, som ogso daa hieldt Maale
uppe. Det er no an Kvendi, Ein lcerer best Maal
av, helst dei gamle. Dei hev baade sterkare og
finare Maalsans trur eg, og deires Lip og Tan-
kar ermeir runne upp paa heimeleg Grann enn
Karmennanne, som svio baade Anst og Vest, og
som er snarare te aa utblande og utviske det hei-
melege og medsodde i det fremminde telcerte· Kunde
Kvendi berre koma meir ut og leere og ntdaneseg,
trur eg dei vilde raa paa Gutanne, og dei vilde
føre det norske Bokmaale eit Stig fram, dei vilde kuniie
leggje meir Yiide og Vyrdna i det. Eg tenkjer,
det er mange Kvende der, som gjeng i Loynd, som
kunde verte Diktarinnur, om dei kom fram. Disyr
skulde dei som heve litt meir Framhug, reise ut
paa Skular og daa allvist paa Folkehogskulamie,
som væk er dei einaste, der Ein ikkje tarv sæle fyr
an skjemme ut anten Maale sitt elder det heimlege
Lage ivihovu. Men i det heile plagar det vera
vandar fyr Kvendi aa koma ut, naar dei ikkje nett-
upp kann lære noko fyr Fdda, og so gjifter dei
seg i ein ung Alder; og daa plagar Hagen veikne
fyr sovorne Ting, som detsstend«k ··
· Visnr og Sogur dei hev eg burtlagt
og Gjiftetankann hev tekje meg att. ,
Her er ei Soge, som visar Lage paa KvendestilenI
iTelemarki, og eg trur han er verd ,aa merkje —
seg, for han er heiltupp norsk og so god, som han
kann verte. Det er ei Gjente, som hev skreve
Soga, og ho hev ikkje vore paa noko meir Skole
hell dei fleste og ikkje skreve paa Maale sitt forr.
Men Folk er meir naturkloke der hell andre Sta-
er, og Stev kann dei i hundravis og hellest Visur
og gamle Sogur, og det er det beste Grnnnlag
Naar Gin heve det og det gode Vjorkemaale, daa
kann Ein lære skrive. For baade i lett Lag og
vent Ljo hev Telemaale ein Mnn yver alle-
Bon
Olav og Sigri.
J ei Bygd i Telemarkji sille vera so snaale
ei Gjente; ho blei misunnte av dei andre Gje11-
tunne i Bygdi, for de ho ha sodan Gutelykke, men
dei tenkte seg liksogoe dei andre baadi i Rikdome
aa.Venleike. Ho va »kji anten rike hell so vene
endelege; men der vainoko, som gjore ·ho so tekkje-
lege aa likandes. J Dansen va ho den greiaste
og snaalaste, de totte daa visst Gutanne, for naar
ho va ’kji i Dansen, so blei de alli so gjillt"; de
va mange Gaangur, ho ikkje maatte ti Dans for
Far sin, men so fekk han ’kji stor Ro om Naatti,
sor de va ’kji lengji Dansen varde, naar ikkje Sigri
va der. So het Gjenta. Men .-so va de eiGaang
ho daa sekk Lov ti vera mce ti ein Danse, som sille
vera so i Kanten av Bygdi, der samlast dei fraa
eit Par andre Grenner au, detti sille daa vera som
eit Lag, der va Kasse aa Brennevin, so de blei
...–»-,,-.«-
kanskji hoste mykje for some. Dansen bejonda
daa, an Sigri blei daa fyste aa sremste tekji.
Sigri ville gjoyine seg unda, ho ville ikkje vera so braa
ti bejandex ho totte nok Moro, men ho va blaug
aa for stilt aa fint fram. Men de hjelpte ’kji,om
ho ikkje ville, ho blei trekkte sram av ein Gute,
som va fraa Grannebygdi, han het Gnnnarz de
va ein sprceke aa snodige Kare; men hati ’va ’kji
endaa sodan ein makalaus Gttt som Grannegnten
ti Sigri. Folk spaadde, at det maatte bli Par
av Sigri aa Olav, so het Grannen.
Daa so Gunnar tok Sigri upp ti Dans, sat
Olav aa glaapte paa, han vill «kji danse, han saag
noko stureti ut aa glodde ’kji blidt paa Gnnnar·
So slutta Dansen eit Bil, for daa va Kaffen
særige, aa kver Gute sille take ei Gjente mm seg
te Bors. Daa kann du tru, at Olav va ’kji seine«
-"Ti«"Bkifsse Sigri aati Borss mee; men han ha kji
komi langt, før Gunnat va paa andre Kanten av
Sigri, aa so sleitsdei ti tver si Sie mce kallege
Braak utivi Stoga, aa some av Folkji sto paa
Benkjinne, so de va i ein»Surr’e· Sigri ba daa,
at dei ville sleppe hennar, men dei sansa ’kji paa
de, for dei va baadi drukne aa sinna. Endelege
sekk ho sleppe sraa dei, men dei begav kji mce de,
dei heldt paa aa slaast likevæl, so at Haarflokanne «
sank kring Stoga. Men so vaaga Sigri seg ti
an gange sram ti dei atte aa ba dei vill vera
rolege, dei turte ’kji slaast om henar, for «ho ha
kji lova dei noken, sa ho. Daa va de som Olav
sansa seg aa blei mce eit stidde aa bleike aa sae
de ti Gunnar, at dei ha kji stellt seg so, at dei
konne vente seg aa faa slik Gjente som Sigrinoken
av dei, men dei sille prøve aa fkjikke seg bæri, de
vi daa eg, meinte Olav, for seer eg ’kji Sigri, so
ce de uti mce meg, sae han. Gunnar blei an stidde,
men han tagde seg aa gjekk ut.
Dansen slutta snart; aa kver gjekk heimatte.
Olav aa Sigri kom ti have Selskap; men Sigri
gjekk, som ho alli gaadde han, ho gjekk fort, men
han sygde godt etti. Moe eit hoyrde ho, de braut
ut i ein hoge Graate attasor seg; daa va de Olav.
Sigri va daa noydde ti aa sjaa tibakars aaspurde,
hot de va, han gret sor; men daa bejonda han
ti storgraate aa la seg ende ne. Sigri blei sor-
fcelte aa reiste burt ti han, tok han i Armen aa
vill vite, hot de va, som sela, moe de han tok
paa fo fælt· Olav fekk daa sovidt upp Mæli, at
han konn svara aa sae, at han konne likso gott
drepa seg, si’ han ikkje sekk henar, daa va de ’kji
noko live etti. Sigri blei bleike aa bejonda an
ti graate, for ho elska nok liksovoel ho som Olav,
men ho ha all-i lova anten Olav hell noken anen,
for ho va ikji lettsindige, ho slangsa ikkje mce
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
