Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
11te Oktober 1879.
Fedraheimen·
247
kemote hev det voret meir stillt enn i 1873 og
1876. . Einast paa Hofve i Skogn hadde dei eit
Møie den 15de Ang. Amtsskulestyrar Five var
Ordstyrar. Dei samlad seg uin ei slik Val-Lista:
Thingmenn: Qvam,Ventsen,Soelberg,Prest
V. A. Vexelsen; Varathingmenn: H. K.Foos-
næs, O. Five, Prest S. Vit, A. P. Jsland.
Eiri Flokk partiblinde Hogremenn hev provt aa faa
oss til a«a kasta Bentsen; men dei gode Tronderar
leet seg ikkje narra av slikt· Dei veit, at
Bentsen er ein Mann med Hjartat paa rette Sta-
den og med stor Dugleik som Thingmann, so me
vandt hev nokon i heile Fylket, me kaiin lita meir
traust paa enn han. Eg tenkjer Hogremennerne
vaare skal faa sjaa Merkje til detden 21de Oktbr.;
Liberalismen hev vakset seg sterk her fyr lengje
sidan. —— J Qvain hev me og ein ovleg dugande ,
Thingmann, og me ventar inkje mindre enn aa
faa sjaa honom paa Formannsplassen i Odelthi11-
get næste Aar. Høgskulelærar Foosnes er vælden,
som hev mest Von uni aa komanpp i Romet hans
Velde. Han er ein hceo Kar, som visst kjem til
aa verta ein dugande Thingmann. Soelberg vert
og kannhenda nppattoald, endaa det er tvillaust,
at Prest Vexelsen, som og hev sterk Stemning fhr
seg, vilde koma til aa gjera større Varp som Thing-
mann ennSoelberg. Vexelsen, denne trufaste Arbei-
daren fyr folkeleg og kyrkjeleg Upplysning vilde
vera god aa hava i Thinget no, daa so mange
Kyrkjek og Sknlespursmaal ventar paa Løysni11g.
Fekk me Qvam, Bentsen, Foosnes og Vex-
elsen til Thingmenn, og so O. Five og Prest
Vik kom upp bland Varamennerne, so trur eg
knapt nokot Fylke i Landet kunde syna fram ein
gildare Reprcesentation·.
Hogre hev nemnt til Storthingsemne: 1) Bene-
diktJensen fraa Mosviki, kjend sraa 18"76, daa
han leikad Pave paa Amtsmotet iNamsos og
vilde hava Høgskulelcerar Foosnes send til Gaustad;
2) Joh. Havig paa Namsos, av same Ulli som
Jensen; 3) Løytn. Holst, Repræsentant syr »den
militcere Tanke," i Verdalen; 4) Saksorar Over-
rein, som hev synt Dugleiken sin, daa han
var Styrar av ,Jndherredsposten« eit Bil. ——
»Jndherredsposten« hev no fenget ein ny Styrar,
som det ser ut til vil kohra Bladet reint inni
Bakevja· Han skjenner, so det fyk um Ønro, paa
,,Grundtvigianere, Folkehaiskolelærere og lignende
ideelle Sværmere,« og spottar hver »Folk esrihed«
og ,,Liberalisme" so det er reint morosamt· ,,Jnd-
herredsposten" hev aldri voret vidare uppgladd av
Fridomstankarne; men so harskt ,,konservativt« som
det no er, hev det daa aldri varet. Det skal vera
ein Militcer, som styrer Bladet no. Um so er,
fcer me orsaka Maanen litevetta; me veit at den
»militcere Tanken« er: ikkje a—a tenkja, og daa
er det ikkje Under, um han ender og daa talar
burt i Villa.
Mhrmennerne her uppe kjem til»aa faa eit
stort Ord aa segja ved Valet. Overhalden er, som
kjennt, den Bygdi, der Myrmennerne syrst saag
Dagsens Ljos, og sidan hev ’det skipat seg sterke
Myrmannslag i Stjordalem Skogn, Verdalen, Ja-
neroyi og Stod, og kannhenda fleire Staden J
Snaasen skal det vera ein einaste Myrmann, og
han tykkjer det er so leidt, at han ikkje kann koma
seg til aa avleggja Eid. Det vantar BeiniNasen,
hohrest det «ut fyr. » · S . . . . 1i.
»Flcdrclandct«, som vcel er den sremste Re-
prcesentanten fyr vaart gamle »moralske Samfund,«
og som jamt held moralske Fyredrag fyr oss Lide-
rale um, kor galet det er aa vera Partimenn og
ikkje i eit og alt ,,shlgja si Yvervitning,« skreiv
den 1ste Oktober ein Redaktions-Artikkel, som gjekk
ut paa, at alle ,,Centrumsmenn« (her i Kristi-
ania) burde wysta paa Morgenbladslista
(Høgre-Lista) ,,uden Forandring-C endaa uni dei
ikkje fann henne heilt ut som ho skulde vera. (Det
gjorde hellest ikkje »Fcedrel.« sjølv) »Jngen
sige her«, skreiv Bladet i stor Jver, »at man i
et og alt maa følge sin Overbevisning
Thi hvis man derfor skiller sig fra dem,
man i Hovedsagen er enig med, arbeider
man i Hænderne paa dem, man i det Væ-
sentlige er uenig med, — og da har man
netop virket imod sin Overbevisning;1)
kan man ikke saa det bedste, saa faar man
tage det næstb»edste, for at undgaa det,
der er langt værre."2)
—- Naal tenkte eg, detta er endeleg ærleg
praktisk Moral! J Grunnen er det den same
Tanken, som »Fedraheimen« hadde uppe her syr ei
Tid sidan, daa det skreiv: »Kvar Mann, som hev
politisk Tanke, maa velja leit av tvo: antenBy-
raakrati eld er Folkefridosz men det han hev valt,
det sæt han vilja; og vil han det ærlegt, so tek
han Plass millomdei, som vil det same! Men
hev han teket Plass der, so foer han vera so vidt
ærleg, at han ikkje rett som det er snur Odden
imot sine eigne elder læt seg bruka av Motslokken3);
det er vael det minste, Ein kann krevja, og det maa
han krevja av seg sjolv. Den, som sviker sitt
1) »Den, som sviker sittParti,sviker siSak« (,,Fedrh.«)
2) Altso: Centrumsmennerne, somikkje erHogremenm
skulde lzikevcel raysta paa Hogrelistm fyr aa ikkje
paa nokon Maate hjelpa Vinstre, som var «verre«.
(Me set Stykket romstilt, daa me finn det merkjelegt)
3) Altsa: er han Vinstremann, maa hmi ikkje rett som
det er roysta med Hogrc o. s. fr., elder i det heile
vera med og hjelpa fraiii det, som er hans eiget
Parti (o: hans eigi Meining) imot! —-
Parti, sviker si Sak.s« — Same Grunntanken!
Men »Fcedrel." er endaa meir fordomsfrim det
lcerer, at Ein i eit Knipetak ikkje berre bør vera
trufast mot sitt eiget Parti, men at Ein og, naar
Eins eiget Parti ikkje hev Vort um aa vinna, bør
vera likso trufast mot det Partiet, Ein stend nærast
deretter, so at Ein —- utan aa bry seg um per-
sonlege Sermeiningar —- hjelper det fram, syr aa
sleppa det, som er ,,verre.« Det er god praktisk,
reint evropceisk, ja amerikansk, politisk Moral, tenkte
eg; »Fcedrelandet« kjem seg! ——
Jau mange Takk· 8 Dagar etter kom ,,Faedre-
landet« paa nytt med eit av sine moralske Fhre-
drag syr oss Liberale um, kor galet det er aa vera
Partimann og ikkje i eit og alt sylgja si Yvervit-
ning« — og kann du gjeta, kvat det var, som var
teket til Tekst fhr Fyredraget? —-
Plent dei same Ordi av Fedraheimen, som eg «
her uppe hev prentat av
Der hev me vaart gode gamle norske .,mo-
ralske« Samfund. Ein —— praktisk — Moral
aat seg sjalv, og ein annan —— doktrincer —-
aat andre. Me kjenner det. G-
Thingval. Fraa Trondheim og Levan-
ger er valde til Thingmenn Bankchef Hirsch
(10), Essendrop (16), Gullsmed Vye (14) og
Skuledirektor B onnevie (12 R.); til Varamenn:
Kaupmann Matzoiv (12), Yverlcerar og Jngenior
Jens Jensen (10), Hogsterettsadvokatarne Johan
Bergh (9) og Vugge (8 R.). — Valet er sjolvsagt
konservativt, men Cssendrop er ein rimeleg Mannt
som vil roysta baade syr Riksraadsaki og Røyste-
retts-Vidking· Gullsmed Bye· er kannhenda og
halvliberal. —— Fraa Kristiansstind er vald til
Tl)ingmann: Sakforar og Bankchef O. A. Furu
med 8 Røyster, o : samroystesz til Varamann: Knap-
mann Patrick Volckmar med 7 R. Hr. Furu er-
ein frilhnd Mann. —- Til Thingmenn sraa Kris ti
ania, Honesoss og Kongsvinger er derimot
ogso denne Gongen sullblods Bakstraevsmenn valde,
nemleg: Prosessor Aschehaug (56 R.), Gene-
ralmajor C. Grimsgaard (51), Riksarkivar M-
Birkeland (50) og Assessor M. Lambrechts
(42 R.). Professor O. J. Broch og Konsul J.
Heftye fekk berre 12-Røyster kvar. Dessiitan hadde
Lovenskiold 6 Royster, D. Kildal, Schweigaard og
Johs. Vergh kvar 1 Røyst. TilVaramenn valdest:
Advokat Schweigaard (26), Konsiil Heftye (31),
Advokat E. Stang (48) og Pianosabrikant KHals
(27). Handverkararne hev haldet ein svær Sjau
med aa saa korat Menn, som vilde stydja det inn-
«landske Handverk ved Toll paa utlandskt Arbeid og
faa brigd Handverskarlogi. Dei fekk valt nokre
Handvserkarar og Jndustridrivande til Valmenn og,
men Garvararne Tønnesen, Hallen og Schou, Vygg-
og gildaste i Bygdi, og NeZ-Folket hadde altid
voret syrst sramme og liksom Forarar i all Strid,
som der kunde vera med leide Prestar og, strenge
Futar, og av slike var det fleirei dei Dagar
enn no. Bestesaer hans Baard hadde endaa i sin
Ungdom voret med og drivet ein Fut or Bygdi,
og det paa ein slik Maate, at det var so vidt Fu-
ten bergad Livet sitt. Av desse Grunnar stod Res-
Folket som den sjolvsagde Framsyning av »Folke-
magti« mot Embcettsmennerne, og dei hadde stødt
lagt seg etter aa halda den gamle Bondeskikken
uppe og vera »dei syrste millom Likemenn·« Daa
dei fekk hoyra um detta med Baard og Gunhild,
gjorde dei berre Narr av det. Og gamle Bestefaer
var i so Maate ein leid Krok; han kunde spotta,
so det beit. Baard var reint vaapenlaus mot detta-
Og det verste var, at han i Grunnen fann, dei
Gamle hadde Rett, Fraa denne Tidi vart det
dessutan mest raadlaust aa motast med Gunhild,
som dermed misste mykje av den ·Magti, ho syrr
hadde havt yver honom. Ho saag, at han var
meir sturen enn fyrr, men strudde at det kom av
Vygdesnakket. Ho gjorde alt det ho kunde fyr aa
faa honom glad; men han vart ikkje som fyrr, og
det var ho leid fyre. Vaard sjølv hadde det over-
lag vondt baade av Saknad og fyr di han
skjemdestx men ettersom Tidi gjekk,·kjende han seg
friare.
Um Signe fekk han hayra at ho gjekk.reint
sjuk fyr hans Skuld, Det gjekk innpaa honom,
detta, og han kunde ikkje annat enn tykkja gildt i
ei Gjenta, som elskad honom so varmt og trufast,
og likevael so stillt og so reint. —
5.
J Futegarden visste alle um det, som var
millom Baard og Gunhild, so nær som Futen sjølv.
Til honom torde ingen segja det, og faae var det
vcel og, som brydde seg um. Ein Ting lagde Fu-
ten Merke til, og det var, at Gunhild i seinare
Tid vart meir stillsarande og tung av seg. Han
gjorde seg sine eigne Tankar um detta og meinte
det kom av, at ho gjekk her so aaleine. Ein Dag
utpaa Vaarkanten gjordeshan ei Byferd. Og daa
han kom att, hadde han med seg ein ung, fin Kar,
som han kallad Hr.Jørgen, og som han sagde var
Adelsmann ——,,Kannhenda det vil hjelpa,« tenkte
Futen med seg sjølv.
Og det hjelpte — paa ein Magte. Gunhild
hadde Moro av denne Karen, for han var so reint
ulik dei andre Gutarne, ho var van med, aa sjaa;
og so snakkad han so rart. Detvar halvveges Tysk,
og han kom tidt med Ting, som lyddest reint rav-
galne· Gunhild lo ofta aat honom, og det var
dessntanikkje fritt ho syntest han var dum. Hellest
var han rett vakker, med ramsvart Haar og stort
svart Munnskjeg; Andlitet hadde eit framandt, men
fint Lag, og han hadde ein stor,» krum Ørnenase.
Med Gunhild vilde han-altid hava Lag, og tilslutt
tok Gunhild den Tanken, at han var komen til
Gards som Friar. »Kvat vil denne Karen her-?«
spurde ·ho Faer sin. Den Gamle saag paa henne
og glhrde med Augo. ,,Er det ikkje snaal Gut?«
spurde han. »Det er kanskje meg, han gjeng etter?«
heldt Gunhild fram og saag kald ut. ,,Ja««, sva-
rad FritenIstutt, han saag at ho ikkje likad det;
,,og det er Meiningi, han skal saa deg med. Han
er ikkje rik, men han er av Adel . . . naa, eg hev
mine eigne sTankar med det. Legg Merke til
detta, so du kann vita aa stella deg rett mot ho-
nom!" Futen gjekk; Gunhild stod der som for-
klumsad.
Daa Hr. Jorgen sidan paa Dagen saag henne
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
