Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
an Madam dei aat-ske Lanseer
»—(-—D—-
.
Kjem ut koar Onsdag og Lanrdag.
q- sm- s-
Pris fyr Fjorduagaaret: I
Kr. 1,10 (= 33 ß) med c
Porto og alt. Betaling i
fyreaat. s
Laurdag den 18de Oktober 1879.
Lysingar kostar 10 Ore
(3 sz) Petitlina, og daa
etter Maaten fyr større
Bokstavar.
3d: Aarg.
Gjeaout Gansdal
("Jnnsendt.)
Det var ein solklaar Sundag i Juli, at me
køyrde framum den Krinsen av Gardar, som hyser
Folkehøgskulens Menn i Gausdal. ,,Der, til Vin-
stre fyr Vegen, paa Tuft, bur Frits «Hansen,««
sagde Skjusskaren ’So køyrde me eit Vil att;
Skogen tok til aa tettna meir og meir, med Heng-
bjørk, Or, Rogn og Gran. Me kom aat ein Sving
paa Vegen. ,,Der er Vonheim." Det er eitlitet
umaalat Timberhus paa ei Høgd, bygt i tvo Flayar
med Sveisertak og med breide Postarmillom Vind-
augo. Det var utan all Sprik og Stas; men
Augo vaare drogst til det lengje i varm Samhug.
Eg ser so godtl den vesle Haiigen, det ligg paa,
klædd med Lauvtre og Groii og med smaae Gang-
stigar uppetter. Paa høgre Handi sig haii ned
mot ein Dal, der der gjeng ein Bekk. Det er ein
rar liten Dal. Det ser ut, som Natureii med kjær-
leg Haiid hadde plukkat burt utor Jordi alle dei
Emne, som Lauvskogen ikkje likar, men samlat dit
alt det, han vil hava; for slik Fylle av Lauv skulde
du aldri ha fet. Fraa koar Flekk driv»Jordi Lauv-
tre, mest Or og Bjørk, uppi Beret, og dei digre
Krunurne, som grip inn i kvarandre, gjer, at Lufti
»bokstaveleg er full av Lauv.« Me køyrde eit
Vil att. «Der høgt upp i Bakken bar Kristofer
Brun; og der er den gilde Gardeii aat Vjarnson.
og der, lite ovanfy’i·e, ligg Huset hans Janson«
Det er hugfamt aa fara framum desse Gardarne;
dei er gilde aa sjaa paa, der dei ligg og lyser
upp igjenom Lidi; men mest vermest Hjartat. av
Tanken paa sjølve dei gilde Mennerne, ssom er
der. Me visste nok, at dei var usams, desse Men-
nerne; men Tanken knytte deim likevcel ihop, lik-
som til ein fager Krans. Same varme Hjartela-
get hjaa deim alle, same offerviljuge Hagen, og
same Fyremaalet i Grunnen: Ljos i Folkelivet·
Slike Samhugskjenslur glødde upp i meg paa
Vegen framum Vonheim, — og endaa er det langt
ifraa, at eg kann semjaft med Folkehøgskulens Menn
i deira Grunntankar um Upplysningsarbeidet. Eg
held med deim, som mislikar, at Lærdomen skal
vera slike aalmennfilosofiske Foredrag um Kultur-
emni, utan at Gutarne foer visse Kunnskapar i
nokot av deim. Det fell meg raadlaust aa skyna
annat, enn at slike strøymande Talar maa ala
Ettersnakk og Vant paa klaarlogisk Saas, Jsjølve
Studenterlivet hev eg set Døme paa, kor det gjeng
med deim, som gjev seg til aa lesa aalmenne Fore-
« drag um Studiet sitt istadenfyr aa vaaga seg i
Kast med Kunnskaparne i det Ginskilde: dei taper
Krafti til trufast Gransking og Graving etter
Kunnskap, og vert sitjande i dei »populære« Tale-
maatarne all si Tid. Dei Tankarne, som Folke-
hagskulen no uin Dagen hev uppe « um Mannsliv
og Samsundsliv, hader dessutan ikkje godt ihop
med-dei, som er uppe i den store Kulturen, so at
Gutarne foer ikkje læra aa kjenna og elska si Tid,
vert kanskje »snarare upplcerde til aa sjaa med Mis-
tru paa hennar originalaste Tankar. Og fekk ,ein
slik Tenkjemaate gro seg fast i Folket, vilde det
fora Landet vaart inn i det trossugaste Motstrcev
mot Samtidi. Meii truleg kjem Grundtvigstan-
karne aldri til aa verta dei raadande her i Lati-
det. — Ein slik liten Krins av mine gamle Mot-
hugstankar mot Folkehagskulen braut seg og fram,
som eg foor framigjenom, og lagde Skuggar yver
den Samhugeii, som det syrste Synet av Vonheim
hadde vekkt i meg. Men so snudde Tanken seg
burt paa den Striden, som- Folkehogskulen hev
havt aa gjenomkjempa fyr aa faa Lov aa vera
til. »Morg·enbladet« og lange Fylkingar av Prestar,
Teologar og Statsskulemenn steig fram fyr meg;
eg minntest all den Mengd av Bladstykkje, som
var spreidde ut yver Landet til aa avliva Høgskii-
leu, brukande til Vaapeii baade likt og ulikt, Tøv
og Tankar, Fantord mot baade Sak og Maan;
Skulen skulde ikkje hava det minste Grand av Rett
til aa liva, og Mennerne skulde ikkje hava Dusti
av Takk fyr deira ulønde Arbeid! Samhugen
vaknad paa nytt. Augat snudde seg mot Lidi
enno ein Goag fyr aa faa klaart med seg den
Teigen av Landet, som hyser dei gjerve Vonheims-
menn. Dei skal ikkje trakkaft paa, desse Men-
nerne; det skal forhandlast med Aalvor, med-Vyrd-
nad, med Varleik med deim; det skal minnast,
at dei hev teket paa seg ein Apostelgjerningi
Folket-Men det hev ingen av oss. Og me, som
hev gjevet Hagen vaar aat vaar eigi Tid, og trur
at hennar vitenskaplege og politiske Tankar er dei
rette ,,folkelege Grunntankar« aat heile Heimen, me
maa og fraa vaar Synstad av fullt Hjarta kunna
skifta Nett aat Folkehøgsktilen. Me krev meir,
og tildeils annat, enn den; me krev, at kvar Mann
i Samfundet, Gardmann som Husmann, med Tidi
skal koma so høgt, —at han klaart eig Grunndragi
iUtviklingssoga aat fitt eiget Samfund, og det
i Samband med Utviklingssoga aat hin Heimenz
at han, breiddmed Kunnskapen um dei raadande
Logjer og Rettskipingar innanfyr Bygdi si, Amtet
sitt, Landet sitt, heo Greida paa Storlogjerne, som
etter den nyare Vitenskapen gjeld fyr altSamfunds-
liv, baade i Næringsvegen og Moralog Folkelukka3
at han kjenner dei geografiske og rettslege og moral-
ske Vilkor i Landi utanum, so han kann fylgja
deira Liv med Samhug "og»Tanke; —— og at han
hev nokot Greida paa dei vitenskaplege Syn paa
Naturen; — daa fyrst vert han ein vaksen Mann
i Samfundet sitt. Nokot so paa Lag vert veel ei
Ripa av dei folkelege Grunntankarne aat Tidi.
Men daa hev me mykje aa takka Folkehøgskulen
fyre. Han lyfter sine Lærlingar uppyver Garden
og Bygdi deira og syner deim vidt umkring i Soga
og i Heimen. Me kunde ynskja, at dei fekk sjaa
meir med det aalmenne logiske Augat, tenkjande
og lærande, og mindre gjenom Glasi fraa eit avgrenst
’og fyreaat uppgjort System; men meer takksame «
-syr det dei sæt sjaa.
Gutarne kjem heim med
meir Kjennskap um Verdi, meir Gleda yver Livet
og meir Hiig til aa vera med i Landets Arbeid,
og med Tidi vil me tru at Systemet dett av deim,
so dei lærer aa sjaa med »Forstaaelse« paa alt, i
Tidi, ikkje berre paa det»som dei hev ,,fengetLov«
til aa lika. Men framsyr alt maa me sjaa med
Vyrdnad paa Hjartelaget og Arbeidshugeii hjaa
dei Menn, som ofrar so mykje fyr Folket sitt, —
medmi dei fleste av oss vert sitjande heime og skriv,’
.pr»atar og ser paa!
Svar til G. og BjorasonUid
(Af Christoher Bruun.)
1. »
Saa vidt jeg-skjønner, har baade G. og
Bjørnson for en Del misforstaat det jeg siger om
vore Republikanere.
Det er ikke min Mening, at en Republikaner
behøver at kræve Republikken gjennemført med en
Gang. Det er ikke min Mening, at en Republi-
kaner behøver at være en upraktisk og uforstandig
Mand (end mindre da en Omvæltningsmand, som «
somme mener). Tvert imod. Jeg ved godt, at
adskillige af vore dygtigste praktiske Politikere er
Republikanere· De arbeider naturligvis for Repu-
blikken, mener da i alle Fald naturligvis selv at
gjøre det. Men de arbeider roligt og jevnt for
den. Det nærmeste store Maal de har sat sig, er
at faa indført parlamentarisk Styre. Er først det
naad, saa er Kongedommets Modstands-Gvne brudt-
Den fuldere og fuldere Gjennemførelse af denne
Tanke vil da i gunstige Øieblikke ikke kunne støde
paa store Vanskeligheder. For det første maa der-
for for dem alting dreie sig om Parlamentarismen.
Heller ikke den indbilder de sig dog at kunne naa
frem til anderledes end lidt efter lidt. Men den
er ogsaa det vigtigste Maal for ethvert af deres
politiske Skridt Mod den stevner i deres Tanker
Jt) Bedes optaget i Oplandenes Avis, og i de andre Blade
som helt eller delvis maatte have optaget Angrebene.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
