Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
262
Fedraheimen.
5te November 1879.
desse hundrad tusund Ungdomarne vert- drivne
fram til Nedslagtningx Jngen spyrr dei, um dei
vil; dei skal, og dermed Punktum. »Samsundet«
vil det. Dei vert skotne som Villdyr, sundhogde
med Sablar, uppsprette med Bajonettar, uppflengde,
og sundrivne med Granatar og Skraasekkjer, sprengde
i Lufti, sekkte iHavet, avtynte paa alle dei sælaste
Maatar som tenkjast elder droymast kann. Dagar
og Nætter, i lange Slag og etter Slagi, ligg dei
paa Valen i tusundtal,i store Dnngar, millom
daude Skrottar og Bitar av Lik, iBlodsoyla, ’i ein
spyeleg Jlltev av Blod og rotnande Kjet, ligg og vrid
seg av fæle Saar, i Senedrott, i Feber, i Vanvit,
i den mest-hjelpelause Rædsla, i sann Helvitespine,
— og so døyr dei. Doyr i Flokketal. Samfun-
det tek dei, paa den mest villmannslege Maaten
som til er, og ofta utan nokon godkjenneleg Grunn-
Det er fyr det meste den og den Kongen, elder
den og den Ministeren,. som brukar alle desse ta-
sund Liv til Framhjelp fyr sine eigne magt- elder
æresjuke Fyremaaal.
—- Det er ein foel Tanke, naar Hellenbach,
fyr aa frelsa Folk fraa stor Liding, Armod, Sjuk-
dom, Svelting og slikt, vil tyna Smaaborn i Mengd;
men kor galen han er, so hev han daa ei human
Meining med det: han vil frelsa Folk fraa Liding.
Og han vil gjera det paa lempeleg, pinefriMaate,
og mot Smaaborn, som endaa ikkje veit til seg
elder set Pris paa Livet sitt. Men Krigen! At
Samsimdet, utan moralskt Fyremaal, og ikkje
paa human Maate, slagtar Millionar, som med
fulltMedvit held fast paa sitt Liv —! J San-
ning, Ein skulde tru, at naar me fordomer Hellen-
bach, so maatte me tie Gonger sordema eit Sam-
fund, som kann halda slikt uppe.
Men Prestarne forsvarar Krigen.
Krigen»e«c moralsk, ·ja ,,kristeleg«; det vert
forkynnt med Embcetts Autoritet fyr menig Mann,
og det vert med fromme Fakter og mange Bibel-
spraak godtgjort i ,,Morgenbladet«—’ av Prestar.
Der stend me!
Den simplaste Logikken skulde segja oss, at
dersom Mannslivet hev eit so uendelegt Verd, at
Samfundet ikkje eingong av humane Grunnar
hev Rett til aa rvra ved det,——so hev Samfundet
endaa mindre Rett til aa taka det av andre
Grunnar. Og dersom Krigen, som i sitt Upp-
hav er likso heidensk som Barnemord, og
i sin Framgangsmaate langt meir barbarifk, kann
segjast aa vera »kristeleg«, — so synest ikkje
vaar Samsundsmoral aa hava nokon stor Fyremun
fyr Hellenbachs. Me bør altso knapt vera so snare
til aa ,,takka Gud, for me ikkje er som andre Folk.«
Daa var det visst likare, um me i slike Tilfelle
syrst pr«øvde oss cerlegt sjolve, um me i
Royndi var so gode som me innbiller oss!
Eg hev den Voni, at me eingong vil koma
so langt, at me sinn baade Hellenbachs Tankar og
Krigen og Avrettingsstrassi like »scele« og like galne.
Men um me kjem so langt, so skal me nok ikkje
kunna takka Prestarne,fyr det, iallfall so lengje dei
tek det pga den Maaten som no. Og her vil det
i framisraa Maate visa seg, kor ille det var, um
,,Fædrel.« sekk sin Vilje fram med Censuren.
Det, som skal ivekkje oss til Sjølvprøving. og
Gransking, og altso driva oss sram, det er desse
,,ny·e Tankarne’«, som stundom bryt innyver oss
som eit Uver og skræmer oss upp av Vanesvevnen
og den likesaele Ro. Me kann sinna dei nye Tan-
karne so galne me vil; hev me Daning nok til aa
taka dei upp til Forhandling, so vil dei iallfall
tvinga oss til fornyad Proving av vaart eigetSam-
sund og vaar eigen Moral, og den vil me daa
med Ljos fraa dei kunna sjaa ymist klaarare enn
me hellest kunde gjera. Men steng alle slike·Tan-
kar ute, og me vil sovna reint av. Me vil aldri
faa Tilfvre til aa sjaa Samfundslivet vaart fraa
nye Synspunkt, aldri faa Tilfore til provande og
vekkjande Samanlikning. Me vil altso storkna meir
og meir til i Vane og Heimalings-Trongsyn, verta
meir og meir farisceisk sjolvkloke, meir og meir
kinesisk innsrosne; Aandslivet vil sjukna meir og
meir burt· Det finst enno Vandet-, som ikkje luftar
ut i sine Rom, av di dei ræddest syr Kulden; so
liver dei all si Tid i usunn, kjevande Luft, sugar
inn Sjukdom med kvart Andedrag, og veiknar meir
og meir av syr kvar LEttled, so det snart vil vera
,,en saga b1ott« med den gamle Talen um Bon-
dens ,,Krast««; plent paa same Maaten er det med
desse censur-kjcere Prestarne, som er so rædde fyr
all aandeleg Luftveksling i Landet. Me skal
agta oss fyr dei. Frisk Luft, jamt Luftskiste, er
det fyrste Vilkor fyr sunnt Liv baade i aandeleg
og lekamlig Meining. Censuren er Loka fyr Gla-
set«og Spjeldet fyr Pipa; men det srie»Ord er det,
som aandeleg skal lusta ut i vaaretronge Rom, so
tidt Lufti der inne tek til aa verte tung og usunn.
Eiino ser det frie Ordet altfor lite i Bruk.
Samfundet er so nedskrcemt og aandsbundet, at me
ikkje kann faa ,,sti Forhandling«»um større Sam-
sundsspursmaal, um me aldri so gjerna vil; —
Folk ræddestsyr »Kulden«. Men me maa stræva fyr
Framgang so godt me kann. Den Dag vil koma,
daa Folk vil finna det likso umannslegt aa veral
’raedde syr nye Tankar som aa vera rædde fyr
den friske, kalde Luft!
Til dei Dra111nsjnke.
Vaart Nom me aldri kjem til aa svara,
um etter Hagen me stødt vil fara
og berre droynia og berre sjaa,
men aldri Haandi paa Yrket faa-
Me ventar Vyrding, me ynskjer QEra,
men ikkje nokon Ting vil me gjera;
og trur du Folk kann oss æra daa,
naar inkje nokot dei av oss sjaa?
Det er med Arbeid, me sram skal- vinna,
i Arbeid skal me vaar LEra finna;
det er med Arbeid, me fram oss fleer-
og baade Zyrdnad og Vinning fær·
Og daa fyrst Livet Ein fullt fcer smaka,
naar Ein seg rett kann med Arbeid skaka;
ja derav vert Ein so stærk og hæv,
so Ein kann bera baade Sut og Strcev.
Det heilar Hagen, det lyster Varmen,
det gjev deg Spending og Kraft i Armen;
og du vil kjenna, du er kje til
bert fyr aa dansa som andre vil.
(Jnnsendt).
Det er mest sjaaande til, at Chr. Bruun vil
tvinga Vinstreflokken i Landet til aa stiga sram og
krevja Kongedomet avteket. J Svaret sitt til G-
og Bjarnson hev han bvygt Ordlaget so loglegt
og ført Vitnemaalet so sløgt, at aarlege Storthing
og Riksraadsaki foer til Botn og Baksida —- Re-
publikken. Det maa vera flirande fyr baade Liv-
ande og Daude, som hev arbeidt med desse Ting,
no med ein Gong aa sjaa Vruiin setja dei paa
Krakk med Republikanararne!— Slikt hev dei Folk
visst aldri tenkt syrr no, daa Bruun segjer det.
Tru han ikkje her er komen i Skade fyr aa
skriva um det, han ikkje kjenner til? — Folk so
cerlege og sanne som Bruun plar hellest halda seg
til det,-som vert sagt og gjort; men her tek han
seg til aa laga ihop nokot, som korkje er sagt elder
gjort, og dermed tek han og so skadeleg i Mist.
Det er ikkje mange, um her er nokon, som hev
Republikken fyr Augo, av dei som er med aa dreg
paa vort tunge Framgangs Lass· Men her er
ikkje helder nokon, som hev gjevetKongedometverre
Skadehogg enn Vruun hev gjort i sitt Svar. —
, Men det kann ikkje vera so, som han segjer,
at Kongedomet er so kleint, at det ikkje kann bera
aarlege Storthing og Riksraadarne der inne. Me
er langt ute vaa den andre Vegen og tenkjer som
so, at just det skal styrkja Kongsmagti, umdeiMenn,
som stend henne nærast, var meir Eit med det heile
Folk, og ikkje stod og stritad imot Folket, som dei
no gjerer. Finst her Mennti Landet, som er Re-
publikanarar paa den Maaten, at dei set Repu-
blikken som det Einaste, dei vil arbeida syre,—so
maatte deistrceva imot aarlege Storthing,,ogmot,
at Riksraadarne kom inn i Thinget, daa det vilde
letta Arbeidet deira meir enn nokot annat, alt um
det knapt var til Bate fyr Folk og Land. Det
hev nok voret fjaaande av og til fyrr, at deidrap
Barnet av gloande Kjærleik«
Det er liksom Bruun famlar i nokot; men
kven kann segja kvat han meiner. Likaste ser det
ut til, at han av pur SlErlegdom vil haoa Folk til
aa ljuga paa seg sjolve. —— Vil han vera med oss
og stydja Kongedomet, so maa han snu um oglcera
det, at ingen Ting kann sterkare verna det enn god
Semja millom Konge og Folk-
Enno vil me leggja til, »at skulde me eingong
— som me ikkje no trur — koma til aa vilja Re-
Hubkikk, so ska1—me segja til i god Tid.
Ein heil Flok-k.
· SmaakRusL
Den blinde er i Grunnen den, som er best
faren; for han ser lite godt, anten det er myrkt
elder ljost, og saknar aldri Soli.
— Ein kjem lengst i Verdi med aa vera cerleg,
vert det sagt; men hpgst i Verdi kjem fyr det
meste Hyklaren. —
— Di meir .Vit, di mindre Fred; den faavise
er altid den tryggaste· Av mange Tankar vart in-
gen Mann feit; den, som vil verassael, maa syrst
læra aa·vera likescel. «
—- Treng du Hjelp, so gakk helder til Uven
enn til Ven; den som bed Uveir um Hjelp, ssær
honom ofta til Ven, men gjeng du til ein Ven,
vert han lett din Uven· —
—- Folk er aldri so vonde som Ein trur — og
aldri so gode som Ein trur. Den er vis, som kann
taka Folk syr det dei er. "
—- Det du græt etter iDaglcer du aatiMorgo;
ingen vilde vaaga seg, naar han kjende Vinningi
fyreaat. Det er godt fyr mangt aa vera stuttsynt.
— Beste Maaten aa gjera Livet langt paa er:
Ingenting aa gjera· Yrkjeslaiis Mann hev ende-
lause Dagar; men fyr strævande Mann kjem Tidi
burt. ,
— 1—7 Aar gamall vil umskapa Verdi, 20 Aar
gamall vil endevenda Land og Rike; 30 Aar ga-
mall sæt nok aa gjera med seg sjolv.
— Tanken gjev Uro, Tanken gjev Sut; endaa
lyt me tenkja vaare Tankar ut.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
