Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
15de November 1879.
Fedraheimen.
291
maa Tanken vera tilstades med Uppgaava: aa telja
eit Talihop med seg sjølv sleire Gonger. Namnet
er syr aa letta Talen, ikkje syr aa leggja Dimma
utyver Tankens Greidskap.
Men no hev eg gjort den Røynsla, at det
er saarlegt syr Smaaborni aa soeipa ei heil, klaar
Uppgaava inn i eit einaste Namn, iser daa det er
so mange slike —- sramande — Namn i Bruk.
Dei eig ikkje Spend og Kraft noki den vesle
Tankeii sin til aa skjota den klaare Uppgaava inn
under Namnet i same Stundi som det driv gjenom
Øyromz dei hoyrer Natnni utan Tanke, og nemner
deim sjolv utan klaar Tanke, og so hev me Fusket
paa nytt. Disyr er det mi Raad: brnk ikkje dei
framande Namni paa Reknemaatarne for mykje i
Fyrstningi; gjeo deim med deira fulle Meiningx
men tala varlegt syr dei mange Ordi si Skuld-
Lat oss t. D. sjaa paa det vesle Reknestykket:
Kor mange Gonger i Timen sviv eit Hjul rundt,
— som sviv 7 Gonger rundt i -2 MinuttarZ Kjem ,
no Læraren med den Greida elder tek han imot
den Greida av Barnet, at me skal »multiplicera
60 med 7 og so dividera med 2,’« hell at me skal
syrst »dividera 60 med 2 og so multiplicera med
7«,-—so Farvoel med all Tankekvessing og Klaar-
skap i Rekningi! Nei, aa sorklara eit Stykkje vil
segja aa draga gsram i Ljoset, til klaart Medvit,
kvar naturleg Tanke, som Stykket beri seg, og
det i tydelege Ordlag; ——« altso, helst burt med
baade ,,Multiplicering" og »Dividering·« Me
segjer: Kor mange Gonger romst 2 Minuttar i
1 Time? Svar: 2 Minuttar kann teljast ihop
med seg sjolv 30 Gonger, so sæt me Time-i sull;
men daa lyt og dei 7 Gongerne, soin Hjulet sviv
rundt i kvar 2-Minutt, teljast ihop med seg sjolv
30 Gonger; so sæt me 210 Soivingar i Timen-
Dette er ein klaar, naturleg Tanke; den kvessev
Den snoggaste Maaten aa mæla 2 i 60 og aatelja
7 attaat seg sjolv 30 Gonger hev naturlegois Bar-
net lært. Med Tidi lyt det daa og læra aa bruka
og sorstaa Namni paa Reknemaatarne utati aa taka
Skade p«aa Tankegreidskapen og den klaare Logikken·
(Meir.)
·dø-i lengst ne i Laandaa.
Malnrcu.
(O’ SetisdaL Uppfkriva av Johannes Skar)
Ranaug Helimoti, Syste mi, fheve du noko
hoyrt denne Maluren, som dei heve haft mce ho-
nom Brynjom, Son’e min? Kapralen segje, dei
vi’ have honom ti ein Syldatter·
Helimoti. Koen heve komi slikokg aaleis?
Eg trur, dei fer’e mce Frøygdæ, fyr dei vi have
Fokji ut paa kaldan Klakji. Hell koss tikji du,
Syste mi? Tov lifli, du oeit, Son’e min, han
Dce hai dutte ne paa
honom ein Brendebakaromn og brendi upp Fui ho-
noms. Da- va so vent æBjaan: va noko liti hø-
reluti, hai noko raudt Haar, stutt aa stridt, aa va
noko liti sja«agsynt’e, som du saag han Gosaeiten,
Tron Hukeball· —-
RanaugI Hokken held’e du hægri, Kapralen
eld’e KaptinenP Hokken heve hægri Velli?
Helimot·i. Dure inkji vitug’e, Syste mi.
Dce ce no syr Augaa synt, at Kapralen raar i
adde Strik aa Vilkaar. Hoyre du inkji, naar han
kummederar og bannar; Syldatteren stend’e som
Hjuringjen syri argastijonnen, so du tenkjer, han
set-o paa aa riv’e dei. Men naar Kaptineii kjem’e,
so gjeng’e han spaserar, aalaastinkjivere den sami.
Ranaug· Nei, Kaptinen heve hægri Velli·
Kvi laut Kapralen paa Skjeii fyri han ifjor?
Helimoti. Du ce inkji vitug’e, Syste mi-
Kaptinen kom i sult Sinni, aa Kapralen va daa
so bli. Men hai han vurte ørt’e, — eg sill gjeoe
Kyri mi, den beste standande aa Baasi, der han
han hai vurte ørt’e, hai han ’kji sputta heitt. —
Denne Rogla ce skriva ubroti, plent som dei
Gamle segje Talemaaten va i Bygland i Fynde-
heimen.
Kome aa leis = setja i Gang. Frotjgd
ska vera dæ same som Frægd; ,,dæ oe flik
Frøi)gd i han« = han heve Storkarslag; han
slær stort paa. Fare mce Frøygdæ = slaa
stort paa. Bjaaii = Barn Høre-luten = her-
deluten = kruggutt. Sjaagsynt = vindoygd.
Skjei-i = der, som dei letHestanne provas um
Hausti. Dæ ce nokorleis 35 Aar, sia desse Heste-
otonne vart stilt av, elde avslegne· — J Gofa-
eiten ska -eiten vere dce same som -lil i
,,Broder-lil,« ,,Soster-lil««. Mama-eiten, Pap a-
eiter·, Syst-eiten Bro-eiten o. s. v.
Kristiania, den 14de Novbr.
Kristiattia Arbeidarsamstmd. Det hev i det
seinste Vilet voret ein svare Sjau i Avisbladi um
Valet paa Styre for Arbeidarsamsundet. Etter at
den syrre Formannen, FullmegtugiKyrkje-Departe-
mentet Thorvald Boeck, hadde stiget sram i det
aalkjende Flaggmotet og meinkat dei Herrar, som
hadde leigt Salen (Bjørnson, Sars og Vullum) i
aa tala, tok den frilynde Fylkingen bland Sam-
sundsmedlemerne seg saman og valdesrilynde Menn
inn i Styret i Vaar (6 Medlemer). No skulde
dei andre 6 (i Styret er 12 Mann) ganga ut og
hland deim Hr. Boeck, som sjalvsagt hev voretleid
aa dragast med i Styret, iser etter at han vart
kastat som Formann, og det vart gjort lstore Fyre-
buningar syr aa vissa ei Samsundsstytta somhan
vaattval« »Astenvosten« (Hr. Boecks Organ) tok
til aa skriva um Valet syr meir enn 1 Maanad
sidan, ,,Morgenbladet«, ,,Dagen«, »Aftenbladet«
og jamvel ,,Morgenposten«’ hadde dagstott lange
Stykkje baade sraa Jnnsendarar og Redaktionarne
med Uppmatcing til aa srelsa Samfundet; for no
var detiFaare att. ,,Morgenbladet« gjekk endaa so
vidt, at det tok upp Stykkje, som inneheldt grove
Skuldingar motein av dei Menn, som dei Frilynde
hadde seet ut til Styresmedlem, syr aa vera uær-
leg· Men Mannen vaskad seg heilt rein i Motet
den 9de, dei ropad ,,Ned med Morgenbladetl« og
det gjekk den Vegen Hona sparkar med det Parti,
som Boeck leit paa. Valde vartnemleg: 1. Saape-
sjodar Karl A. Latsen, 2. Fabritatit F. A. Otto,
3. Sekretær A. Holaas, 4. Timmermann K. Hei-
berg, 5. Bokbindar C. L. Jacobseii og 6· Maalar
A. Andresen med eit Roystetal sraa 248 til 220. «
Suppleatitar vart Hogremennerne med Roystetal
sraa 215 til 6, og Boeck 5te Suppleant. Detta
Utfalletvar fo mykje merkjeleaare,fyrdiHr. Chalmer
og sleire Hogremenn i lang Tid hadde drivet hard
Agitation ogideii siste Vika mest ikkje gjorde annat
enn aa agitera, medan Vinstre slett ikkje agiterad
ved detta Havet, men vel i Vaar, daa det samlad
160 Royster um sine Menn. — Merkjelegt Jer det
med Bladi: etter Valet segjer dei no alle som
med ein Mnnn·1 me vonar at det nye Styret vil
halda Maate med Politikk og ikkje sora Samfundet
utpaa Vidaatta. Kvat Gru11n" dei hev til aa vona
det,"dei, som skreiv um Samfundsupploysing Ne-
volution og alt, som styggt er, i fyrre Vika, skynar
me ikkje. Og me tenkjer det nye Styre ikkje bryr
seg um aa taka imot Raad sraa Atftenpostem Af-
tenbladet, Dagen og andre aandelegePygmcearhelder.
Unl dcn av det Norske Samlag utgjevne
Sogeboki (Norigs Soga. Til Heimelesning
og Bruk fyr Lcerarar) skriv ein Bokdomar i ,,Ver-
dens Gang:« ,,Denne Boki torer eg trygt raada
—- s——— q- —.-
til det. Han laag ofta i lange Stunder paa«Gol-
vet og leikad med eit elder annat, men saag sam-
stundes undren og sur burt paa dei tvo, som syn-
test hava so endelaust mykje aa tala um. Desse
Stunderne vart nokot med det syrste, som grovseg
fast inn iBaards Minne, og sumt av det sat
lenger enn nokon skulde tru.
Men ikkje syr det ——: det var ikkje berre godt,
det han lærde av Gamlemor helder. Naar ho var
heime og hadde ei Stund fri, so hende det osta,
at ho tok ei Flaska ut or eit Skaap, satte seg lognt
til rettes inn med Bordet, slog uppi eit Glas og
drakk — ,,det lettad syr Bringa,« sagde ho—; og
daa kom ho altid i eitframifraa Godlag. Ho pra-
tad og lo, sortalde Sogur, og heldt eit fælande
Staak med Baard, som totte detta stod væl til.
Men rett som det svar, gav ho Ungen ein Draape
med seg av Flaska si. »Drikk, Tullingen, so vert
du sterkl« sagde ho. Baard drakk, men frynte
sælt; Moer Judith lo. Og daa Baard forstod, at
det var eit Karsstykkje, detta, so gjorde han det
upp att, ostare og ostare, alt um det reiv i Halsen.
Til slutt vart han so ,,ram etter Flaska,« at han
bad um Brennevin som andre Ungar bed um Suk-
i
ker. Moer Judith lo, og totte det var sælt so
klok som den Guten var. Og han sekk ofta det
han bad um. Men ein Gong hadde han krabbat
upp og sunnetFlaska sjolv. Og daa tok han til
seg so mykje,,at han vart sjuk av det, ille sjuk.
Fraa den Dagen var det Stans ei lang Tid med
,,Flaska;« men detta var og ein av dei Ting, som
seste seg i Minnet hjaa Guten·
2.
Fraa han var 4 Aar laag han og krabbad i
,,Gata« elder Vegen utansyr Huset. Den syrste,
han der gjorde Kjenskap med, var ein Hund. Men
den Hunden hoyrde heime iGrannehuset, som laag
so eit Steinkast burte, og det dtog daa med seg,
at han vart kjend med ,,Ungarne«’ i det Huset,
og sidan med Kjendingarne deira, fo det tilslutt
vart ein heil liten Flokk. Millom desse skulde daa
Baard saa Resten av si Upplcering. Og den vart
som ho kunde. Det var Fatikfolks Born, alle desse,
og dei hadde ikkje lært berre godt heime, dei hel-
der. Sume av dei var nvkot eldre, 7——8 Aar; dei
vart Fyregangsmenn» So leikad dei seg saman,
heile Flokken, so godt dei hadde lært. Det gjekk
syr det meste med aa herma etter, det dei hadde
set av ,,dei vaksne·« Det vart med Sigling
paa ein Vatsdipill, Koyring srametter Vegen, Gje-
stebodslag paa Tresliser og Attr-Graut og Leir-
Smor og annat slikt, Handel med Stein-Kyr og
Kongle-Sauder, og mykje, mykje meir. Men stun-
dom herinde dei Ting, som saag mindre barnslege «
ut. Og ettersom Baard vaks til, so kunde han
her læra ymist israa seg, som ikkje dei andre kunde.
Hati hermde etter Mor Judith, naar ho svaadde i
Kaffi, og strakst kom alle og skulde lata seg spaa.
Han hermde etter Mor Judith, naar ho brukte
Flaska, og strakst tok dei til og ,,drakk« alle ihop,
og var sulle, og heldt eit Lurve Leven. TilSlutt
fann han paa og hermde etter hin Guten, som han
hadde set hjaa Ingrid, naar Mor Judith var ute·
Og strakst bytte heile Flokken seg ut iPar og var
,,cherastar.« Det var sælt til Moro. Stundom,
naar Folk gjekk sramum deri laut dei stansa og
sjaa paa, og dei saag, og dei lo, og dess meir
Moro vart det. Gamle Moer Judith laut og læ,
daa ho fekk sjaa det, og sidan ertad ho Baard
baade tidleg og seint med desse Ting. Men daa
Jngrid saag det, vart ho so raud som Blod. —
«
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
