Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
i
;
å
|
;
|
|
i
Å
PP JE EG EE EA
22de April 1882.
Fedraheimen.
den Vis fekk Samlaget borttingat ikring
1200 Bøker fyreaat, og daa det soleids
tottest visa seg, at mange ynskte Boki,
fann Styret det rettast aa taka imot den
mindre Pengesummen i Von um, at
Upplaget vil finna rask Avsetnad. År-
beidet med Prenting av det nye Upp-
laget, 5000 Eksemplar, er paabyrjat, og
Boki vil utkoma til Sumaren, fyrr Sku-
larne tek aat til Hausten.
Etter Søknad fraa Samlaget veitte
Storthinget ifjor av Statskassa Kr. 1000
til Prøveumskrift av ei Bok av det Nye
Testamente. Daa Kyrkje-Departementet
hadde gjevet Styret Vitskap um, at Stor-
tbingsraadgjerdi var teki til Fylgd, bad
Styret Herrarne Maalgranskar Ivar Aasen
og Professor Dr. Elias Blix um aa um-
skriva Paulus” Brev til Romararne. Dei
gjekk inn paa aa gjera Freistnaden.
Styret hev Von um, at Kyrkje-Departe-
mentet vil godkjenna baade Umskriva-
rarne og den Nemndi, som skal sjaa
. Arbeidet igjenom, fyrr det vert utgjevet.
Professor Dr. Blix, som er Hovud-
mann fyr den no ferdige Umskrifti av
Romarbrevet, saknar diverre Tid til —
fyr det Fyrste iallfall — aa gjeva seg
i Ferd med Umskrift av fleire av dei
bibelske Bøker, men er viljug til aa
sjaa igjenom og samanhalda med Grunn-
| teksten alt det, som andre maatte veita
av Bibelumskrift.’ Styret hev difyr maatt
sjaa seg um etter andre Umskrivarar
og hev fengjet Matthias Skard, filosofisk
Kandidat og Folkehøgskulelærer, til aa
leggja den siste Hand paa dei Umskrif-
ter av fleire av Bøkerne i det Nye Testa-
mente, som han i lang Tid hev arbeidt
paa, og som er gjenomsedde av Cand.
Kristoffer Bruun og andre. Likeins hev
Styret bedet Prest Johs. Belsheim gjera
ein Freistnad med Umskrift av Lukas-
evangeliet og Cand. Ivar Mortenson med
Kolossæbrevet. Det er daa Meiningi aa
faa Hr. Skard til aa koma inn til Kri-
stiania til Samarbejd med Professor Blix,
Presé Belsheim o. fl. Dette vil kosta
nokre Pengar. Men daa Herrarne Blix,
Åasen og jamvel dei Menn, som skal
gjenomsjaa og døma Umskrifti deira,
ikkje vil krevja noko Løn fyr Arbejdet
sitt, og soleids berre ein mindre Part av
Statshjelpi, Kr. 1000, vil turvast til
Prenting og Hefting av Romarbrevet,
hev Styret tenkt aa bønsøkja Storthinget
um aa faa bruka det, som vert att, til
Fremd av Umskriftsarbejdet ved Skard,
Belsheim, Mortenson og andre, og daa
allvisst til Rejsepengar fyr Hr. Skard,
som ikkje bur i Kristiania. ;
Dersom Aarsmøtet semst med Styret
1 dette, vil Pengarne kunna leggjast ut
av Samlagskassa, med di det fell lettast
fyr Hr. Skard aa koma til Kristiania
no strakst.
Samlagsrekneskapen fyr 1881 viser,
at det er umsendt Aarspengar fraa 638
Medlemer med Kr. 2554.20 og selt Bøker
fyr Kr. 284,51. Til Prenting og Bin-
ding er brukt Kr. 1949.50, til Bokskri-
varløn Kr. 240, Rekneskapsførarløn Kr.
240, Porto, Lysingar o. dil. Kr. 306.56,
ialt Udgift Kr. 2736.06 mot Inntekt
Kr, 2838.71 og Kassastanden soleids er
aukad med Kr, 102.65. Ved siste Aars-
skifte var i Kassa Kr. 163.14 og hadde
Samlaget ei Mengd uselde Bøker i Upp-
lag, liksom det*stod ute Aarspengar hjaa
mange Lagsmenn. Åa uppgjeva dette
i Pengar, ser Styret seg ikkje i Stand til.
I Styret fyr det Norske Samlag,
Kristiania, den 18de April 1882.
Andr. Hølaas.
p. t. Formand.
H. Ross. Arne Garborg.
Fra
Den Kongelige Norske Regjerings De-
partement for Kirke og Under-
visnings- Væsenet.
I Anledning af den under 7. forr.
Md. modtagne Skrivelse af 20. Decem-
ber sidstl. meddeles, at Departementet
godkjender Valget af Professor Dr.
Blix og Sprogforskeren Ivar Aasen til
at overtage den Prøveoversættelse af en
Del af det nye Testamente, hvortil der
efter Storthingets Beslutning af 17.
Juni forr. Aar er bevilget 1000 Kr.
udbetalt til Bestyrelsen.
Inden Arbeidet udgives, bliver det
gjennem Departementet at tilstille Pro-
fessorerne F. W. Bugge og Unger, der
har erklæret sig villige til at under-
give Oversættelsen den i nævnte Be-
slutning ombandlede Bedømmelse.
Christiania 18. April 1882.
N. Hertzberg.
D. F. Knudsen.
”Styret” for det norske Samlag.
Tilsvar fraa 0. Asperheim.
(Framhald.)
Fin kann i nokre faa Ord segje so
mykjet galet, at det inkje kann rettast
i mange. Det fer eg røynano, eg held
paa aa retta paa alt det range, som Hr.
G.s Stykkje imot meg inneheld.
”Naturalismen er den æstetiske Teori,
som gjeng ut paa, at Diktningi skal
vera berre rein Kunst,” segjer Hr. G.
Meinar han verkeleg dette? Er Natur-
alismen ei Teori(. Er Naturalismen
daa ei Fyreskrift fyr Diktararne?” Aa
’eg, som trudde, Naturalismen var verke-
leg Diktning og inkje nokor Uppskrift
til aa dikta etter! Hr. G. talar altso
um ein Teori, naar han skriv mot meg,
medan eg talar um ei Diktning, som
ligg ferdig fyr oss. Det vert stor Skil-
nad det. Det kan godt vera, at Hr. G.
hev Diktnimer’s Ide i sin æstetiske Teori;
eg skal helder inkje stridast med han,
um han hev Rett deri, eg skal berre
segja, at eg hev talat um ei Diktning
som eg kallar Naturalisme. Denne Na-
turalismen, deu verkelege — inkje G.s
ideale — naturalistiske Diktning er ei
Tendensdiktning, som er i seg sjølv
uhøveleg mod Kristendomen. Ho kjen-
ner inkje nokor onnor Magt i Livet
enn Naturi. Og Naturi gjerer sitt Verk
med Naudsyn. Det er naudsynligt, alt
som er og som sker, Mannalivet som
Dyrelivet, ingi Guddomsmagt stend yver
Livet og stig ned i det, — det er den
naturalistiske Livsvisdomen, som den
naturalistiske Diktningi vil gjeva Kjøt
og Blod, Liv og Lit. Les nokre natur-
alistiske Diktarverk! ropar Hr. G. til
meg, so vil du døma onnorleis. Det er
fyrdi eg hev leset nokre, at eg dømer,
som eg gjerer. Hr. G. maa fyr meg
hava sin æstetiske Teori um Naturalis-
men, eg held meg til sjølve Diktningi,
som ho ligg fyr meg, og ho er tenden-
tløs og stygg. So segjer dei i Frank-
rike med. Eg var nokor Tid sidan i
Huset hjaa ein Kjending. Fruga hans,
som korkje høyrer til dei ”bleike Mis-
sionssystrar” elder er trongsynt helles,
hadde nokre Bøker av Zola i Bokhylla
si. Det var Bøker i det franske Maalet;
ho hadde fengjet dei til gjevandes. Daa
eg bad hena laana meg eit Par av dei,
skiftad ho Liter eit litet Grand og sva-
rad, at ho inkje plent kunde laana ut
desse Bøkerne, ho var ”lei” fyr, at dei
stod der i Hylla, men den franske Bu-
nadn, dei hadde paa seg, hadde frelst
dei fraa aa verta kastat paa Elden elder
i Ruskekroken. Og det ligg just til
Naturalismen aa søkja upp det styggaste
i Livet. Det skriv dei um, maalar dei
fyr oss, og læt oss liggja i den djupaste
Vonløysa likesom ein Mann, som er ko-
men so djupt ned 1 Søyla, at han inkje
vinn upp att. Denne Diktningi peikar
inkje paa nokor Bot fyr Vesaldomen; ho
er eit Avelde av det laakaste Slag av Fri-
tenkjarskap, det, som vantar ein livande
personleg Gud. Hr. G. vil segja, at
dette ikkje er sannt, men lat han proya,
at det er Lyen. Lat oss faa høyra kot
dei uaturalistiske Diktararne hev fyr ei
Tru! Av Frukti kjenner me Treet; det
er paa den Maaten, me kann døma um,
korleis dei naturalistiske Diktårarne
stend til Kristendomen. Me krev inkje,
at dei skal syna fram heilt upp kristelege
Karakterar. ”Dei, som inkje er imot
meg, er med meg”, segjer En, som eg
tykkjest er for høg til aa nemna her.
Der kann finnast Drag, Tendens burt-
imot den Sanning, som einast Kristen-
(omen sit inne med, um der inkje plent
er Kristendom, personleg kristeleg Tru,
og ved det kann Mannabjartat utdjupast,
so det betre forstend aa verdsetja den
kristelege Sanningi. Men skal Diktaren
kunne gjera dette, so fær han inkje berre
sjaa paa Livets Vesaldom; han lyt att-
ved sjaa, at Mannen dregst uppmot nokot
stort og høgt, og Diktaren lyt meir
enn nokon kjenna hjaa seg dette Drag, lyt
kjenna, at Andi hans lyfter paa Vengj-
arne for aa koma dit upp. Dette finn
me hjaa Goethe, Lessing, Schiller,
Shakespeare, Byron, Walter Scott, Hol-
berg, ØGhlenschlæger, Heiberg, Werge-
land og Welhaven, hjaa den fyrre Bjørn-
son og Ibsen, hjaa Homer, Sofokles
Aischylos, Virgil aa fleire, og difyr god-
kjenner me dei; dei arbeider i ”Ideens
Teneste”. Det er inkje Sanning i Hr.
G.s Skilnad millom gudeleg aa verdsleg
Diktning; han meinar, at denne berre
hev det naturlege Menneskjelivet til sitt
Emne — i Motsetning til det kristelege
Livet —; men han pgløymer nok daa t.
D. Dante og Milton; han gløymer jam-
vel Goethe, — me skal no inkje her
tala um slike Smaafolk som Paludan
Møller og Carsten Hauch. Det syner
seg klaart, at dei store Diktarar kann
sjaa Livet upplyst av den kristne Trui.
Me kann gleda oss yver dette; men
korsomer, so elskar me dei andre Diktar-
arne med, som er av det Slaget, me her
bev talat um. Hr. G. fær snudd det
slik til, at eg krev av ein Diktar, at
han skal skriva um ”Livet i Gud”, um
han skal faa gjelda fyr ein god Diktar.
Ja, han kan snu mangt, han, so det vert
rart aa sjaa paa. He kravde av Natur-
alisten, at han skulde taka det kristelege
Livet med, naar han vilde skildra Livet
upartisk, utan Mothueg eller Medhug;
eg sagde, at han inkje gjerer det, som
han segjer er hans Uppgaave, aa syna
fram Livet med Vitenskapsmannens Ro,
berre for at Livet, som det er, vondt
elder godt, skal leggjest fram fyr oss.
Eg sagde, at den naturalistiske Diktaren
hev Mothug og Medhug, legge sitt
Hjarta inn i det, han skriv, skriv med
Tendens, -han, likesom andre Diktarar,
og til Prov fyr dette peikad eg paa, at
den naturalistiske Diktaren skyr den
kristelege Sida av Menneskelivet. Det
maatte Naturalisten inkje gjera etter sin
(og Hr. G.s) æstetiske Teori. Og dette
fær Hr. G. til, at eg krev av alle
Diktarar, av dei skal syna fram Livet i
Gud, um dei inkje skal verta ukri-
stelege
Det finnst inkje nokot kristelegt Liv,
som det er verdt aa dikta um, segjer
dei; nei, det finnst inkje fyr dei, som
inkje vil elder inkje kann sjaa det.
Dei, som inkje finn nokot Liv hjaa dei
aalvorsfulle kristne, eg meinar hjaa dei,
som ”er i Sanning”, naar dei kallar seg
so, vantar ein Sans, som me kallar ”An-
dens Sans”. Hr. G. meinar no, at han
i meg hev funnet ein, som er heilt upp
ukunnig i Diktningsliteraturen; ban trur,
det skal Lesning og naturlige Gaavur
til aa hava Forstand paa dei; men aa
forstaa det kristelige, so ein kann ”døma
um Andarne”, det meinar han er som
Fot i Hose. Lat Naturalistarne ein
Gong, og Hr. G. med, koma til aa skyna
den simple Tingen, at det krevst inkje
so litet av ein, naar han skal læra aa
skyna det kristelige i Livet, og daa,
naar han skynar det, vilde han kanskje
vera litet meire laagmælt, naar han for-
tél oss, at det i vaar Tid inkje finnst
Kristentru, som er nokot tess. Hr. G.
provar sjølv fyr oss, at han ikkje hev
Skyn paa det som er kristelegt. Han
fortel oss, at Kristian Elster i ”Farlige
Folk” bev skildrat oss ein Kristen i
Kornelia Vik! Det er slike Karakterar,
som Hr. G. finn kristelege! Kot er det,
som gjerer Kornelia Vik stor? Fr det
det, at ho er med bland ”Missjonssøst-
rene”, at ho er med paa Arbeidet fyr
aa umyenda Heidingarne? Nei; ho er
stor i Trass av det, at ho er i dette
Selskapet: ho er stor, fordi ho vil ”kjæmpe
til Døden for at faa en eneste Fordom
dræbt, et eneste uretfærdigt Forhold
forandret, en eneste nødlidende reddet”,
—- ho er stor, avdi ho er ein stor Filan-
trop og hev eit aalvorlegt og medhugs-
fult Syn paa Livet; men det finnst
ikkje eit einaste reint kristelegt Motiv
fyr henar Messionsarbeid. Og naar Knut
Holt tek fat 1 henar kristelege Syn,
gjev ho seg strakst yver. Det er den
store Kristen, Hr. Elster syner oss i
Kroneha Vik. Slikt Syn bev Hr. G.
paa det kristelege! Me ventar daa inkje,
at han skal finna mykjet kristelegt Liv;
for Idealmenneskje er her litet av; og
det er dei, som fyr han er Kristne.
Um Kristian Elster høyrer til dei
naturalistiske Diktararne elder inkje,
kjem inkje den Sak ved, som er uppe
millom ”Fedraheimen”? og meg. Fe hev
inkje talat um Elsters Diktning; eg hev
talat um Fedraheimens Umtala av hans
siste Arbeid: ”Farlege Folk”, og ved
det Tilføre um den moralske Tendens,
som gjeng gjenom dette Arbeidet. Hel-
lest so veit me no, at Elster høyrde til
sama Slag av Diktarar som Aleksander
Kjelland og den seinare Ibsen og Bjørn-
son, eg meinar inkje i Gaavur, men i
moralsk Tendens. Og det er no større
Folk enn Hr. G. sjølv som meinar, at
desse Diktarar no stend upp i Natura-
lismen. Men eg skal inkje stridast med
Hr. G. um, kor Elster hadde heime i
Diktningsverdi; eg hev inkje gjort nokon
Paastand i den Vegen, eg hev berre
klandret Fedraheimen fyr, at han hev
rost den moralske Tendensen 1 ” Farlige
Folk”. Hr. G. segjer, at ban ikkje hev
gjort det; det er berre eg, som hev
funnet ut, at Knut Holt hev ”Fedra-
heimens” fnlle Medhug. Hr. G. gløymer
seg sjølv so svært her, at han inkje
hugsar det, han hev skrevet strakst
ovanfyr; der hev han rost Knut Holt
og forsvarat han som ein sann Karak-
ter. Hr. G. og Fedraheimen er vel
inkje usams i dette Stykkjet. ”Slik
(som i Blsters "Farlige Folk”) gjeng
det nok i vaart gode, moralske Samfund !”
segjer Fedraheimen i sin Umitale av
denne Diktning. 780 streng er Moralen
i denne Boki” osfr.; ”so strengt tek han
(Knut Holt) det med Sanningi og
Ærlegdomen i alt;” ”det fell honom
grøteleg tungt;” ”det er so aalvorlegt
og djupt, at Ein forstend, at Diktaren
hev skrevet dette, daa han sjølv laag
for Dauden ;” — slik skriv Fedraheimen,
naar han skriv utan Medhug! Knut
Holt er mykjet i Skyldskap med Hovud-
mannen i Garborgs ”Fritenkjar”. Tru
Fedraheimen kann lata vera aa hava
Medhug med eit Syskjenbarn av Bystein
Hauk?
Det eg hev sagt um Moralen bhjaa
Hovudmannen 1 ”Farlige Folk”, er fyr
Hr. G. som det raude Plagget, som det
ein Gong gjekk so hardt ut yver. ”For
det fyrste”, segjer han, ”hev eg aldri
fyrr høyrt ein Prest segja, at Religionen
tvingar Folk til aa fara aat som store
Toskar; for det audre hev eg helder
inkje fyrr høyrt ein Prest segja, at det
aa halda sitt Ord er aa fara aat som ein
stor Tosk.” Hr. G. hev maa henda inkje
gjevet seg Tid til aa verta var, at eg
netop klagar yver, at Hlster let Knut
Holt gjera det store Offer ”utan Studning
i Religionen”. Eg klagar altso yver,
at han er utan Religion. Hr. G. vilde
ved litet Ettertanke skyna, at eg inkje
hev talat um, kot det er rett aa gjera,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
