Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
— C —
orðin svo þrotin, að hann þoldi enga áreynslu, og varð strax :crá,
ef hann skrifaði nokkuð að ráði (Bréf T. Sæm., bls. 258—61).
Brjóstveikin, sem hann hafði bjáðst af i París, hafði nú
magn-azt aftur.
Steingrimur biskup Jonsson hafði veturinn áður, 18. Des.
1838, sent út umburðarbréf til allra prófasta á landinu og beðið
þá um að senda sér nákvæmar skýrslur um tekjur allra brauða í
prófastsdæmi sérhvers þeirra. Voru nú þessar skýrslur komnar
til hans, og þegar Jónas fór að hressast um vorið, tók hann sig
til og ritaði eftir þeim „nokkurs konar bók yfir prestaköllin hér
á landi", eins og hann nefndi betta rit sitt í bréfinu, sem hann
skrifaði Finni Magnússyni 13. Júní (II. b., bls. 42). Hann
byrj-aði á Vaðlasýslu og hélt norður og austur-fyrir, og komst allt
til Keldnaþinga að sunnanverðu þá um vorið. Er þetta fremst í
nr. 4 í abr. í hrs. Bmf., en þar næst er lítill partur um
Mýra-sýslu-prófastsdæmi, og þar á eftir stærri partur um
Húnavatns-sýslu-prófastsdæmi og Hegranessýslu-prófastsdæmi.
Skýrslurn-ar um prestaköllin í hinum prófasts-dæmunum eru ekki með
hendi Jónasar, en þær uppskriftir eru gerðar fyrir hann síðar
(af Þorv. Böðvarssyni og fl.). Þetta rit var mjög þarft og gott
á sínum tíma, svo sem hægt var þá að hafa það, án frekari
rannsókna, en þegar brauðin voru metin næst, 1854, þótti koma
í ljós, að brauðalýsingar prestanna frá 1839 hefðu ekki verið
sem áreiðanlegastar; einkum þóttu þær þá hafa verið helzti
sundurleitar og ósamkynja.*) En Jónas átti enga sök á því, og
gat að svo stöddu ekki að gjört. Hann gaf Bókmenntafélaginu,
Hafnardeild þess, handrit sitt, en ritið var ekki prentað, enda
mun hann hafa ætlað það til afnota við samningu
Islands-Iýs-ingarinnar. Það hefir ekki heldur verið tekið með í þessa
út-gáfu af ritum hans, þvi að það byggist mjög eindregið á
skýrsl-um prestanna, og er all-fyrirferðarmikið, en ekki að sama skapi
merkilegt eða gagnlegt nú orðið og það var i fyrstu; J. Johnsen
yfirréttardómari gerði nefnilega mjög svipaðar brauðalýsingar
eftir sömu skýrslum 1847 og setti i Jarðatal á Islandi, er var
prentað það ár i Höfn, en árið áður hafði Jón Sigurðsson birt
töluverðan útdrátt úr þeim í ritgjörð sinni um alþing i Nýjum
félagsritum, 6. ári, sjá bls. 75—90; notaði hann þá þessa bók.
Titill hennar er: „Prestabrauð á íslcmdi eður lýsing á bújörðum
prestanna og framtalning af öllum tekjum þeirra; að mestu
leyti eftir skýrslum prestanna sjálfra um bað efni, gjörðum að
biskups boði 1839". — Það lýsir mikilli framkvæmdalöngun hjá
*) Sjá skýrslur um landshagi á islandi, II., 430—543.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
