Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
10
þorði að ráðast í neitt eða segja neitt og menn tóku þegjandi
móti öllum mótgjörðum eins og syndastraffi, sem þeir hefðu
verðskuldað. Kristján V. sendi 1670 Jens Rodsteen admírál
hingað; hann birti Brvnjólfi biskupi, að konungur vildi að
Islendingar heföu nokkra verzlun sjálfir sem aðrir þegnar
hans, og bað hann auglýsa prestum og vita hvað þeir trevstu
sér til að leggja fram, svo höfuðstóll til verzlunar gæti myndazt.
Biskup skrifaði próföstum og bað þá halda prestastefnur í
héruðum og senda sér svar bréflega fyrir sumarmál næstu.
fýsti hann þá að taka boði konungs með þökkum og taldi
það bæði mildilegt og nytsamlegt og óvíst hvort betur færi
ef neitað væri, en flestir töldu vankvæði á sakir fátæktar og
féll svo mál þetta niður: einna vandræðalegast er svar presta
í Borgarfirði.1 Stöku menn sáu þó hver hætta og tjón
landinu var búin af verzlunarólaginu t. d. Guðbrandur
Þor-láksson, Björn á Skarðsá. Gísli Magnússon og Brynjólfur
Sveinsson. Björn á Skarðsá segir: ^Það er af sem kunnugt
er, þó miður fari, að Islendingar hafi hafskip eður eigi þeirra
ráð; og að því verður oss, að forfeður vorir hafa örkvisazt
upp í þessum efnum, höfutn nú það aðrir á leggja«. . . »Vér
erum innibyrgðir sem fé í sjáfarhólmum, og eigi svo mikill
skipagangur, að geti kannað eyjar þær til matfanga, er
kringum landið liggja, þess síður komizt til annara þjóðlanda
sér næringar að leita.«2
Prestarnir hafa jafnan verið aðalstoð menningarinnar á
íslandi og ekki sízt á 17. öld, því nær allar bókmenntir
landsins eru þeirra starfsemi og menntun að þakka; líklega
hafa íslenzkir prestar aldrei fyrr né síðar fengizt jafn mikið
við ritstörf og verið að tiltölu jafn fróðir eins og þá, þeir voru
mjög hnýsnir í allskonar fróðleik og með því vísindagreinarnar
þá enn voru svo umfangslitlar, þá gátu þeir hæglega kynnt
sér margar greinir og orðið fróðir í öllum, eptir þeirra tíma
sniði. Prestarnir voru þa sem síðar milliliðir milli
alþýð-unnar og hinnar útlendu menntunar, af því þeir voru skóla-
*) Árb. Esp. VII. bls. 63-64, 68.
l) Annálar Björns á Skarðsá. bls. 262 og formáli.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
