Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
21
augum flestra þeirra, er þá voru uppi, heilagur sannleiki og
þótti mjög vítavert og hegningarvert að efast um slíkt. Vér
furðum oss nú á hjátrú og heimsku manna á 17. öld og
galdra og andatrúin er oss hneyxli; hugsunarháttur þeirra
tíma er svo frábrugðinn hugmyndum nútímans, að oss er
hann varla skiljanlegur. Þó verður djöfla og galdratrúin
skiljanlegri, þegar nánar er athugað; hjátrúin er bein og eðlileg
afleiðing heims og líf’sskoðunar miðaldanna, kirkjufeðurnir og
hinir skólastisku spekingar reyndu að sameina biblíuna og
kenningar hinna fornu grísku vitringa, og af sameiningunni
óx upp heimsskoðun miðaldanna, guðfræðislegt og
heims-spekilegt fræðikerfi, er gerir grein fyrir stjórn og byggingu
alheimsins og vísar manninum sess í miðdepli hans.
Hugs-unarháttur þeirra tíma, guðfræóin, trúin og heimsspekin, eins
og þetta allt kemur fram í ritum Islendinga á 17. öld t. d. í
bókum þeirra Jóns Daðasonar, Páls í Selárdal, Jóns lærða.
o. fl., er óskiljanlegt, nema menn geri sér grein fyrir þeim
grundvelli, sem miðalda vísindin eru byggð á. Þess vegna
lysum vér hér stuttlega heimsskoðun miðaldanna.
Jörðin er óhreifanlegur miðdepill alheimsins, yfir hana
hvelfast tíu himnar, hver upp af öðrum. Efsti himininn
ljós-himininn er óhreifanlegur, þar býr drottinn í ljósi, sem enginn
fær til komizt: allir hinir himnarnir ern hreifanlegir og
hrei-fast kringum jörðina, hinn efsti af þeim hinn níundi heitir
krvstallshimin, þá kemur stjörnuhimininn með fastastjörnunum,
svo sjö himnar, er plánetur, sól og tungl ern við bundnar í
þessari röð: Saturnus, Jupiter, Mars, Sólin, Venus, Merkurius
og Tunglið. Þá kemur loptið, jörðin og sjórinn. I heiminum
eru 4 frumefni eldur, lopt, vatn og jörð; allir hlutir eru
myndaðir af sameiningu þessara frumefna. Allt afl i
náttúr-unni er frá guði, sem lætur andlegar verur englana
fram-kvæma allar hreifingar og breytingar náttúrunnar. Englarnir
hreifa himnana og pláneturnar; og yfir hvern stein, hverja
jurt og hvert dýr hefir guð sett anda eða engla, og náttúra
sú og eðli, sem þessir hlutir hafa, eru eingötigu þeirra kraptur.
Óbreytileg náttúrulögmál eru ekki til, þau lög, er oss virðist
náttúran fylgja, eru ekki annað en reglur þær, sem englarnir
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
