Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
42
hann sáran undan því, hve illa hafi verið með sig farið. þar
sem honum gagnaðist ekki að láta brenna Þnríði; segir hann
að embættismennirnir séu nærri verri en galdramennirnir,
•því með ráðleysi sínu og afskiptaleysi láti þeir galdra og
fjölkyngi vaxa og magnast í landinu1.
Vér þurfum ekki nánar aó tala um þetta rit, ágripið
sýnir sjálft hvernig ástand þeirra tíma hefir verið og að Jón
prestur Magnússon hefir ekki aðeins verið ógurlega
hjátrúar-fullur eins og flestir prestar í þá daga, heldur hefir hann og
verið mjög veikur á sál og líkama, enda sést það á ritinu,
að hann hefir alla æfi verið heilsutæpur og hálf-geggjaður og
hefir verið það jafnan síðan, hann lifði enn 1692. var þá
»rekkjumaður, en heilbrigður að viti og rænu«2; á voium
dögum mundu menn þó líklega hafa haft aðra skoðun á viti
hans og heilbrigði, grimmd sú og heipt, sem víða kemur
fram í ritinu, lýsir vilfirringu og trúarringli.
Það var sannfæring klerka og lærðra manna. að árásir
andskotans væru allt af að aukast og galdrar að magnast í
landinu, héldu þeir að þetta mundi leiða af sér hræðilegt
tjón fyrir land og lýð, og kölski mundi að lokum ná á sitt
vald öllum landslýðnum, ef ekki væri eitthvað aðgert; fannst
hinum andlegu leiðtogum þjóðarinnar hin brýnasta nauðsyn
og heilög skylda að herklæðast gegn óvininum og berjast við
hann. Fyrst og fremst var veraldlegu valdi beitt og
áhang-endum kölska fækkað með pintingum, flengingum og
galdra-brennum, en svo var einnig barizt með andlegum vopnum
í ræðu og riti. Ymsir af fróðustu mönnum landsins tóku
saman rit gegn göldrum, til þess að fræða alþýðu um báska
þann, er henni var búinn, og eru sum rit þessi til enn. þau
í hinu fyrnefnda handriti síra Jóns Magnússonar tekur sjálf
»píslar-historían< yfir 163 bls., hún er undirskrifuð 25. maí 1659 af
presti og heimafólki hans (3 karlmönnum og 5 kvenmönnum). þá
kemur bls. 165—198 klögunarrit síra Jóns yfir þuríði, bls. 199-214
um meðferð á máli þuríðar, bls. 214—88 útskript Actorum, bls. 289—
323 »Hugleiðingar mínar um uppspurn og eptirleitne galdra mála in
specie«. Ny kgl. Samling nr. 1842-4°.
2) Prestatal og prófasta. Ivmh. 1869, bls. 129.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
