Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
70
hún vera 64° 14’ n. br. og er það ekki mjög fjarri sanni.1
Gísli var hinn fyrsti Islendingur, sem sérstaklega hafði lagt
stund á stærðfræði og stjörnufræði við háskólann, og hinn
fyrsti íslenzki kennari í þeim greinum; þó hefi eg ekki séð
rit eptir hann, en töluvert gagn mun hann hafa gert með
r
kennslu sinni.2 A 17. öld hafa menn án efa orðið að nota
kennslubækur i reikningi, en ekki hefi eg rekið mig á, að
þær séu nefndar, nema hvað sagt er, að Frans Ibsson
prest-ur í Hruna hafi skrifað reikningsbók;3 sira Frans kom mjög
ungur hér til lands og tók Þórður biskup Þorláksson hann
að sér, hann vígðist 1686 og dó mjög gamall 1739.
í ríminu 1692 getur Þórður biskup Þoiiáksson, eins og
fyrr var sagt, um pólhæðir þær, sem þá höfðu verið mældar
á íslandi; hafði hann sjálfur mælt hnattstöðu Skálholts og
fundið 64° 10’, þá nefnir hann hnattstöðu Hóla eptir mælingu
Guðbrands biskups (65° 43’), og Bjargtanga 65° 48’ eptir
mælingu Páls Björnssonar í Selárdal, enn fremur telur hann
breiddarstig Vestmannaeyja, Keílavikur, Snæfellsjökuls og
Eyja-fjarðar eptir landfræði Hans Nansens, en hvort þessar
ákvarðanir hafa verið byggðar á mælingum eða bara
ágisk-anir, veit eg ekki.4 Þórður biskup hvetur menn mjög til
í Kjebenhaffn aff Melchior Mortzan. J. Ól. Grv. Hist. lit. Isl. B. U. H.
Add. 3. fol.
A. M. nr. 359. fol.; á 23. blað í P. Resenii: Atlas Danicus 1688,
er þessi pólhæð Skálholts skrifuð og sagt, að hún sé tekin úr bréíi
Gísla Einarssonar til Henrik Bjelke. Hið sama bréf »de cometa anni
1652« nefnir Resen í Descriptio Islandiæ, hdrs. J. S. 38. fol. bls.
20. 183.
3) Um æfi Gísla Einarssonar: Jón Halldórsson, Prestaæfir, Rask
55-4°, bls. 372-74. F. J. Hist. eccles. Isl. III. bls. 531—532. Árb.
Esp. VI. bls. 139, VII. bls. 130.
3) Thorchillii: Specimen Islandiæ non barbaræ, hdrs. J. S. 333-4°.
Hin fyrsta íslenzka prentaða reikningsbók er líklega sú, sem prentuð
er aptan við »Tilskipan um þann islenzka taxta» 10. apr. 1702. Hólum
1746. »Lítið ágrip um þær fjórar species í reikningskonstinni.
Inn-réttuð epter E. Hatton reikningskonst eður arithmetica*.
4) Calendarium perpetuum. Skálholti 1692, 20. kap. »Um
eleva-tiones poli eður polihæðer, sem nú eru kendar á Islande aðsokomnu<
bls. 99—100.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
