Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
73
Vér gátum þess fyrr, að allskonar hindurvitnafræði var á
17. öld í mjög miklum metum hjá íslenzkri alþýðu; að svo
hefir verið, sést af öllum þeim handritagrúa um slik efni,
sem enn er til; menn rituðu þesskonar bækur upp hvað
eptir annað og það jafnvel lengur en menn trúðu efninu.1
Allt efni þessara rita er útlent og hefir á 17. öld verið tekið
úr ýmsum latneskum, þýzkum og hollenzkum ritum.
Sér-staklega voru menn í þá daga trúaðir á áhrif stjarnanna á
örlög mannanna og ótal sinnum rita menn um tólf
himins-ins hús, um það hvernig menn samkvæmt stjörnunum skuli
haga sér í hverjum mánuði, um örlög manna eptir
fæðingar-stjörnum þeirra, um áhrif himintungla á lækningar, blóðtökur,
veðráttu o. s. frv. Lófalist (chiromanti) tiðkuóu menn og
mjög mikið2 og eru til mörg handrit um þá fræði; þá má
enn fremur nefna draumabækur, og rúnabækur með
alls-konar villuletri og særingum.
16. Jón Guðmundsson og Jón Daðason.
Jón Guðmundsson lærði var einn af hinum
einkennileg-ustu Islendingum á 17. öld, hjá honum sjást skýr auðkenni
þeirrar aldar, Jón er öndvegishöidur hjátrúar og forneskju:
hann var hinn mesti fróðleiksmaður, en fróðleikurinn var
allur á ringli, af þvi dómgreindina vantaði, hann var þjóð-
’) Eitt af fullkomnari handritum um allskonar hjátrúarvísdóm er
Hákonarstaðabók (hdrs. J. Ö. 248-4°, 373 bls.); hana hefir skrifað með
útflúri og myndum Pétur Pétursson yngri á Hákonarstöðum á Jökuldal
1846; þar segir ritarinn aptast í bókinni: »eg held lítið mark að
öðr-um eins kerlingasögum og hér eru*.
2) Af handritum um stjörnulist, sem eg hefi handleikið. eru þessi
hin helztu: hdrs. J. S. 158. fol.. 74-8° (plánetubók með hendi síra
Hall-gríms Péturssonar). Lbs. 391-4°, 210, 223 og 402-8°. A. M. 189. 8".
Um lófalist: Ny kgl. Saml. 316-4°; hdrs. Bmf. Ivmh. 167-4°; J. S. 158
fol. og 114-8°; Lbs. 223-8°. Physionomia eptir R. Galen 1621, er síra
Sigurður Jónsson í Vatnsfirði sneri, er til víða í handritum. Rit um
þessi efni eru miklu fleiri og hefi eg alls ekki sérstaklega grennslazt
eptir þeim.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
