Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
78
Guðmundur á Hjaltastað mun hafa verið skilgetinn sonur
þeirra hjóna.1 1 elli sinni átti Jón Guðmundsson son fram
hjá, sem kallaður var Jón Litlilærði,2 hann Iíktist föður
sin-um í hjátrú og öðru, en litlar sögur höfum vér af honum,
þó er sagt hann hafi ort sálm og mælt djúpið i Lagarfljóti.
Jón Guðmundsson var listamaður til handanna, þessvegna
var hann kallaður málari og tannsmiður; mvndir i
handrit-um hans eru vel dregnar og í þá daga var það alsiða að
smíða ýmsa gripi úr tönnum og beini. I kirkjunni á
Hjalta-stað var á 18. öld útskorin altaristafla eptir Jón lærða með
ártalinu 1643. prvðilega gerð.3
Jón Guðmundsson ritaði mest um náttúrufræði, uin
eigin-legleika »náttúrur og dyggðir« dýra, jurta og steina, mestallt
blandað forneskju og hindurvitnum, hann ritaði og um álfa,
útilegumenn og margt fleira, er snertir þjóðtrú: hann orti
margt, rímur, drápur og kvæði og ritaði ýmislegt sögulegs
efnis.4 Margir lærðir menn fyrr og síðar hafa haft skömm á Jóni
lærða sökum hjátrúar þeirrar, sem er í bókum hans, og það
er eðlilegt þó þeir samtíðamenn hans, setn ekki kunnu að
’) Bogi Benediktsson segir, að Jón lærði hafi átt son, er hét Daði
’laungetinn með Gunnu«. Sýslumannaæfir II. bls. 215.
2) Gísli Magnússon var þá sýslumaður í Múlasýslu, hafði Jón opt boðið
honum >bótogviðsjá«, líklega einhverjar töfraþulur. til verndargegn
óhöpp-um, árásum óvina eða þvílíkt, því það var eitt aðalstarf Jóns að hjálpa
mönnum um særingar og verndarþulur, en Gísli vildi ekki sinna
þessu. Nú er Jón féll í hórdómssök, þá var hann samkvæmt lögum
hvddur, þó gamall væri. og er mælt. að Gísli hafi þá sagt. að nú skyldi
liann sjálfur brúka sína »bót og viðsjá*. J. Ól. Grv. Hist. lit. Isl. og
Lex. Isl undir »bót«. Vísi-Gísli varð sýslumaður í Múlasýslu 1648.
svo Jón lærði hefir að minnsta kosti verið 74 ára. þegar hann
eignað-ist þennan launson.
3) Altaristöflu þessari er lýst í ferðabók Olaviusar bls. 629.
4) Jón Guðmungsson hefir ritað íslands annál. Grænlands annál
o. fl. hdrs. J. S. 107-4°. Eitt hið síðasta rit hans mun vera ágrip af
Fabroni veraldarsögu, ritað í Dalakoti í Útmannasveit 1647. A. M.
201-8°. Kvæði hans nefnír Jón þorkelsson í Digtn. paa Island. bls.
485—487. í Lbs. 575-4° er ritgjörð. sem heitir >um ættir og slegti,
sem og annað fleira nokkra manna á íslandi, uppteiknað epter Jóni
sál. Guðmundssyni 1688«.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
