Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
85
baular sem naut, sumir búra eða durnir, lýsir Jón vel og
talar um hausbyggingu hans: »hans haus heíir þunnt bein
holt. fullt af hvalsmjöri, svo upp má ausa með barjelum«’»
þá talar hann um rauðkembing og hrosshval eða stökkul,
sem er skaðlegastur allra illhvela, sumir kalla hann
blöku-hval og þykjast hafa lesið, að hinn heilagi Brandanus
siglinga-biskup hafi þegið af guöi með bæn sinni, að sú blaka
skyldi vaxa fvrir augu þess hvals og falla ofan fyrir sjónir
honum, nær hann vill sig upptaka og skip hæfa; áður hafði
hann of skaðlegur verið. Þá segir Jón söguna um
Brand-anus (Sindbaðssöguna), að hann hafi sungið messu á ey1, sem
var »lyngbakur eða hafgufa, sem endar með heiminum, en
fjölgar aldrei; sú saga er ólíðanleg nýju siða mönnum sakir
teikna og fáheyrðra dæma, nú í alfriis og villuöld vorri«.
Um náhveli segir Jón, að hann sé allur »næmasta forgipt«,
og nefnir svo um leið aðra eitraða fiska t. d. öfuguggann
og »skelfiskakyn, ef maturinn liggur öfugur 1 skelinni«, svo
verða menn og dauðsjúkir af loðsilungi. Um hval þann, er
heitir sandlægja, segir Jón, að hann geti legið á landi heilan
dag sem selur; þá nefnir hann sléttbak eða hoddunef, »þann
hval veiða hvalfangarar mest, menn kalla þá og vatnshveli,
því svo sem vatn úr votu vaðmáli svo rennur það þunna og
klára lýsi úr þeirra spiki köldu, hvert sem það hangir eða
liggur*. Pá kemur skeljungur eða svarfhvalur, »hann hefir
skeljar og hrúður um sinn haus mest, hann nýr sér við
.hrúðurkletta, þar sem djúpt er að. Ef hann heyrir
járnsvarfs-hljóm er honum ólíðanlegt, svo hann ærist eða drepur sig«.
»Norðhvalur kann ekki að alast né tímgvast nema í
Norður-sjó vorum, sakir votrar veðráttu«, þvi hann nærist ekki af
neinni skepnu, en aðeins af regnkrapa og úrkomudropum, er
í sjóinn falla; þetta og annað um þennan, hval tekur Jón úr
Konungsskuggsjá. Svo talar Jón nokkuð um muninn á
sléttbökum og reiðarkynum: »reiðarkyn öll hafa rengi og
bezta mergjarflot í beinunum, og þeirra spik því betra sem
’) Sbr. Arngrímur Jónsson: Brevis commentarius de Islandia
1593, 43. blað.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
