Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
120
hafði hann brennandi áhuga á framförum landsins, var þá
ungur og fjörugur, nýkominn frá útlöndum, og hafði í
Hol-landi kynnt sér siði og hætti þeirrar þjóðar, er i þá daga var
ei’nna lengst komin i allskonar menningu; hér á landi sá
hann eintóma apturför og vanþekkingu og vildi kippa öllu i
r
lag sem fljótast. A Munkaþverá skrifaði hann um haustið
1647 hinar nafnfrægu uppástungur sinar um viðreisn Islands
og sendi þær konungi; munum vér síðar nánar geta um þær.
Hér var við ramman reip að draga, menn voru ekki vanir
nýbreytni og stjórnin treg í snúningum og hugsaði litið um
hag þegna sinna, einokunarverzlunin var i sem mestum blóma
og Islendingar voru ekki enn" orðnir svo lémagna og lamaðir
i efnalegu tilliti, sem seinna varð. Rúmri hálfri öld siðar var
efnahagur manna á íslandi kominn i það ólag, að stjórnendurnir
sáu, að brýn nauðsyn var á endurbótum og eitthvað varð að
taka til bragðs, ef allt átti ekki að kollsteypast, og þó voru
menn nærri heila öld að bollaleggja, hugsa, rita og ráðgera,
áður en loks var farið að hreifa við einokuninni. Það var þvi
lítil von á því, að uppástungum Gísla væri gaumur gefinn,
þó þær væru að mörgu leyti ágætar.
r
Arið 1649 kvongaðist Gisli Magnússon1 og gekk að eiga
Þrúði, dóttur Þorleifs sýslumanns á Hliðarenda, Magnússonar
prúða; flutti hann sig þá austur að Skriðuklaustri í Fljótsdal
og var sýslumaður í Múlasýslu og klausturhaldari i nokkur
ár. Eptir fráfall tengdaföður sins 1653 flutti hann sig að
Hlíðarenda og varð sýslumaður Rangvellinga 1659.
Fyrirætl-unum sínum um viðreisn íslands fékk hann ekki fram komið,
en hann leitaðist þó við að gjöra það gagn, sem hann gat, í
því er hann mátti íramkvæma af eigin rammleik. Eins og
fyrr var getið fékkst Gísli Magnússon við garðyrkju á
Munka-þverá, siðan gjörði hann ýmsar tilraunir þar að lútandi á
Skriðuklaustri eystra og þó mest eptir að hann var kominn
’) í brúðkaupsveizlu Gísla var mjög vel veitt og er hún í annálum
kölluð »eitt virðulegt hófc. Gísli Magnússon varð að fá sérstakt leyfi
til að giptast. því þau hjón voru þrímenningar að skyldleika.
Leyfis-gjaldið gaf konungur til Hólaskóla. Sbr. annálar Halldórs þorbergssonar,
hdrs. J. S. 313-4°, bls. 109.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
