Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
224
sér, og svo vantaði alla þekkingu á náltúru íslands og
lífs-skilyrðum þjóðarinnar. Mönnum hætti við að gjöra skakkar
ályktanir um atvinnuvegina, það sem gaf af sér góðan arð í
öðrum löndum, héldu menn líka ætti við á íslandi, án þess
að taka nægilegt tillit til loptslags og landshátta. Það er ekki
laust við, að það eymi nokkuð eptir af þessutn hugsunarhætti
enn þá á íslandi, þó menn nú ættu að geta komizt að
rök-studdum ályktunum, ef menn vilja lesa, athuga og hugsa, en
það eru því miður allt of fáir, sem það gjöra. í staðinn
fyrir að byggja á reynslu fyrri tima, verður allur þorri manna
að reka sig á og biða tjón, áður en þeir láta sannfærast.
Þess hefir áður verið getið. að allskonar hörmungar
dundu yfir Islendinga á 17. öldinni, og þó keyrði úr hófi
hina tvo síðustu áratugi, þá voru harðindin afskapleg og
fjöldi fólks komst á vergang; atvinnuvegunum og efnahagnum
hafði stórum farið aptur, og átti verzlunin mikinn þátt í því.
Menn fóru nú þegar að sjá, að eitthvað varð til bragðs að
taka. landið var komið á steypirinn; menn voru búnir að
missa hugrekki og þrautseigju forfeðranna, en mændu
vonar-augum til stjórnarinnar, allt sitt traust settu menn til
kon-ungs, lögðu sjálfir árar í skut og hættu öllum tökum. Það
er einkenni 18. aldarinnar og einveldisanda þess, er þá var
ríkj-andi, að stjórnin átti að gera allt, hugsa fyrir menn og búa
fyrir menn, allt átti að leiðrétta með lagaboðum,
fyrirskip-unum og fjárveitingum. En það sást hér sem annars staðar,
að meðan þjóðirnar ekki hjálpa sér sjálfar, er þeim engin
viðreisnar von. Þegar þjóðirnar missa sjálfstraustið, hætta
að vinna og gleyma að bjarga sér, þá er hætta á ferðum.
Velferð hverrar þjóðar er meira komin undir dugnaði
einstaklinganna en stjórnarfarinu; lagaboð hafa aldrei
komið neinni þjóð úr niðurlægingu, það er hinn siðferðislegi
grundvöllur í hugsunarhætti þjóðanna, sem mestu ræður.
Ef þjóðum á að fara fram, verða þær að uppala sig
sjálf-ar í siðferðislegu þreki; það er langur vegur og örðugur,
en viss.
í lögþingisbókum frá aldamótum 17. og 18. aldar og
síðar eru eintómar hallæriskvartanir, og út af þeim spruttu
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
