Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
290
24. Landlýsingar og náttúrulýsingar eptir ís-
lenzka menn.
A fyrri hluta 18. aldar fengust ýmsir íslendingar við
náttúrufræði og landfræði; þó bera rit frá þeim tima ennþá
keim 17. aldar, fjölfræðin drottnar enn hjá flestum, fáir eða
engir fást við náttúrufræðisathuganir eða rannsóknir,
vís-indin eru öll i molum, og fjarstæðum fræðigreinum er
alla-vega ruglað saman; þó er hjátrúin miklu minni, þar sem
rit-höfundar byggja á öðrum eldri ritum, t. d. ritum Jóns lærða,
sleppa þeir opt hinu versta hjátrúarruglinu, þó enn sjáist
mart misjafnt innan um. Lækningabækur og fróðleiksbækur
17. aldar eru revndar skrifaðar upp aptur og aptur, en færri
leggja nú trúnað á dularspekina en fyrr1.
Hjátrúarvisdóm-urinn hafði á 17. öld haft svo mikil áhrif á hugsanir manna
og lif, að almennur áhugi var allstaðar, jafnt hjá lærðum sem
leikum, á því, að reyna að hnýsast i slíkt, en með hjátrúnni
fer umhugsun alþýðu um leyndardóma náttúrunnar aptur að
réna. Alþýðufróðleik fer þvi töluvert aptur á 18. öld, enda
snerist þá öll hugsun manna, um fyrri hlut aldarinnar, að
málaferlum og óöld þeirri, sem stóð af innbyrðis rifrildi
lög-fræðinga og embættismanna. Ymsir fengust ennþá við
lækn-isfræði á svipaðan hátt eins og fyrr, Þórður Vídalín var enn
á lífi, hann var lærðastur læknir íslenzkur um þetta leyti,
þeir Jón og Guðmundur Steinssynir biskups stunduðu
læknis-fræði i Kaupmannahöfn, en dóu báðir ungir. rituðu ýmsir
lækningabækur, grasakver og náttúrufræði í fornum stíl, eins
og t. d. Páll Halldórsson Þorbergssonar sýslumanns, Þorsteinn
’) {>ó má enn sjá dæmi þess, að sumir brúka bjátrúarlækningar
injög heimskulega: »1710 lét Pétur Bjarnason að Tjaldanesi grafa upp
úr kirkjugarði að Staðarhóli kerlingu, dauða fyrir 7 árum, er heitið
hafði Ingveldur og verið fóstra barna hans, og taka jaxla hennar og
höfuðbein önnur, konu sinni til lækningar, að því er hann sagði sjálfur<.
Svarfaðardalsannáll. Lbs. nr. 158-4°, bls. 272. Sbr. Lögþingisbók 1715,
nr. 5—6.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
