Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
187
höfðu flestir þeir sem sigldir voru fengió nokkra almenna
menntun í náttúruvisindum. Seinna varð lærdómur
embættis-mannaefna miklu meira einhliða. Það mundi þvk.ja undur á
vorum dögum að hitta lögfræðing. guðfræðing eða málfræðing
(að minnsta kosti meðal hinna eldri manna), sem bæri skyn
á náttúrufræði, en á 18. öld var öðru máli að gegna, sumir
íslenzkir embættismenn skrifast á um stærðfræði og
náttúru-fræði, þeir þekkja helztu dýr og jurtir og geta lýst plöntunum
á latínu og ákveðið þær eptir fræðikerfi Linnés. Allir hafa
þeir brennandi áhuga á verklegum framförum og reyna að
toga alþýðuna með sér, en það gengur tregt; alþýðan skildi
þá ekki, gjörði gvs að framfaratilraununum og orti níð um þá.
Vér höfum áður bent á orsakir til þess að -flestar
framfara-tilraunir fóru út um þúfur.
Magnús Stephensen barðist fyrir þvi alla æfi með mesta
þreki og dugnaði að útbreiða fróðleik og þekkingu á Islandi
og koma út meðal alþýóu kenningum þeim, sem voru efst á
dagskrá í öðrum löndum á seinni hluta 18. aldar, þó hann
lifði langt inn á 19. öld, þá er hann jafnan að eóli sínu 18.
aldar maður. Fyrir starfa sinn fékk hann hjá löndum sínum
litió annaó en vanþökk, öfund og sleggjudóma. En þvi má
nú heldur ekki leyna að Magnús var eigi nógu lipur og var
helzt til útlendur i anda, vildi brjóta allt undir sig með ákafa
og harðneskju og tók eigi nægilega tillit til lornrar landsvenju
og hugsunarháttar alþýðu. Hefði Magnús Stephensen með
starísemi sinni, völdum og efnum haft aóra eins hæfilegleika
’ r
einsog Eggert Olafsson, hefði margt farið betur á Islandi um
aldamótin en fór, en það verður nú ekki á allt kosið. Eggert
vildi byggja framfarirnar fvrst og fremst á þjóðlegum
grund-velli, en Magnús vildi bylta öllu og breyta að útlendum sið
og varð hann opt óvinsæll fvrir það, sem til sannra framfara
horfði, af þvi breytingarnar voru of skjótar og hranalegar.
Samt fékk Magnús Stephensen miklu til leiðar komió og var
hinn bezti fræðari islenzkrar alþýðu langt fram á 19. öld.
Það er alkunnugt að meó »uppfræðslunni« frönsku fylgdi
skynsemistrú og jafnvel trúleysi og Magnús Stephensen var
grunaóur um að hann væri blendinn í trúnni. Hér varð það
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
