Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
220 Hverir og laugar.
205
legu hverir, eru alkaliskir, en ölkelduvatnið er blandað
kolasjru, þegar það freyðir upp úr jörðu.
Brennisteinshverii’ sýnast einna nátengdastir eldgosum
og yngstir, hitinn er þar vanalega mestur, svo bergtegundir,
oft á stórum svæðum, eru allar sundursoðnar. Pó koma
stundum fyrir smáir brennisteinshverir innanum stóra hópa
af vatnshverum. Brennisteinshverir hópa sig helzt saman i
eldfjallahéruðum, þar sem móberg (eða líparít) er i jörðu,
t. d. á Reykjanesskaga, við Mvvatn, i Odáðahrauni, í
Kerl-ingarfjöllum og við Torfajökul, en vanalegir vatnshverir
eru dreifðir um alt land, bæði um móbergs- og
blágrytis-héruðin, i eldri og yngri myndunum. Ölkeldur eru
algeng-astar á Snæfellsnesi.
Hverir og laugar. Yér höfum áður getið um uppsprettur
þær, sem kallaðar eru kaldaversl, þær hafa svipaðan hita
einsog meðal-lofthiti ársins er á þeim stað, þar sem þær
koma fram. Aðrar uppsprettur koma miklu dýpra úr jörðu
og eru sumar volgar, sumar sjóðandi heitar. Hinir sjóðandi
hverir hafa alt að 99x/2° C. hita á yfirborði, en oft nokkuð
minni hita eftir atvikum; á hita uppsprettna þessara er
als-konar stigbreyting, og eigi er gott að segja, hver hin neðri
hitatakmörk eru. Eiginlega mætti kalla allar þær
upp-sprettur laugar, sem eru heitari en meðalhiti ársins á þeim
stað, þar sem þær koma upp, en vanalega eru aðeins þau
vötn kölluð laugar i daglegu tali, sem eru moðvolg (25°—
40°) eða þá stundum snarpheit, upp að 60°. Þó er til
mikill fjöldi af volgum uppsprettum á Islandi, sem hafa hita
fyrir neðan 25°, og uppi á hálendi eru ekki svo fá
vatns-augu, sem finnast vera köld, þegar drepið er fingri i þau,
en eru þó i raun réttri laugar, með hita yfir meðalhita
árs-ins á þeim stað. Pannig eru t. d. við Gæsavötn i
Vonar-skarði, nærri 3000 fet yfir sjó, mörg uppsprettuaugu með
5—7° hita, en meðalhiti ársins mun þar vera -f- 2° C Hið
heita vatn, sem kemur úi’ jörðu á Islandi, úr mörg þúsund
smáum og stórum holum og rifum, hlýtur að vera afarmikið
að vöxtum, en ómögulegt er með nokkurri sannsýni að gera
sér nokkra hugmynd um rúmtak þess, til þess vantar allar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
