Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
388
At-ferði.
Líklega hefir árferöi að öllu sarntöldu verið betra á 19.
öld, en á nokkurri annari öld, sem menn hafa sögur af, og
þess vegna gat þjóðin líka rétt sig við og lagað
atvinnu-vegi sina betur en á horfðist og kostur hafði verið á um
margar aldir. Efnahagurinn batnaði og fólksfjöldinn jókst
frá 47 þúsundum 1801 til 76 þúsunda 1900. Á 19. öld urðu
engin stórslys af eldgosum, sem hægt er að jafna við sumar
byltingarnar, sem gerðust á fyrri öldum, t. d. 14. öld, 1783
o. s. frv. Jarðskjálftarnir 1896 gerðu reyndar töluvert
mein, en þó liklega ekki miklu meira en sumir
land-skjálftar á fyrri öldum, og svo náðu þeir aðeins yfir
tak-markað svæði Landið var á 19. öld laust við stórsóttir
þær, sem á fyrri öldum með stuttu millibili strádrápu fjölda
fólks; það var sérstaklega bólan, sem olli mestum
mann-dauða á seinni öldum. Landfarsóttir gengu eðlilega á
19. öld um landið sem fyrr, en voru sjaldan mjög
mann-skæðar, nema mislingarnir 1846 og 1882. Aukið hreinlæti
og betri læknaskipun höfðu á seinni hluta 19. aldar mikla
þýðingu fyrir heilbrigði og mannfjölgun; með auknum
samgöngum seinast á öldinni fór þó berklaveikin að fá
miklu meiri útbreiðslu en áður hafði verið. Skepnuhöld
manna voru á 19. öld yfirleitt betri en á fyrri öldum, bæði
af þvi að harðinda árferði gekk sjaldnar yfir og sökum
þess, að menn með aukinni mentun voru orðnir nokkuð
forsjálari með heyásetning, þó enn væri mjög ábótavant i
þeirri grein. Eftir miðja öldina áttu menn nærri alstaðar
hús fyrir fénað sinn, en á fyrri öldum varð mikill hluti
sauðfjár og hesta að híma úti á vetrum, hvernig sem veður
var, og í sumum sveitum voru nærri engin hús til fyrir
sauðpening. Almennur fellir um land alt af harðindum
kom aldrei á 19. öld, þó var mikill hnekkir að
fjárkláðan-um 1856—1877; mannfall af sulti, sem var svo algengt á
fyrri öldum, hefir aldrei orðið siðan á 18. öld, að minsta
kosti svo nokkru hafi numið.
Hin 19. öld byrjaði með miklu harðæri, þvi árin 1801
—1802 lágu hafísar miklir við land. Hinn 11. marz 1801
ráku hafþök ísa að landi og kringdu um alla firði frá Látra-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
