Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
56
J arðabygging
Pó landskuld félli á 15. öld. sem fyrr var getið, voru
leiguliðar litlu bættari, er fram i sótti, smátt og smátt var
komið á þá ábyrgð og endurnýjun kúgilda, húsagjörð allri
og tiundum, en við þetta alt voru þeir lausir til forna. Um
kúgildi jarða eru til margar skýrslur frá fyrri öldum og
fram undir miðja 19. öld í jarðabókum og öðrum ritum og
væri nauðsyn á, að þetta væri alt rannsakað nákvæmlega.
Frá nútimanum vantar aftur allar skvrslur um kúgildi og
jarðabyggingu, einsog um svo margt annað. er að búnaði
lytur, og erum vér í því orðnir miklir eftirbátar
for-feðra vorra.
í sambandi við kúgildin má geta þess, að stofuanir
og einstakir menn, sem áttu mikið jarðagóss, fengu öll
kynstur af s m j ö r i i kúgildaleigur. Eftir jarðabók
Krist-jáns Múllers 1699 voru kúgildaleigur af jörðum
Skálholts-staðar 27787« fjórðungur af smjöri, af Hólajörðum 2960
fjórðungar.1) Eftir lifnaðarhætti fvrri alda var
kúgilda-smjörið mjög þörf vara, meðan mestöll þjóðin lifði á
harð-fiski í eitt eða fleiri mál á hverjum degi; smjörið gekk
ekki i verzlun i þá daga. en vermenn þurftu mikla útgerð’
af smjöri og þeir öfluðu aftur fiska. sem var hin bezta
verzlunarvara. Smjörið var lika, eftir að vaðmálagjörðin
fór að minka, almennur gjaldej’rir um alt land og allir
hlutir voru borgaðir með smjöri, það hélzt út hina 19. öld,
að kaupafólki var borgað i smjöri, og sumstaðar lengur;
í byrjun 19. aldar urðu danskir herforingjar, er mældu
strendur íslands, að borga fylgdarkaup og annað í smjöri.
l^egar bezti eyrir var áskilinn, var oft ákveðið að borga skyldi
>i smjöri eða peningum«. Smjörið var á fyrri öldum eðlilega
ekki ætið sérlega vel verkað og leignasmjör hefur fram á
vora daga ekki haft á sér milfið álit. Menn fyrntu smjörið,
og annað viðbit þektist varla en súrt smjör. Smjörið var
því nær aldrei saltað, enda segir Þorlákur biskup Skúlasom
að það hafi verið almenn trú, að menn yrðu sterkari af
’) Aljtingistíðindi 1845, bls. 615.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
