Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Plógar
113
Arðar og plægingar hafa líklega snemma lagst niður á
ís-landi, þvi þeirra er ekki getið i fornum skjölum. í skrám
þeim, sem til eru yfir ýms stórbú á 14. og 15. öld, eru öll
búsgögn talin utan húss og innan, en hvergi nefndur arðr
eða plógur, liklega hafa þá allir pælt upp eða stungið
ak-urteiga sina og túnteiga þá. er þeir vildu brjóta; það er
■eíasamt, hvort plógar hafa nokkurntíma verið notaðir á
Is-landi i fornöld, þeir eru hvergi nefndir, ætli menn hafi
ekki eingöngu notað arðurinn. Hvort plógar hafa verið
notaðir á 17. öld við akuryrkju- og garðyrkju-tilraunir þær,
sem Gisli Magnússon sýslumaður gerði, vitum vér ekki, en
um miðja 18. öld ern plógar komnir til Islands. Hinir józku
bændur. er sendir voru til Islands 1752, höfðu með sér
plóga og ýms önnur jarðyrkjuverkfæri, plægðu þeir allviða
og gerðu ýmsar tilraunir með sáðtegundir, sem flestar
mis-hepnuðust.1) Magnús Ivetilsson hafði plóg og plægði lancl
til ræktunar:2) landbúnaðarfólagið danska og stjórnin sendu
r
•á árunum 1770—80 marga plóga til Islands, og var þeim
útbýtt ókeypis til ýmsra manna til þess að hvetja þá til
jarðræktar og kornyrkju. Ymsir framfaramenn i þá daga
mæla mikið með plógunnm. Pannig segir Hannes biskup
Finusson 1709, að hin íslenzka grasrækt verði aldrei í lagi
íyrr en farið só að nota plóga, og Stefán Þórarinsson amt-
ætlar. að Norðmenn hati í byrjun víkingaaldar þekt bæði arð og plóg.
-og byggir það á Rígsþulu, en það mun nú vera að hafa hausavíxl á
hlutunum. Gruðbrandur Vigfússon talar um arð og plóg í Nýjum
Fé-lagsritum XXIII, 1863, bls. 113. honum farast þannig orð: xPlógarnir
eru tvennskonar, hinn elzti heitir arðr og er innlendur (i Noregi),
nafnið er dregið af að erja (á latínu heitir plógr aratrum); plógurinn
er yngri og nafnið útlent (úr ensku?). A tólftu öld er þó Plógr
mannsnafn í Danmörku og er enn, en í Norcgi er Arðskafi
manns-nafn, sem þýðir arðsmið. I Rígsniálum er talað um að smíða rrðr og
keyra plóg. fetta er eitt af mörgu vottr um, að kvæði þetta sé ekki
ýkja gamalt. Svo er og plógr nefndr í kvæðum Haralds Sigurðssonar,
en finst naumast fyr. En arðrinn er miklu tíðari.s; Guðbrandur byggir
-á ritum Schúbelers, sem var allra manna fróðastur um sögu
jarðrækt-xirinnar.
») Eggert Ólafsson’s Rejse II, bls. 947. Árb. Esp. X, bls. 30.
2) Gömul Félagsrit XII, bls. 3-4.
8
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
