Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Af’réttir 188
188
•orðum Grágásar er auðséð, að aðalhlunnmdi almenninga
voru hvalrekar, bjargfugl, rekaviður og fiskiveiðar, og
al-menningar hafa því ekkert átt skylt við afrétti. Islenzkir
almenningar voru fáir og litlir og voru mjög þýðingarlitlir
fyrir landsbúskapinn i heild sinni. Þjóðfélagið átti sjálft
r
ekkert land og yfirleitt engar eignir. Arið 1647 ritar Gisli
Magnússon syslumaður á Hliðarenda: »Eignir á þjóðin
eng–ar, nema eina klukku á Pingvöllum, sem notuð er til að
hringja saman þingheimi til dóma, en fyrir 16 árum sprakk
hún, svo nú heyrist varla til hennar.« x)
Greining haga og afrétta. Greining lands i afrétti,
heimalönd og búfjárhaga er nú töluvert mismunandi i
ýms-um héruðum, enda er eignarréttinum á hinum einstöku
landspildum ýmislega háttað. HeimaVónd jarðar liggja
um-hverfis bæ hennar og út frá túni og er hvergi
sundurskor-ið af annari landareign; þar undir heyra engjar og
beiti-lönd þau, er búpeningur (ær, kýr og brúkunarhross)
geng-ur jafnaðariega í sumar og vetur. Heimalandi sumra jarða
utan túns má aftur skifta i tvent, i búfjárhaga og
útlend-ur; búfjárhagar er sá hluti af landareigninni, þar sem
bú-peningur hennar gengur árið um kring, en útlendur heita
þeir hlutir af heimalaudi, er liggja út frá búfjárhögum á
eina eða fleiri hliðar og verða sökum fjarlægðar eða
af-stöðu eigi varðir fyrir almenningsfó eða notaðir stórum
meir til sumarbeitar af ábúanda þeirrar jarðar en mörgum
öðrum. Þetta á aðeins við um landmiklar jarðir, er liggja
við afrétt. Fjarlenda heitir sá hluti af landareign jarðar, er
liggur innan í annara landa heimalöndum. Kirkjufjalllönd.
Svo eru sumstaðar kölluð heiðalönd eða fjalllönd, er
kirkj-ur eiga, með ákveðnum ummerkjum og geta sakir afstöðu
eða aunars eigi talist heimalönd. FjalUönd, sem eru eign
einstakra hreppa eða einstakra manna, en að öðru leyti
eins ástatt með einsog kirkjufjalllönd. Afréitur er
beitar-land á heiðum eða fjöllum, eign eins eða fleiri lireppa eða
Landfræðissaga II, bls. 129.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
