Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Sjúkdómar sauðpenings
389
er þeir höfðu með sór, en enginn vildi þiggja og höfðu það
svo með sér aftur. Frá þessu kom blindan á féð, en
sást ekki fyr. Sögðust þeir hafa gefið tvö lömb á
Strönd-um og skilið eftir, en með þessu er engin þág(!), má vera
að þeir hafi gjört galdur sauðfénu; NB sást mönnum yfir
að þeir tóku ekki við. hefðu þeir átt að þiggja og brenna
jafnskjótt til ösku, kann vera að þá hefði farið betur«.x)
A 18. öld eru ýmsir sauðfjársjúkdómar nefndir í
bók-um, þá kom kláðinn til landsins og þá er fyrst getið um
bráðapest. Ennþá eymdi eftir af ýmsum hjátrúarlækningum,
sem sumar hafa haldist fram á 19. öld. Það var alment
sagt, að undir ær hefði flogið, þegar þær fengu júgrabólgu,
og var það kent snökkum, óhreinum öndum og
steindepl-um. Til lækninga bundu sumir heitan surtarbrand við
júgrið, og ekki als fyrir löngu var það sumstaðar eystra
venja að leggja surtarbrand á kviavegg til að varua þvi að
flygi undir ær. Til verndar gegn undirflogum hefir það
tiðkast enn sumstaðar, að krossa undir júgrið og yfir
mal-irnar á mjaltapeningi og leggja Davíðssaltara yríir hrygginn.2)
Olafur Stephensen skýrði þó 1785 frá hinum eðlilegu
orsök-um júgrabólgunnar.3) Gaddur i sauðfé var mjög algengur
á 18. öld, vegna hinna mörgu og miklu eldgosa. Pess er
getið að Oddur bóndi Oddsson i Geldingaholti í Skagafirði
fekk 1788 5 rd. verðlaun fyrir með góðri heppni að lækna
200 sauðfjár i sveit sinni af gaddjaxli4); þetta sauðfó hefir
auðsjáanlega sýkst í móðuharðindunum. Bráðapest virðist
hafa verið óþekt á Islandi á fyrri öldum, eða að minsta
kosti sjaldgæf, nafnið bráðasótt kemur reyndar fyrir, en er
notað um alla bráðdrepandi sjúkdóma. Um miðja 18. öld
fer að bera á bráðapest; þá er hennar getið á Vesturlandi.
Magnús Ketilsson segir 1778, að bráðapest só algeng i ey^j-
’) Annáll Gunnlaugs Porsteinssonar, Lbs. nr. 158, 4° bls. 60—61.
*) Ferðabók í\ Th. III, bls. 216. íslenzkar þjóðsögur (J. Á.) I,
bls. 432, 622. Ferðabók E. Ól. bls. 584. N. Mohr: Isl. Naturhistorie,
bls. 53.
s) Gl. Félagsrit V, bls. 104—106.
*) Gl. Félagsrit IX, bls. 297.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
