Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
330 VARNARTtlT GUÐBRANDS BISKUPS.
397
rentu"1 konúngs af landinu, og er það liið fyrsta skipti, að talað
er um andlegar tekjur konúngs af landinu. Nú var enn margt
í undirbúníngi, er síðar kom fram, Sumarið áðr (1553) hafði
biskupum báðum verið skipað að rita allt stólsgóz í eina skrá
og senda utan; nú var Marteini biskupi skrifað bréf og hann
boðaðr utan; er það borið fyrir í bréfinu, að konúngr vili tala
við hann um bresti þá, er sé á trú manna og öðru; en óhætt er
að segja, að sá hafi verið tilgángrinn með jarðaskrána og síðan
með utanstefnu Marteins biskups, að reyna að fá svo mikið af
eignum stólanna undir konúng, sem auðið var, en taka frá
klerkum sakeyri allan og ymsa tolla, sem og síðar var gjört
með gjaftollinn. fetta má og ráða af því, er Knútr hafði og
meðferðis annað bréf til beggja biskupanna, og stendr þar í
meðal annars, að biskupar megi eigi leyfa mönnum þeim, er
unnið höfðu ókristileg verk, að haldast við á dómkirkjunum, sem
nú væri títt, heldr skyldi valdamenn konúngs taka þá og refsa
þeim að maklegleikum, eptir fyrirmælum ordínanzíunnar. Hingað
til var allt á reiki, það var búið að vísu að lögtaka
ordínanzí-una, en biskupar og prestar fylgdu henni eigi í mörgum
grein-um, svo var og kristinréttr eigi af tekinn að lögum. Biskupar,
einkum Gizur biskup, gáfu sumum mönnum leyfi til að binda
hjúskap sinn eptir fyrirmælum ordínanzíunnar; en jafnframt þvi
leystu þeir menn fyrir hórdóm og frændsemisspell, og tóku af þeim
fé í sakbætr; Gizur biskup heimtaði einnig og tók Bómaskatt,
eðr Pétrspening, allt eptir kristinrétti Árna biskups; aðrir fóru
utan á konúngs fund, og fengu þá af honum uppgjöf á glæpum
þeim, er stórsektum varða í kristinrétti, og nokkrir valdamenn
konúngs tóku enn aðra slíka undir verndarhönd sína. Menn
hafa nú fundið, að svo búið mætti eigi lengi standa, en þó fundu
hirðstjórar og aðrir sendisveinar konúnganna lángtum fremr til
þess, að nú væil bezt að nota tímann og tækifærið, til að svæla
undir sig og konúng eignir þær, er kirkjur og klerkar áttu, og
þeir gátu liönd á fest, því vægara nafn hefði enginn.getað valið
sumum atförum þeirra, en að kalla þær rán og kirkjuþjófnað,
óbótamál og ódáðaverk, ef þau hefði eigi verið framin sumpart
að konúngs boði, en sumpart í konúngs nafni.
Nú fór Marteinn biskup utan um haustið 1554. Um suin-
’) Eenta þýðir tekjur en eigi vöxtu, því það er dönsku-sletta.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
