Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
VARNAIIEIT GUÐBRANDS BISKUPS.
417
fram nema á sumum stöðum1. Kirkjur voru með fyrsta svo
gjörðar, að ymsir góðir menn og höfðíngjar reistu kirkju á bæ
sínum, og lögðu til þeirra lönd og aðra lausa aura, héldu síðan
heimilisprest á bæ sínum, ef þeir voru eigi sjálfir prestvígðir, en
keyptu ella tíðir af öðrum presti. Kirkjur og prestar höfðu
engar tekjur fyr en tíundin var í lög leidd, nema ef verið hefir
legkaup og líksöngseyrir. Prestar fengu þó enga tíund, heldr
tóku kirkjubændr bæði kirkjutíund og preststíund, er Ijóslega
segir í tíundar-statútunni: uNú eru eptir n fjórðúngar tíundar,
þat or hálf tíund hvers manns, þat skal leggja til kirkna ok til
prestareiðu". uHann • (sá er kirkju varðveitir) skal kaupa at
presti tíðir svá sem liann má við komast, ok fá þá luti aðra
til kirkjuþurptar, er hafa þarf, sern fé þat vinnst til". uBóandi
sá, er á kirkjubæ þeim býr, er tíundinni er til skipt, hann er
réttr heimtandi ok sækjandi ok seljandi þeirrar sakar, ef liann
vill"; og enn segir siðar, að einn sé aðiii að báðum þeim
fjórð-úngum tíundar. Slíkt hið sama segir í Kristinna laga þætti, eðr
Kristinrétti porláks og Ketils ix. kap. Prestar voru nú gjarna
heimiiisfastir á kirkjustaðnum, einkum ef kirkja var svo auðug,
að fæða mátti prest lieima og veita allar tíðir, og liétu þeir þá
lieimilisprestar eðr setuprestar. En nú var kirkja eigi svo
meg-andi, og skyldi kirkjubóndi þá kaupa tíðir af öðrum presti. Allt
þetta er til tekið i máldögum kirknanna, og mælt fyrir hversu
opt skyldi sýngja þar messur hið fæsta, og þá hversu dýrt skyldi
kaupa. Ef kaupa skyldi allar tíðir, þá skyldi gjalda presti 12
merkr2, en minna eptir því, sem kirkjubóndi var skyldr til að
kaupa færri tíðir, er séð verðr á kirkjumáldögunum (s.
Forn-bréfas. I., 249, 250, 251, 257, 266, 267 bls. o. s. frv.), en eigi
skyldi færri messur en tíu rnilli aiþínga tveggja eðr ár livert
(Krist. lþ. XII. K.). En ef kirkja var svo auðug, að hún mátti
prest fæða, þá er nú sjálfsagt eigi getið um tíðakaup presta, heldr
hitt, livort þar skyldi vera fleiri en einn prestr heimilisfastr, eðr
þá djákn, og svo er mælt, sem fyr, hversu margar messur þar
’) I máldaga kirlqunnar á íngunnarstöðum gtondr, að biskup einn eigi
vald og forræði fyri öllum fjám kirkjunnar. Vér ætlum, að það standi
eigi svo greinilega i fleiri máldögum frá þeirri tið (Fornbr. I., 266.).
) uPrestar eigu at selja tíðir sínar, ok meta eigi dýrra en tólf marka
mifli alþínga tveggja" o. s. frv. Krist. laga þátt. XV. kap.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
