Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
594
HIRÐSTJÓRA. ANNÁLL. 594
æztu völdin höfðu, eptir að landið kom undir kónga, en það
voru umboðsmenn þeirra eða hirðstjórarnir. Um þá hefir ekkert
fundizt prentað enn, nema á stangli hingað og þangað, og þó
hefir verið til saga þeirra út af fyrir sig frá því á fyrri hluta
18. aldar. pangað til var mjög fátt um þá skrifað, nema lítið
eitt í molum í fornum annálum og á fyrri hluta 17. aldar í
rit-um Arngríms lærða, Björns á Skarðsá og þeirra Jónanna
Egils-sonar og Gizurarsonar. En það vantaði bæði mikið á, að
hirð-stjóranna væri þar allra getið, og auk þess var þar afarmart
mishermt um þá, sem taldir voru, sökum þess að höfundarnir
voru fiestir með ölJu ókunnugir bréfum þeim, sem að
hirðstjór-unum lutu, en án bréfanna gátu þeir fátt áreiðanlegt um þá
skrifað. fað var auk þess því erfiðara fyrir þá, sem
hirðstjór-arnir voru flestir, einkum á seinni tímunum, útlendir að kyni
og lítt kunnir landsmönnum, en höfðu opt aðra menn, innlenda
og útlenda, til að gegna störfum i’yrir sig á íslandi. J>rátt fyrir
alla erfiðleika tókst þó maður á hendur um 100 árum seinna
(hérumbil 1720—30) að semja «Stutt ágrip yfir hirðstjóra,
stipt-amtmenn, amtmenn, landfógeta og fullmektuga yflr íslandi».
fað er ritgjörð þessi, sem hér birtist á prenti í fyrsta skipti, og
höfundurinn var Jón stiptprófastur Halldórsson 1
Hítar-dal, vafalaust allrafærasti maður í sögu landsins á sínum tíma.
Ýmsir hafa lýst æfiatriðum séra Jóns, sumir í færi orðum,
sumir í fleirum, og yrði þá alla oflangt upp að telja. Fyrstur
þeirra var Finnur biskup sonur hans, í Kirkjusögu sinni (III
543—544), og eptir honum hafa allir aðrir farið síðan meira
eða minna, sem um séra Jón hafa skrifað. Eg hefi svo sem
öngvu við það að bæta, sem áður er um hann sagt, en mér
þykir þó hlýða að geta helztu æfiatriða hans hér, úr því að þetta
er fyrsta ritið, sem birtist á prenti eptir hann, þó undarlegt sé.
Jón var fæddur í Keykbolti 6. nóvember 1665, og var þá faðir
hans Halldór Jónsson (eldri) þar prestur og prófastur í
Borgar-firði (f 1704). Jón (yngri), faðir Halldórs, var Böðvarsson
pró-fasts Jónssonar prófasts (yngra) Einarssonar, en sá Jón var
bróðir Gizurar biskups, og var það mikil ætt og göfug að
lang-feðgatali og er víða rakin. Jón Einarsson fékk fyrstur Reykliolt
sinna kynsmanna, og héldu þeir síðan þann stað frændur, hver
eptir annan nærfelt 200 ár; eru það eins dæmi á íslandi, enda
mátti hver þeirra næstum heita öðrum mikilhæfari. Svo hafði
Gísli biskup Jónsson sagt um séra Jón Einarsson, að hann væri
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
