Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
54 SK.ÚLI LANDFÓGETI MAGNÚSSON. 68
mundi að taka tilboðum stjórnarinnar. Sendu þeir henni
afsals-bréf sitt 12. ágúst og kváðust mundu hætta verzluninni við
árs-lok næsta ár. J>annig laulc yfirráðum félags þessa, er á fáum
árum hafði tekizt að afla sér þvílíks haturs hjá landsmönnum,
að lengi mun í minnum haft.
£>að getur enginn efi leikið á því, að Skúli Magnússon var
sá, er mestan og beztan þátt átti í því, að steypa félaginu úr
völdum. Hann þreyttist aldrei að skrifa stjórninni og skýra frá
yfirgangi kaupmanna. Yrði hann þess áskynja að eitthvað
færi aflaga í verzlunarsökum, annaðhvort að vörur væri illar og
ónógar eða að kaupmenn beittu ofríki gegn fátæklingum og
vesal-mennum, þá var hann þar óðar og hvatti menn til að kæra mál
sitt, eða gerði það sjálfur fyrir þeirra hönd. Hann var stöðugt
á hælunum á kaupmönnum og hafði sí og æ vakandi auga á
gerðum þeirra. Hann sat sig aldrei úr færi að koma lagi á þá,
er þeir gáfu höggstað á sér, og það skeði opt. Hinsvegar má
og óhætt fullyrða, að engum af þeim íslendingum, er "þá voru
uppi, var jafn lagið og honum að íiytja mál sitt með skarpleik
og viturleik við stjórnina.
f>egar tilskipunin 16. maj 1757 barst til íslands, fögnuðu
henni allir eins og nærri má geta og þótti nú mörgum sem
allar raunir landsmanna þar með væru á enda. Skúli fagnaði
henni og eigi síður en aðrir, en honum duldist það ekki, að hún
gat eigi verið einhlít til að hefja landsmenn til farsældar og
vel-megunar. Hún var eigi nema lítið skref í þá átt, og svo
framar-lega sem fandsmenn nú eigi væru skjótir til aðgerða, mátti
vænta þess, að allt innan skamms mundi sækja í sama horfið
og áður. Skúla þótti sem nú væri hentugur tími til að fá
um-bætur á verzluninni, og ef menn vildu fá nokkru verulegu
fram-gengt í þá átt, þá yrðu menn að vera samtaka og nota
tæki-færið meðan það byðist. Haun settist niður og samdi langt og
ýtarlegt skjal til stjórnarinnar og lagði henni ráð um, hversu
bezt mætti haga verzluninni svo, að hún kæmi landsmönnum að
verulegum notum og yrði landinu til farsældar.
Hann byrjar skjal sitt með því að bannsyngja félög þau,
er þangaðtil höfðu rekið hina íslenzku verzlun, og sagði, að
fá-tækt og vanþekking landsmanna frá upphafi hafi verið
hyrning-arsteinninn undir verzlun þeirra, enda hafi þau framar öllu öðru
gert sér far um að bægja landsmönnum frá öllu því, er til
fram-fara horfði. Hann getur þess, að kaupmenn hafi borið lands-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
