Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
183 SK.ÚLI LANDFÓGETI ÍIAGNÚSSON.
skoðun, að umbætur á atvinnuvegum landsins mættu helzt
verða því til viðreisnar. pegar Skúli því kom fram með
uppá-stungur sínar um iðnaðarstofnanirnar, var það í sjálfu sér eigi
nein ný og ókunn hugmynd, er hann birti fyrir mönnum. pað
var aðeins búningurinn og framsetningin og það, að hann kvað
svo skýrt og einarðiega upp úr með þær, er kom því til vegar,
að menn litu á þetta sem nýjungar. Um langan aldur höfðu
hagfræðingar og þjóðmegunarfræðingar flutt þær kenningar, að
velmegun hvers lands fyrir sig væri byggð á því, að það sem
mest mætti bjargast við afurðir sínar og sem minnst væri
flutt af útlendum vörum inn í landið. |>að var skoðun þeirra,
að auðæfi landsins væru ekkert annað en mismunurinn á
inn-flutningi og útflutningi, og að allt væri unnið með því að auka
sem mest iðnað i landinu og takmarka sem mest alla
innflutn-inga. Var þvi 18. öldin, einkum fyrri hluti hennar, hin mesta
iðnaðar- og verksmiðjuöld, og það jafnt i Danmörku sem
annars-staðar, en frá Danmörku bárust hugmyndir þessar til
ís-lands. það var því eigi nema eðlilegt, þótt Skúla virtist
sem velmegun landsins fyrst og fremst væri undir því komin,
að landsmenn sjálfir færðu sér afurðir landsins sem bezt i nyt.
það hafði lengi viðgengist á íslandi, að menu vanræktu
ullar-iðnaðinn. Að vísu var nokkuð af prjónlesi lagt inn í
kaupstað-inn, en það var opt svo illa úr garði gert, að kaupmenn voru
ófúsir á að veita því móttöku, og stoðaði lítið þótt stjórnin setti
nákvæmar og smásmuglegar reglur fyrir því, hvernig það skyldi
unnið. Prjónlesið var verzlunarvara, sem kaupmenn þóttust lítið
ábatast á. Aptur á móti var ullin alla tíð gjaldgeng og
eptir-sótt verzlunarvara. og kaupmenn voru ætíð fúsir á að veita
henni móttöku. Vöndust þannig landsmenn smátt og smátt á
að leggja mestan hlut af ull sinni inn í kaupstaðinn og kaupa
aptur útlend klæði til fata, enda var það lang fyrirhafnarminnst.
f"að var þetta sem Skúli vildi koma í veg fyrir með því að
koma á reglubundnum iðnaði í landinu sjálfu, því honum blæddi
í augum að sjá, hversu landsmenn fóru á mis við allan þann
ágóða, er af vinnunni mátti leiða.
f>egar á þetta er litið, sjáum vér að iðnaðarhugmynd Skúla
var eigi annað en nátturleg afieiðing af lestri hans og
fullkom-lega í samræmi við tímabil það, er hann lifði á. En það er
annað atriði, sem er mjög eptirtektavert, nefnilega það, að þótt
Skúli byggði von sína á iðnaðinum, þá áleit hann hann þó eigi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
