Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Halvdan Koht: Upphave til Renæssansen
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
2 Gregorovius, Geschichte der Stadt Rom, 4. Aufl., VII 655—658.
Upphave til Renæssansen.
hundra år etterpå rekne denne hendinga for inngangen til ei ny
tid : den gongen det romerske keisardøme gjekk under, var
det slutt på gamletida ; no som Roma vakna att, gjekk den
myrke midalderen til endes. 1
Romerske statsformer kunde ikkje få liv att, og det låg
det heller inga makt på. Det var det gamle åndslive det
galdt um. Ikkje Rrutus eller Fabius, Cæsar eller Trajan
kunde stige fram att, men vel Homer, Platon og Cicero. 2
Den sanne renæssansen det var uppattvakninga for den
latinske og greske bokheimen, for romarretten og evangelie,
for temple og bilethoggarkunsta. Det var ein imitatio veterum
etter programme til Petrarca : ikkje herme etter dei gamle,
men lyfte arven etter dei som dei rette forfedrane sine.
Difor kunde Vasari i kunstnarbiografiane sine frå midten av
16de hundraåre sette dei tri siste hundraåra som ei rinascita, ei
atterfødings-tid for kunsta, endå målarkunsta sjølvsagt ikkje
kunde ta mønster frå gamletida. 3 Han og Machiavelli, likso vel
som Petrarca, kjente alt det nye som ei atterføding for gamletida,
for di dei henta styrke ifrå det gamle til reisings-verke sitt.
På mange måtar var det uppattnying for gamletida og;
det er ei viktig side av live i desse hundraåra, det som G.
Voigt skildra i verke sitt um «Die Wiederbelebung des clas
sischen Alterthums» (1859). Og i 1830-åra kunde dei difor i
Frankrike feste namne «Renaissance» på heile det nye ånds
live, serskilt på rørslene i kunst og bokavl. Frå Frankrike
kom so namne i bruk rundt ikring i Europa, det er difor
vi har det i fransk form, ikkje i italiansk.
Men orde kom snart til reint å skifte meining. For, um
alt det gamle som vart atterreist, frå fyrsten skar so sterkt i
augo, so det syntes være det mest sermerkte med tida, og
um det just var alt dette gamle som Renæssansen sjølv hadde
gledd seg mest ved, so arbeidde det seg då fram sterkare
og sterkare ei levande kjensle av at det i grunnen var ei ny
tid som var fødd, at det var vår eiga tid som her var
1 Konrad Burdach, Sina und Ursprung der Worte Renaissance und
Reformation (Sitzungsberichte der kgl. preuss. Akademie der Wissenschaften,
1910 I, s. 594—646).
3 Walter Goetz, Mittelalter und Renaissance (Hist. Zeitschrift, 98, 1907,
s. 30—54).
239
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
