Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Historieskrivere
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
258
Historieskrivere.
og småting, sà man synes å kjenne situasjon og mennesker i stort
som i smått. Han har også en juryadvokats evne til å sammenfatte
tydelig og kort, hans stil er rask, skarp og klar, han har gode
kunnskaper og har dem alltid på rede hånd. Han fremlegger sine
beviser i god orden og trekker sine slutninger med overbevisende makt.
Dertil kommer at han i politikk har praktisk erfaring. Han er
ingen teoretiker, han er en praktisk mann, visstnok er han advokat
for whiggpolitiken, men han behandler sine motstandere som
gentleman. Og når han skildrer et statsråd eller en parlamentsdebatt er
han i sitt ess, der kjenner han av erfaring hvordan situasjonen er
og han tar folk på kornet. Macauley var en mann med mange
kunnskaper og med klar innsikt i sitt emne. Han står likesom uten for
den historiske forskning, men som historisk skildrer er han glimrende.
Det gis neppe to større motsetninger enn Macauley og Carlyle.
Ganske visst skriver begge to historie med henblikk på sin tid og
dens forhold. Men Macauley er det jevne fremskritts mann, priser
sin tid og dens lykke og er som englender overbevist om
parlamentstyrets fortreffelighet. Carlyle er snart reaksjonær og snart
radikal, og trer alltid op som anklager av sin tids usselhet. Han
hater sin tids politikk og dens menn og deres idéer, parlamentet
anser han for temmelig overflødig. Det kan innstille sine debatter,
for sakene blir allikevel debattert i pressen. Det kan nøie sig med
å stemme ja og nei, og selv slik har det lite å si, hvordan et
tilfeldig flertall stemmer. Macauley er i sitt tenkesett elev av det 18de
århundre, som forfatter er han aristokrat, hans stil er klar og jevn.
Carlyle er elev av den tyske romantikk og i sitt vesen blev han
alltid bonden fra Dumfriesshire i Skottland og den skotske
puritaner. Han skrev en dunkel profetstil, sær og knudret, men han
skaper slagord som tender, og i hans underlige skildring av personer
og forhold har han undertiden det søkelys som når til bunns i
menneskesjelene, så det er sagt at Macauley avbilder den person han
skildrer, men Carlyle åpenbarer den.
Han fordypet sig i tysk litteratur, navnlig i Goethe og i de
romantiske forfattere. Her gjenvant han sin tro, men han gjorde
Goethe romantisk og både ham og romantikerne puritanske. Ut fra
dette studium skrev han sin „Sartor resartus* (den lappede
lappe-skredder). Det var en “klædernes filosofi" — nærmest efter
forbillede av Swift, men helt romantisk i dypet av sin tankegang. Alt
er iklædning, mennesket selv er klædebon for sin ånd, verden er
klædebon for Gud som efter Goethes uttrykk på tidens susende
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
