Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Tolfte häftet - Kristofer Uppdal. Av Olav Dalgard
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Kr i s t o fe r Uppdal
dals liv og produksjon, fyrst og fremst
romansyklusen »Dansen gjenem
skuggeheimen», har ho sitt store verd. Her syner
han rötene i heimejorda, slektstradisjonen
aat hovudpersonane i verket. Og her held
han, som Arne Garborg i »Fred», —
upp-gjer med sitt eige upphav.
III.
Det var som lyrikar Uppdal debutera.
I dei fyrste diktsamlingane sine, »Ung
sorg» og »Kvøede» (1905) viser han straks
sin orginalitet som versekonstnar: ei viss
likesæle andsynes dei gamle metriske krav
og former, eller rettare: ein ram, intens
vilje etter aa sprengje dei, for aa kunne
faa rom for det som braut paa og kravde
form. Sjölvsagt er det ikkje ein ferdig mann
ein möter i desse fyrste dikta hans. Men
det karakteristiske og sermerkte i
andlits-bragda er der: eit fast aaslag mot ei
malm-tung, hoggande rytme, ein sterk konsentrasjon
av innhaldet i enkle, men fargesterke ord
med naturmennesket sin rame jorddaam over
seg, og ei hissig traa etter aa kunne kreiste
essensen ut av tanken og stemninga i so
faa ord som raad. Ei traa som naturleg
laut ende med epigrammet som den
endelege fullnögjande form.
Arne Garborg spurde i ei melding av
»Ung sorg», um det ikkje snart no var
paa tide at dei unge byrja dikte um »ungt
mod». Den unge, ukjende författaren svara
kjapt tilbake, og spurde um det ikkje snart
no var paa tide at dei gamle slutta med
aa fortelje dei unge kva dei burde skrive
um. — Denne opne, men ikkje nett so serleg
högvyrdsame replikk til den sjölvskrivne
hövdingen innum landsmaalsbokheimen,
viser just det sermerkte karakterdrag hjaa
Uppdal i denne tida: hans urikkelege og
lett saarbare trong etter aa vera seg sjölv
heilt ut, boren uppe av ei trygg visse paa
sitt eige diktartalent.
Med si fyrste forteljing, »Ved Akerselva»,
var han mindre heppen. Det var ikkje stort
meir enn eit uferdig emne til ein roman.
Ein kan no lett sjaa at han her har teke
fatt paa det fraa ein rang ende. Si eiga
At, Standard, Köbenhavn.
Kristofer Uppdal. 1915.
soge er han enno ikkje mogen til aa dikte
um, beinveges. Han maa fyrst vinne seg
perspektiv over livet sitt. Og det vinn han
berre gjenom framstelling av andre
menneske. Han let fyrebils seg sjölv i fred, og
konsentrerar seg um ei realistisk, objektiv
framstelling av livet aat kameratane ved
jarnvegsanlegget uppe i fjelldalen.
Fortel-jinga um »Bas-Ola Storbas» kom ikkje paa
prent anna enn som följetong i eit par
lokalblad. I 1924 kom ho ut i sterkt
innarbeidd form, under tittelen »Fjellskjeringa».
Den upphavlege parten viser seg daa aa
vera den absolutt friskaste. Medan den nye
parten er sermerkt av Uppdals evne til aa
konsentrere stemninga i drastiske, fullkome
urealistiske, men djupt poetiske senor. Alt
ialt eit sers forvitneleg verk, som gjenom
tvo heilt ulike grunnstemningar gjev eit
dubbelbilete av forfattarens fysionomi, den
unge, og den eldre.
Fyrst med den tridje freistnad i prosaen
lukkast det Uppdal aa knyte sambandet
millom emnet og sitt eige eg, slik at
verket faar den naudsynlege objektivitet og
den fulle konstnarlege harmoni. Det var med
»Dansen gjenom skuggeheimen» (1910).
Her lukkast det honom til fullnads aa
stille grunnproblemet i verket, lausrivinga
fraa jorda og bygdesamfundet, fram som
Skuggeheimen — skuggornas land. Andsynes — gent emot. Andlitsbragd — fysionomi. jforddaam
— jordlukt. Kjapt— snabbt. Heppen — lycklig. Rang — oriktig. Beinveges — direkt. Fyrebils — tills
vidare. Upphavleg — ursprunglig. Sers — synnerligen. Forvitneleg — intressant. Nattdsynleg —
nödvändig.
"65T
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
