Full resolution (TIFF) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
192 Hægstad: Anmälan.
dei nye ordi ikkje ber serskilt merke, so det kostar arbeid aa
skilja nt det nye fraa det gamle. Um uttalen av ordi i dei ymse
bygder er stundom upplysuingi knapp, lik» eins um kor utbrekfr
ordet er i desse bygdemaali.
Av ord som ikkje fyrr er innkomne i norske ordboker, er
der ikkje so faa, kann benda burtimot 1000. Sume av desse er
samansetningar av ord som fyrr er velkjende og so sjölvsagde at
det er rimelegt at Ivar Aasen etter sin plan (sjaa fortalen til Aasens
Norsk ordbog, sid. VI ned.) berre av den grann ikkje tok deim
med, til eks. arrvagooss, aakerfettlinngg, baatabyggjar, bakfesst
subst. f., beistabaat, silidabaat og fleire samansetningar med silld-,
ror-, vinnd- og dilikt. Mykje godt det same gjeld dei mange
adjektiv paa -en, som er laga av verb med tydning: tilhnga til det
som verbet nemner, til eks. luuren o: slog, som gjerne vil lura eller
narra; soleis apen, eliten, klaaen, prakken, tigglen o. m. fl. Ord av
desse slag veks i norsk fram til kvar tid etter som ein hev bruk
for deim, so det er uraad aa faa samla inn alle slike. Merkelegare
er det at ikkje ord som: arrmooskap (arraodskap), atteraarder
(kon-tra-order), augnafesste, augnakasst, blokka v. (blokka ut ein sko),
blysökkje, soolvenndinng (dsk. solhverv) o. fl. som me finn i denne
ordboki og som fulla er gamle kjenningar for dei fleste
nordmen-ner, ikkje fyrr hev vorte innskrivne i ordböker.
Av andre nye ord i Vidsteens ordbok er der ikkje so faa som
er forvitnelege paa grann av sitt satnhöve med gamalnorsk og
ny-islandsk. Eg nemner fyrst nokre samansetningar: draapsveer
(gn. drápveär, isl. *) drápsredr), dekkleitt (isl. döktåeitr), elldevee m.
(gn. & isl. eldivictr), fisskjébaat (gn. & isl. fskibátr), forraa n. (gn.
forad, isl. forœäi), foorfrek adj. (isl. foärfrekr), gaannggestav m.
(isl. göngustafr), grannleitt (gn. & isl. grannleitr), haarsvéip ra.
(isl. hársveipr), höyloova f. (= heidlo; isl. heylóa), huussjoddn (isl.
hússtjórn), usjoddn (gn. & isl. ústjórn), kneeleist m. (gap, styving;
isl. knéleistr — kollar hjaa Aasen), hvadrykk m. (medisin; jmf. isl.
lyfja- i samansetn.), mathaak (isl. mathákr), mooröggd (isl. móeygðr),
sjooheit (isl. sjoäheitr), skoogahogg (isl. skogarhögg), unyytinngg (gn.
& isl. únytjungr), stbvatt’n n. (gn. & isl. stöduvatn). Maalföret hev
trufast halde uppe det gamle namnet paa ein sjökon ge i formi
sœvar-koonngje (ogso hjaa Koss i tillegget) «= gn. & isl. sœkonungr,
medan den moderne "kystfarer" (skjemtande) vert kalla
taraskjip-per. Eldegamle ord er vel ogso: aannggersdo m. (— harmdaudi),
biiatol n. (« bictlund), matsjoddn, àyrnadaallk (öyredupp), og fleire
samansetningar med reese- (gn. & isl. risi, kjempa): reesaseggn,
-haug, -tak, -sterrk; like eins dei mange ord paa -vœtte: leiavœtte
n. (leidvette, leid person; finst hjaa Boss), mövœtte (mödesam
person), naugavœtte, naavœtte o. fl. (smlk. fær. lygivœtti og shetl.
sedvite, Low.). Av dei ordi som i denne samanheng er nemnde, er
’) &n- (gamalnorsk) tyder her berre at ordet finst hjaa Fritsner; isl.
at ordet ikkje finst der, men er i brak paa Island.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
